قوای محرکه؛ حلقه مفقوده خودروسازی

قوای محركه ـ بخش مهمی كه خودرو براساس آن تعریف می‎شود ـ طی سال‎های گذشته به خصوص در دهه اخیر به نقطه عطفی در صنعت خودروسازی تبدیل شده است.
اما جوان بودن صنعت خودروسازی و وقایع ناگواری همچون جنگ تحمیلی كه در ابتدای شكوفایی این صنعت روی داد، فاصله ما را از عرصه جهانی بیشتر كرد. در دوران جنگ اغلب كارخانه‎های خودروسازی به كارخانه‎های اسلحه سازی تبدیل شدند و هم در این دوران بود كه خودروسازان كره‎ای و ژاپنی كه پس از ما گام در این صنعت گذاشتند، از ما پیشی گرفتند:
جنگ تمام سیاست‎ها را به خود معطوف كرد و مسؤولان كشور از توجه به اقتصاد محروم شدند. با پایان جنگ نیز بسیاری از منابع و نیروها صرف بازسازی و جبران خسارت‎های ناشی از آن شد؛ به طوری كه اقتصاد و صنعت كشور در طول هشت سال جنگ، بیش از نیم قرن به عقب رانده شد.
با وجود این طی سال‎های اخیر به ویژه در دهه گذشته، پیشرفت‎های بسیاری را در خودروسازی كسب كرده، به طوری كه در تولید قوای محركه نیز به توانمندی‎هایی دست یافته‏ایم.اهمیت بحث قوای محركه ما را بر آن داشت تا با اعضای كمیسیون‎های صنعتی و اقتصادی مجلس به گفت و گو بنشینیم. آنچه در پی می‎آید، دیدگاه برخی از نمایندگان مجلس در این زمینه است.
●با ساخت لوازم جانبی راه به جایی نمی‎بریم
ایرج ندیمی عضو كمیسیون اقتصادی با اشاره به اهمیت قوای محركه می‎گوید: بدیهی است اساسی‎ترین قسمت موتور، قوای محركه آن است و هر چه سرمایه‎گذاری‎های ما در این زمینه بیشتر باشد،‌با موفقیت‎های قابل توجه‎تری رو به رو می‎شویم. هم اكنون سرمایه ما بیشتر متوجه خدمات جانبی خودروست و خودروسازان اغلب به این مقوله اهمیت بیشتری می‎دهند. ساخت اتاق می‎تواند موضوع مهمی باشد اما خودروساز با آیینه و شیشه و بوق و چراع شناخته نمی‎شود بلكه باید در ساخت اساسی‎ترین قطعات خودرو سرمایه‎گذاری كرد كه همان قوای محركه است. هر اندازه در گرایش به قطعات اصلی قوی‎تر باشیم، موفق‎تر خواهیم بود؛ در غیر این صورت با ساخت لوازم جانبی خودرو و عدم رویكرد به لوازم اصلی آن، راه به جایی نخواهیم برد.
ندیمی در خصوص امكان كسب درآمدهای غیرنفتی از ناحیه صادرات خودرو معتقد است: یك رویكرد در تولید باید صادرات باشد؛ به این معنی كه تولید باید به اندازه‎ای باشد كه نیاز داخل را مرتفع كند و صادرات نیز انجام شود؛ در غیر این صورت با باز كردن درهای كشور به روی واردات، فریاد تولید كنندگان به دلیل از دست دادن بازار بلند می‎شود. در زمینه بحث صادرات خودرو در كشور باید متناسب و هماهنگ با شرایط بازار و همچنین تفاهمات اقتصادی و سیاسی حركت كنیم. یك دید واقع گرایانه ما را به این نكته می‎رساند كه اكنون محصولات كشور ما به بازارهای شرقی و غربی راهی ندارد و همین موضوع توجه ما را به كشورهای آسیایی و افریقایی معطوف می‎كند؛ هر چند در آسیا نیز رقبایی مثل ژاپن و كره بازار را در دست گرفته‎‎اند و برای ما ایجاد مضیقه می‎كنند. پس باید گفت عمدتاً جایگاه صادرات محصولات كشور ما بازارهای افریقایی و چند كشور فقیرنشین آسیایی بیشتر نیست و بدیهی است با این میزان صادرات نمی‎توان به كسب درآمدهای غیرنفتی از این ناحیه تكیه كرد اما سرمایه‎گذاری‎های كنونی و تلاش‎های مسؤولان در زمینه اندیشیدن راهكارهای مناسب برای رفع چالش‎های موجود و ایجاد بسترهای مناسب برای انجام صادرات، ما را به آینده بهتر امیدوار می‎كند و در صورت بهبود توانمندی‎های خودروسازان در بخش قوای محركه می‎توان به عنوان یك رقیب توانمند در بازارهای جهانی قد علم كرد.
عضو كمیسیون اقتصادی درباره ارزیابی وضعیت خودرو طی سال‎های اخیر می‎گوید:
صنعت خودرو، شاخص صنعت در هر كشور به شمار می‎آید. به تعبیر دیگر نمی‎توان از سرمایه‎گذاری‎های قابل توجهی كه در این زمینه صورت گرفته و اهمیت اشتغالزایی این صنعت و وابستگی صنایع متفاوت به آن غفلت كرد.
وی می‎افزاید: تاكنون رویه‎های متفاوتی در مورد واردات خودرو در كشور وجود داشته كه توأم با افراط و تفریط بوده است؛ چنان كه زمانی اصل واردات به كل ممنوع بود و هم اكنون رویه كاملاً مخالف و به عكس آن در پیش گرفته شده؛ به گونه‎ای كه اصرار بر واردات بی‎حساب و كتاب است. باید از این افراط و تفریط‎ها و ایجاد انحصار یا باز كردن درهای واردات اجتناب كنیم.
اولین نظریه در خصوص واردات، وارد كردن محصول یا در واقع همان خودروی ساخته شده است و دومین نظریه، وارد كردن تكنولوژی و فناوری خودروسازی به كشور و طبیعی است كه مورد دوم منطقی‎تر به نظر می‎رسد و سرمایه‎گذاری خودروسازان بزرگ به صورت مستقیم و یا حتی مشاركتی می‎تواند گزینه‎ای معقول باشد.
اگر ما بتوانیم از سرمایه كشورهای دیگر و دانش آنها استفاده كنیم، منطقی‎تر است و در صورتی كه بتوانیم به جای واردات خودروهای متنوع، از سرمایه‎گذاری خودروسازان بزرگ جهان در ایران بهره بگیریم و از فرصت‎های انتقال دانش و فناوری و اشتغال و حتی صادرات استفاده كنیم، اقتصادی‎تر خواهد بود.
اگر وادرات بر رعایت استانداردهای كاهش مصرف سوخت، تنظیم و كاهش قیمت، افزایش كیفیت و امكان صادرات استوار نباشد، عملاً به موفقیتی دست نیافته‎ایم. از این رو وارد كردن محصول بدون توجه به موارد ذكر شده، نوعی خودكشی اقتصادی است و طبیعی است اگر بتوانیم با نوآوری، بهره‎وری و كاهش هزینه در ارتباط با اصل واردات تجدیدنظر كنیم، برای كشور مفیدتر است.
ندیمی مشتری مداری را در خودروسازی یك اصل می‎داند و می‎گوید: نكته مهم مشتری مداری است و ما باید براساس نیاز، ذائقه و توان اقتصادی خریدار، خودرو تولید كنیم. مشكل مهم در واردات، بی‎توجهی به توان مالی مشتری است زیرا مردم به دنبال خودروهای ارزان، كم مصرف و در عین حال با كیفیت هستند و نباید به نام ایجاد بازار رقابتی و واردات، در خدمت قشر مرفه و تنوع طلب جامعه باشیم.
●قوای محركه و توان رقابتی از دست رفته
سرمایه‎گذاری‎های انجام شده در زمینه قوای محركه خودروهای داخلی موجب می‎شود تا در آینده‎ای نزدیك این مهم در یكی از نقاط ضعف و گلوگاه‎های خودروسازی ایران است، برطرف شود.
ابطحی عضو كمیسیون صنایع و معادن ضمن بیان این مطلب می‎افزاید: وضعیت كنونی قوای محركه در خودروهای داخلی توانایی رقابت را در زنجیره جهانی از ما گرفته است و این نكته یكی از گلوگاه‎های صنعت خودرو در كشور به حساب می‎آید.
وی با اشاره به سرمایه‎گذاری‎های انجام شده در این زمینه می‎گوید: هر چند سرمایه‎گذاری‎های فعلی در این خصوص در حدی نیست كه نیاز داخلی را پوشش دهیم و بتوانیم با رقبای بزرگ در سطح جهانی رقابت چشمگیری داشته باشیم اما این سرمایه‎گذاری‎ها و تلاش‎ها در جهت بهبود توانمندی خودروسازان كشور در بحث قوای محركه، در آینده‎ای نزدیك محقق خواهد شد و ما می‎توانیم ضمن پاسخگویی به نیاز داخل، توانایی ابراز وجود در سطح جهانی را نیز بیابیم.
همچنان كه در بحث قطعه سازی با انجام سرمایه‎گذاری‎ها و حمایت از قطعه سازان به موفقیت‎های چشمگیری رسیدیم و در آینده نزدیك با برداشتن موانع و پشتیبانی همزمان، توانایی رقابت در بازار جهانی قطعه سازی را نیز خواهیم داشت. امیدواریم با سرمایه‎گذاری‎های انجام شده در بخش قوای محركه خودروسازی نیز شاهد موفقیت‎های چشمگیر در این زمینه باشیم و نتیجه تلاش‎های صورت گرفته به صورت بهبود توانایی خودروسازان در بحث قوای محركه و ابراز وجود در مقابل رقبای جهانی روشن خواهد شد.
وی درباره ارتباط قوای محركه و وضعیت آلایندگی خودروها معتقد است: با توجه به ارتباط تنگاتنگ این دو تلاش‎های بسیاری انجام شده تا با بهبود و تقویت قوای محركه، هرچه بیشتر از آلایندگی‎ها كاسته شود و به استانداردهای جهانی نزدیك شویم.
هم اكنون نیز تولیدات خودرو در كشور از نظر میزان آلایندگی تحت نظارت و كنترل سازمان محیط زیست است و مطابق ابلاغ زیست محیطی این سازمان، خودروسازان موظف به رعایت موارد مندرج در آن هستند و در صورت تخلف، سازمان مربوط قادر به توقف تولید آن محصول خواهد بود.
●رتبه اول در خاورمیانه و مقام بیستم در جهان
پور فاطمی عضو كمیسیون صنایع و معادن می‎گوید: صنعت خودروی ما هم اكنون در خاورمیانه مقام اول را داراست و در جهان جزء ۲۰ خودروساز بزرگ هستیم. حجم و رشد تولیدات در كشور نسبت به سال‎های گذشته بسیار پیشرفت كرده و حركت‎های خوب و بزرگی در این زمینه در حال انجام است اما درباره قوای محركه باید گفت كاری كه پاسخگوی نیاز ما باشد انجام نشده؛ البته سرمایه‎گذاری‎هایی در دست انجام است كه در سال‎های آینده با تلاش مسؤولان مربوطه به نتیجه خواهد رسید.
وی می‎‎افزاید: برای قدم نهادن در بازارهای جهانی، زمان زیادی نداریم اما با رعایت خط‎مشی‎های تدوین شده در صنعت خودرو یعنی افتتاح بازارهای بین‎المللی، تولید خودروهایی با كیفیت و قیمت مطلوب و رعایت كلی استانداردها و همچنین تجهیز و ترغیب و ایجاد بستر مناسب برای خصوصی سازی، ‌در آینده‎ای نزدیك پا به عرصه‎های بین‎الملل می‎گذاریم.
سعی خودروسازان بر این است كه هرچه بیشتر به استانداردهای بین‎المللی نزدیك شویم و با انجام سرمایه‎گذاری‎های بزرگ در زمینه قوای محركه، تا چند سال آینده توانایی رقابت در زنجیره جهانی واقعیتی آشكار است.
در صورت همكاری دولت، وزارت صنایع، سازمان گسترش، همچنین سرمایه‎گذاری داخلی و نظارت‎های خارجی، كسب درآمدهای غیرنفتی از ناحیه صادرات خودرو بدیهی است.
عضو كمیسیون صنایع و معادن با اشاره به خروج پیكان از رده تولید،‌در زمینه ارزیابی وضعیت صنعت خودرو در سال‎های اخیر می‎گوید:
با واردات حساب شده می‎توانیم بازار رقابتی ایجاد كنیم و هر چند هم اكنون با استاندارد جهانی فاصله زیادی داریم اما صنعت خودروی كشور با پنج سال پیش قابل قیاس نیست همچنان كه پیكان از رده تولید خارج شد و با خروج آردی و پراید در سال‎های آتی، خودروهای با كیفیت جایگزین آنها می‎شوند. و این روندی است به سوی بهبود كیفیت محصولات داخلی و طبیعی است هرچه جلوتر می‎رویم، به استانداردهای بین‎المللی نزدیك‎تر می‎شویم.

منبع : اندیشه گستر سایپا