ممنوعیت استفاده از PVC

بخش‌نامه معاونت غذا و دارو مبنی بر ممنوعیت استفاده از فیلم‌های PVC برای بسته‌بندی مواد غذایی خشک و تر، در ماه‌های اخیر سر و صدای بسیاری به پا کرد و اعتراض بسیاری از تولید کنندگان فیلم‌های PVC را به دنبال داشت. برای فهمیدن مبنای علمی بخش نامه صادره و دلیل اعتراض برخی تولید کنندگان فیلم‌های PVC پای صحبت برخی از دست اندکاران نشستیم و نظر ایشان را در مورد این بخش نامه جویا شدیم.
جناب آقای فائزی مدیر فروش شرکت پوشینه توسعه کسری در مورد بخش نامه صادره معترض بوده و مبنای علمی بخش نامه صادره را محل تشکیک دانستد.
وی ابتدا به تولید پودر PVC توسط صنایع پتروشیمی کشور اشاره می کند و از ظرفیت سازی ۵۰ هزار تنی برای تولید پودر PVC در پتروشیمی هگمتانه خبر می دهد. وی می گوید: معاونت غذا و دارو اعلام کرد ه است که پودر PVC فودگرید (FG) تولید پتروشیمی بندر امام قابل استفاده در بسته‌بندی مواد غذایی و دارویی است یعنی هم pharma Grade و هم Food Grade است و اثری بر روی مواد دارویی و غذایی بسته‌بندی شده ندارد، در حالی که پودر pvc پتروشیمی بندر آبادان قابلیت استفاده در موارد دارویی و غذایی را دارا نیست. این امر به خاطر آن است که VCM پودر PVC تولید شده در پتروشیمی بندر امام زیر ۱ ppm است.
بنابراین طبق نظر اداره غذا و دارو و وزارت بهداشت،‌ پودر PVC فودگرید و فارماگرید برای استفاده در صنایع دارویی وغذایی داخل کشور در حال تولید است و این مواد بر اساس میزان تولید واحدهای فعال در اختیار آنان قرار می گیرد.
وی در مورد بخش‌نامه صادره از سوی اداره معاونت غذا و دارو می گوید: در اسفند ماه ۸۶ و فروردین ماه ۸۷ گویا معاونت غذا و دارو طی نشست‌هایی و با دعوت از کارشناسان تصمیم می گیرد درمورد فیلم PVC تحقیق کند.این که آیا گزارش مبنی بر آلودگی مواد غذایی یا دارویی به این اداره رسیده است که مبنای این تصمیم ‌گیری و در نهایت صدور بخش نامه بوده است را نمی دانم. اما متاسفانه باید بگویم،‌ تیمی که مسوولیت تحقیق و بحث در این زمینه را بر عهده داشته است،‌ به هیچ عنوان کارشناس نبوده است! و اطلاعات علمی کافی در مورد فیلم PVC نداشته است.
به فرض آن که این بخش نامه بر پایه‌های کاملا علمی استوار بوده- که هرگز چنین نبوده است- چرا شرکت‌های تولیدی از صدور این بخش نامه بی خبر بوده‌اند. مگر این بخش نامه برای واحدهای تولیدی صادر نشده است. چرا یک شرکت خصوصی متولی پخش این بخش نامه شده است.
وی در مورد نحوه اطلاع خود از این بخش نامه می گوید: در نمایشگاه صنایع غذایی تهران، مشغول بازدید از سالن‌های مختلف بودیم که غرفه یکی از همکاران ، توجه ما را به خود جلب کرد. درغرفه این شرکت‌ که همیشه انواع محصولات تولیدی آن به چشم می خورد،‌ این بار یک بخش نامه در ابعاد بسیار بزرگ بر دیوار غرفه نقش بسته بود و تعداد زیادی نسخه از روی بخش نامه کپی شده و در اختیار بازدید کنندگان قرار می گرفت.
پس از نمایشگاه با پی گیری که کردیم، فهمیدیم شرکت محترم همکار در جلسات معاونت غذا و دارو حضور داشته است و مبنای تشکیل جلسات نیز به نوعی به همین شرکت بر می گردد. این شرکت یک خط تولید ورق PET راه‌اندازی کرده است و به هر دلیلی نتوانسته است بازاری برای آن پیدا کند. ما حدس می زنیم به همین دلیل و برای آن که سرمایه گذاری شکست خورده خود را احیا کند، سعی کرده است به طریقی با تضعیف فیلم‌های PVC ،‌ فیلم‌های PET را به عنوان جانشین معرفی کند وگرنه دلیلی برای تبلیغات یک بخش نامه ابلاغ نشده که به دست هیچ تولید کننده و مصرف کننده ای نرسیده است توسط یک شرکت خصوصی وجود ندارد.
فائزی که پی گیرانه با معاونت غذا و دارو درتماس بوده است،‌ عنوان می کند تمامی مدارک و مستندات موجود که کاربرد فیلم PVC در بسته‌بندی مواد دارویی و غذایی را اثبات می کند، در اختیار مسوولان معاونت غذا و دارو قرار دادم،‌ اما آنها مصرانه بر بخش نامه صادره اصرار دارند و مدارک خود را نیز اعلام نمی کنند.
وی می افزاید: ما پیشنهاد کردیم که جلسه‌ای مشترک راجع به ممنوعیت استفاده از فیلم‌های PVC در بسته‌بندی مواد غذایی خشک و تر برگزار کنیم و در آن استدلالات یکدیگر را بشنویم که بازهم مورد موافقت اداره کل معاونت غذا و دارو قرار نگرفت. حتی پیشنهاد دادیم که از طریق مجلات بسته‌بندی این نشست علمی را رسانه‌ای کنیم و بازهم قبول نکردندو بر بخش نامه خود بدون ارائه دلیل و مدرک پافشاری نمودند.
فائری درباره دلیل ممنوعیت استفاده از فیلم PVC از دیدگاه معاونت غذا و دارو می گوید آنها استدلال می کنند که مونومر آزاد وینیل کلراید در فیلم PVC وجود دارد و در هنگام کاربرد بسته‌بندی مواد غذایی به داخل مواد مهاجرت کرده و آلودگی و فساد مواد غذایی را موجب می شود. در حالی که در تمامی مستندات مربوط به PVC، عنوان شده است که VCM اولا به صورت گاز است و ثانیا در ۷۰ درجه به صورت گاز مهاجرت می کند. در حالی که ما در درجه حرارت ۱۰۰ تا ۲۰۰ درجه PVC را پروسس می کنیم و فیلم تولید می نمائیم. به هیچ عنوان در فیلم PVC، مونومر آزاد وینیل کلراید وجود ندارد.
وی با ارائه مدارکی از آزمایشگاه‌های تحقیقات غذایی ژاپن، اداره غذا و دارو ایالات متحده FDA و سایر مراجع معتبر بر ایمن بودن PVC فوید گرید برای بسته‌بندی مواد غذایی و دارویی،‌ صحه گذاشته و تصویر مدارک مذکور را در اختیار ما قرار دادند.
فائزی به مصرف فیلم‌های PVC اشاره کرده و می گوید: ما فیلم PVC را تولید می کنیم. مصرف کننده، این فیلم‌ها را از ما خریدرای می کند اما به ما اطلاع نمی دهد که برای چه کاربردی می خواهد از آن استفاده کند. این که شرکتی کالایی نامرغوبی را در فیلم‌های PVC نامتناسب با آن بسته‌بندی کرده و به بازار ارائه نموده است،‌ دلیل مشکل فیلم PVC نیست. نظارت روی نفر آخر وجود ندارد.
مشکل ما در کشور تعریف نشدن استاندارد بسته‌بندی است. اگر این استانداردها تدوین شود و ضمانت اجرایی مناسب وجود داشته باشد. این مشکلات پیش نمی آید.
وی درمورد تفاوت‌های فیلم PVC و فیلم PET می گوید: فیلم PET از نظر استحکام ابعادی ، ضربه‌پذیری مطلوب تری نسبت به فیلم PVC دارد، ما نفوذپذیری فیلم PVC نسبت به اکسیژن و رطوبت بیش از فیلم PET است. این دو همواره جایگزین هم بوده‌اند. اما مساله مهم در مقیاس این دو مسائل محیطی آنهاست. Rigid PVC را نمی شود سوزاند چون خودش را خاموش می کند. از بازیافت PET، تسمه بسته‌بندی، عایق و دیگر محصولات حاصل می شود.
وی به وجود استالدئید و ماده Bisphenol A در PET اشاره می کند و می گوید: با وجود این که منابع مختلف از وجود Bisphenol A و استالدئید در PET ابزار نگرانی کرده‌اند، اما هیچ مصوبه یا بخش نامه‌ای در ممنوعیت آن از سوی هیچ نهادی صادرنشده است.
وی در ادامه می افزاید: ۹۰ درصد کاربرد فیلم‌های PVC در صنایع دارویی است و ما حضور فیلم PVC را برای بسته‌بندی مواد غذایی بسیار اندک می بینیم. اصولا پلاستیک برای بسته‌بندی مواد غذایی خوب نیست و بهترین مواد بسته‌بندی برای آنها شیشه و فلز است.
به نظر من با استاندارد سازی درست، پیش‌گیری و نظارت دقیق بر کارخانه‌های تولید کننده محصولات نهایی می توانیم عمده مشکلات را در بخش بسته‌بندی کشور مرتفع سازیم.
متاسفانه این بخش نامه علیرغم عدم دانش کافی کارشناسان، صادرشده است و ما خواستار تعدیل آن هستیم. به خصوص برای مواد غذایی خشک. وجود VCM تنها در درجه حرارت‌های بالا مشکل ایجاد می کند که برای مواد غذایی خشک موضوعیت ندارد.
امیدوارم با برگزاری جلسات کارشناسی،‌ متممی برای این بخش نامه ابلاغ شود.
آقای فائزی در خاتمه ابزار امیدواری کرد با کمک نشریات تخصصی صنعت بسته‌بندی اطلاع رسانی درستی در این زمینه انجام گیرد و با برگزاری نشست‌های کارشناسی، بخش نامه مذکور مورد ارزیابی دقیق‌تری صورت گیرد.

منبع : ماهنامه فناوری و توسعه صنعت بسته بندی