کوچ

مسیر مهاجرت‌های كولی‌های ایران كه حیاتشان از دیرباز با عشایر پیوند خورده است، از طریق كشمیر، جلال‌آباد، كابل و از آنجا به سوی نورستان و غرجستان سپس به سمت سرزمین‌های سیحون و جیحون و همچنین به سوی مرزهای ایران امتداد داشته است. در ایران نیز از بلوچستان و كرمان عبور كرده و در دیگر نقاط ایران پراكنده شده‌‌‌اند. به موازات سیاست اسكان اجباری عشایر ایران كه از سال‌های 1300 تا 1302 هـ.ش در زمان پهلوی اول شروع شد، حیات كولی‌های ایران را نیز دستخوش تحول عمیقی نمود، به نحوی كه كولی‌ها از تولید‌كننده صنایع دستی به مصرف‌كننده صرف تبدیل شدند و اغلب از طریق زندگی انگلی (گدایی، دزدی، فالگیری، معاملات نامشروع و قاچاق) زندگی كنند.
امروزه كولی‌های ایران به عنوان یكی از مشكلات اجتماعی - فرهنگی جامعه ایران به شمار می‌آیند. كولی‌ها از لحاظ شیوه زندگی و شكل اقتصادی به دو دسته متمایز تقسیم می‌شوند : یكم گروه‌هایی كه شیوه تولید سنتی خویش را همچنان حفظ كرده و جهت عرضه كالاهایی از قبیل غربیل،‌ الك، سیخ، سه پایه و معاملات مختلف با روستائیان و تبادل آن در فصول مختلف به اطراف شهرها و روستاهای گرمسیر و یا سردسیر مهاجرت می‌كنند. دوم گروه‌هایی كه از اوایل بهار تا اواخر پاییز، در سردسیر و اطراف شهرها چادر می‌زنند. این گروه از كولی‌ها تولید سنتی خود را كنار گذاشته و فقط از طریق گدایی، دزدی، فالگیری، و قاچاق و اعمال نامشروع روزگار می‌گذرانند و با تغییر فصل، مجدداً به منطقه گرمسیر مهاجرت می‌‌‌كنند.