دیدگاه اقتصاددانان درباره تورم‌زایی طرح تحول اقتصادی

● تورم در خوشبینانه‌ترین حالت حدود ۲۰ درصد است
معاون اقتصادی بانک مرکزی گفت: تورم ناشی از اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها در خوشبینانه‌ترین حالت حدود ۲۰ درصد خواهد بود.
رامین پاشایی فام در نشست خبری که در خصوص طرح تحول اقصادی در وزارت امور اقتصادی و دارایی برگزار شد، اظهار داشت: آثار اجرای طرح تحول اقتصادی بسیار گسترده است.
پاشایی فام در برابر سوالات مکرر خبرنگاران در برابر آثار تورمی اجرای طرح هدفمندکردن یارانه‌ها گفت: اگر به خوبی مدیریت شود در خوشبینانه‌ترین حالت آثار تورمی طرح هدفمندکردن یارانه‌ها کمتر از ۲۰ درصد خواهد بود.
وی در عین حال گفت: پس از اجرای طرح تحول اقتصادی در یک افق ۱۳ الی ۱۴ ماهه می‌توان تورم را کاهش داد.
● حذف یارانه‌ها در کوتاه‌مدت تورم‌زاست
دکتر اکبری فرد گفت: اجرای سریع طرح تحول اقتصادی و عدم رعایت شرایط انتقال از روش قدیم به روش جدید آثار منفی اقتصادی به همراه خواهد داشت.
دکتر حسین اکبری فرد مسئول بخش اقتصاد دانشگاه شهید باهنر کرمان گفت: در اجرای طرح تحول اقتصادی دولت و حذف یارانه‌ها آنچه که کاملا مشخص است، این است که شیوه کنونی توزیع یارانه‌ها در راستای اهداف اقتصادی مربوط به آن نسیت زیرا دهک‌های بالا و برخوردار، از سهم بیشتری نسبت به دهک‌های پائین برخوردار هستند.
وی در ادامه مطلب فوق افزود: ادامه این شیوه مغایر با اهداف اقتصادی مرتبط با آن نیست؛ اما راهکار مناسب و چگونگی تحول در آن مورد بحث و اختلاف نظر است.
مسئول بخش اقتصاد دانشگاه شهید باهنر کرمان اضافه کرد: حذف یارانه‌ها در کوتاه‌مدت به دلیل انتظارات تورمی ناشی از آن تورم‌زا است.
این استاد دانشگاه اظهار داشت:از آنجا که تورم یکی از عارضه های منفی است و انتقال ثروت و قدرت خرید از گروه های فقیر به گروه های ثروتمند را به همراه دارد ،باید تمهیدات لازم جهت کاهش اثرات سوء آن اندیشیده شود.
● طرح تحول، تورم‌زا نیست
جمشید پژویان در خصوص تورم‌زا بودن اجرای طرح تحول اقتصادی گفت: در اجرا این سیاست اگر حجم پول کنترل شود، تنها یک افزایش نسبی قیمتها را بدنبال دارد که آن هم خوب است تا قیمتهای نسبی تغییر کند. پس از آن افزایش روی قیمت حاملهای انرژی بوجود خواهد آمد که این افزایش به تدریج تعدیل می‌‌شود.
به گفته وی، این افزایش قیمت نسبی به واقعی شدن قیمت می‌انجامد که این افزایش، تورم نیست و حتی برخی کالاها ممکن است افزایش قیمت محسوسی نداشته باشند. اگر دولت بدلیل درآمدی که دارد بتواند کسر بودجه خود را کنترل نماید، در این صورت دیگر در سالهای بعد تورم نخواهیم داشت و طی یک تا دو سال وضع همه بهتر خواهد شد.
این استاد دانشگاه علامه طباطبائی گفت: در سیستم قبلی عملا فقرا به ثروتمندان یارانه می‌دهند که با اجرای این طرح، ثروتمدان به فقرا یارانه می‌دهند. با این حساب، فقیرترین گروهها نیست به گذشته وضعشان بهتر خواهد شد البته تحقق این امر منوط به سیاستگذاری و اجرای صحیح می‌باشد.
به گفته وی، در این طرح افراد ثروتمند هزینه بیشتری نسبت به افراد فقیر پرداخت می‌کنند و این یارانه بیشتر از آنچه که فقیر از دست می‌دهد به وی می‌دهد و وضع را بهتر می‌کند.
● مشخص نیست که با با جهش روبرو می‌شویم یا تورم
رییس کمیسیون ویژه طرح تحول اقتصادی در مجلس با اشاره به اینکه با افزایش قیمت‌ها حامل‌های انرژی هزینه‌ها به صورت مستقیم و غیر مستقیم افزایش می‌یابد، خاطرنشان کرد: افزایش غیر مستقیم از طریق سایر کالاها و خدمات بروز می‌کند. اثر روانی، یکی دیگر از آثار افزایش قیمت است زیرا در جامعه ما با افزایش قیمت‌ برخی کالاها انتظارات تورمی افزایش می‌یابد. تجربه سه دهه تورم در کشور نیز نشان می‌دهد که بخش قابل توجهی از تورم ناشی از انتظارات تورمی است که از طریق فرمول‌ها و مدل‌های ریاضی قابل پیش‌بینی نیست.
حجت‌الاسلام غلام‌رضا مصباحی مقدم ادامه داد: بر اثر اجرای طرح تورم به وجود می‌آید که دولت از آن به جهش نام برده است. اما بین جهش و تورم تفاوت وجود دارد جهش به افزایش مقطعی قیمت‌ها و تورم به افزایش دائمی قیمت‌ها گفته می‌شود و هنوز مشخص نیست که با اصلاح قیمت‌ها با جهش روبرو می‌شویم یا تورم.
این استاد دانشگاه گفت: دولتی که سال گذشته با افزایش قیمت بنزین از ۸۰ به ۱۰۰ تومان موافق نبود چطور با افزایش ۳۰۰ تومانی قیمت بنزین موافق است؟ دولتی که با تغییر قیمت گازوئیل از ۱۶ به ۴۵ تومان در هر لیتر، مخالف بود آیا نگران افزایش قیمت گازوئیل تا ۴۰۰ ـ ۵۰۰ تومان نیست؟
رییس کمیسیون ویژه بررسی طرح تحول اقتصادی مجلس اظهار کرد: دولت قصد دارد این طرح را به صورت تبعیضی و ترجیحی اجرا کند اما چگونگی کار برای مجلس باید شفاف باشد و اتفاقی که در بهمن ماه سال ۸۴ افتاد تکرار نشود. در آن سال اتکاء به درآمدهای نفتی در بودجه دولت ۲۵ درصد افزایش یافت و در حالی که بعضی نمایندگان مجلس معتقد بودند این طرح تورم‌زاست. نتیجه این شد که تورم ۱۲.۱ درصدی در پایان سال ۸۴ و ۱۰.۳ درصدی در مرداد ۸۵ به ۲۴ درصد رسیده است.
● تورم ناشی از اجرای طرح تحول به سختی قابل کنترل است
رئیس مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی معتقد است تورم ناشی از طرح تحول اقتصادی به سختی قابل کنترل خواهد بود.
احمد توکلی با تاکید بر اینکه طرح تحول اقتصادی بدون ارزیابی کارشناسی نباید اجرا شود اظهار داشت: این نحوه رفتار که دولت بخواهد بدون ارزیابی صحیح و کار کارشناسی طرح تحول را اجرا کند مناسب نیست.
نماینده مردم تهران در خانه ملت در پاسخ به سئوالی مبنی بر اینکه آیا مجلس در صورت تورم زا بودن طرح تحول اقتصادی آن را تصویب خواهد کرد یا خیر، بیان داشت: من نمی‌توانم از طرف مجلس سخن بگویم و مرکز پژوهشها نیز در این زمینه نظر قاطعی اعلام نکرده است.
وی گفت: در مجموع دولت اصرار دارد با کمک مجلس طرح تحول اقتصادی را پیش ببرد و مجلس هم به دنبال خیر و صلاح مردم است و می‌خواهد ببیند تورم ناشی از طرح تورم اقتصادی را می‌توان کنترل کرد یا خیر.
توکلی تاکید کرد: نظر شخصی خود من این است که تورم این طرح را به سختی می‌توان کنترل کرد.
● اجرای طرح تحول تبعات سختی در اقتصاد در پیش دارد
دکتر محمد ستاری‌‏فر با اشاره به برنامه دولت برای اجرای طرح تحول اقتصادی که بخشی از آن با هدفمند کردن یارانه‌‏ها محقق می‌‏شود، اظهار داشت: وقتی هیچ کدام از برنامه‌‏های اصلاحی که دولت در سه سال و نیم گذشته اعلام به اجرای آن کرده، انجام نشده است، آیا می‌‏توان بدون پیش زمینه‌‏ها، چنین طرح بزرگی را اجرا کرد؟
استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی تاکید کرد: به اعتقاد من اکنون زمان مناسب برای اجرای این طرح نیست، زیرا هم انتخابات را پیش رو داریم و هم بحران اقتصاد دنیا بر درآمدهای کشور تاثیر می‌‏گذارد.
وی گفت: حتی در خوشبینانه‌‏ترین حالت اگر تمام زمینه‌‏ها فراهم باشد، نرخ تورم کالا و خدمات که به ۳۰ درصد رسیده و تورم جهش بزرگتری دارد، اجرای این طرح تبعات سختی در اقتصاد در پیش دارد.
● اجرای یکباره شوک تورمی ایجاد می‌کند
دکتر بهروز هادی زنوز اقتصاددان و استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی می‌گوید: اجرای یکباره این طرح در شرایط کنونی شوک تورمی در اقتصاد کشور ایجاد می‌کند به ویژه آنکه دولت اگر بخواهد از حساب ذخیره ارزی برداشت کند و باز هم نقدینگی را در جامعه رشد دهد در درجه اول باید بستر اقتصاد ملی را برای اجرای این طرح آماده کند که یکی از پیش شرط های آن ثبات اقتصاد کلان و توفیق دولت در کنترل تورم است در حالی که وضعیت موجود نقدینگی و گرایشات تورمی نشان می‌دهد در حال پیشروی به سمت نرخ های تورمی ۲۵ درصدی هستیم؛ لذا این بسیار نگران کننده است زیرا اگر شتاب تورم بالا باشد و بخواهیم یک کار اصلاح قیمتی بدون بررسی دقیق پیامدهای ناشی از آن انجام دهیم تبعات منفی گسترده‌یی خواهیم داشت.
وی اذعان می‌کند افزایش قیمت حامل های انرژی در راستای طرح تحول اقتصادی را نمی‌توان یکباره اجرایی کرد؛ چرا که به دلیل رونق نفتی و شکاف میان سطح قیمت های انرژی در داخل با قیمت های بین المللی تحقق چنین اهدافی مستلزم تدریج و تدرج است.
هادی زنوز یادآور می‌شود اگر قرار باشد با اتکا به درآمدهای حاصل از این اصلاح قیمتی، یارانه های نقدی توزیع شود، لزوماً یارانه های نقدی این ۹۰ هزار میلیارد تومانی نیست که براساس قیمت‌های سال ۸۵ برآورد شده است؛ لذا در شرایطی که یکی از مصرف‌کنندگان اصلی انرژی در کشور، شرکت‌ها و دستگاه‌های دولتی، نیروهای نظامی و... هستند باید بررسی شود اگر این اصلاح قیمت‌ها در بخش انرژی صورت گیرد در سال اول اجرای طرح حذف یارانه ها در بخش انرژی، چه بخشی از این ۹۰ هزار میلیارد تومان به دست دولت می‌رسد و آیا دولت موظف است همه این میزان را میان خانوارها توزیع کند. البته قطعاً اگر بخواهد همه این میزان را میان مردم توزیع کند به هر خانوار به طور متوسط ۵۰۰ هزار تومان در ماه نخواهد رسید.
وی با تاکید بر بالا بودن ریسک سیاسی اجرای این طرح در کشور ابراز عقیده می‌کند که این ریسک سیاسی باید میان مقامات و بخش های تصمیم گیرنده توزیع شده و مجلس و کارشناسان در این طرح سهیم شوند تا دولت به طور سنجیده تحقق چنین اهدافی را در قانون پنجم توسعه پیش‌بینی کند و پس از طی مراحل قانونی به تدریج و حساب شده این طرح اجرایی شود.
● هشدار نسبت به وقوع رکود تورمی
دکتر حسین راغفر - مدیر گروه اقتصاد دانشگاه الزهرا(س)- نیز پیرامون تاثیرات و پیامدهای ناشی از اجرای طرح تحول اقتصادی دولت نهم در کشور معتقد است؛ آثار و تبعات این طرح بسیار روشن است بدین علت که حجم عظیمی از منابع نقدی براساس آنچه گفته شده به جامعه تزریق می‌شود که در وضعیت کنونی، بر میزان تورم موجود افزوده شده و رقم تورم غیرقابل تحمل خواهد بود که رکود حاصل از آن در کل تاریخ ایران معاصر بی‌سابقه خواهد بود.
وی می‌گوید؛ با اجرایی شدن این طرح گروه هایی که از درآمد ثابت و پایین برخوردارند، بیشترین آسیب را می‌بینند و طبیعی است به تبع آن نارضایتی های گسترده‌یی در جامعه به وجود خواهد آمد.
وی ابراز عقیده می‌کند؛ با توجه به رکود تورمی موجود، با حذف یارانه های سوخت در کشور بخش عمده‌یی از صنایع داخلی از جمله صنایع دولتی قادر به تامین هزینه نهاده‌های خود نخواهند بود و این بنگاه ها زیان‌ده شده و چه بسا ورشکسته می‌شوند.
وی تصریح می‌کند؛ همچنین وضعیت رکود تورمی حاصل از اجرای این طرح موجب می‌شود در بخش تولید، میزان بیکاری در جامعه گسترش یافته و در پی آن درآمد عمومی مردم کاهش یابد. در مقابل، چون با پدیده تورم روبه رو هستیم؛ لذا تولید وارد دوره رکود خواهد شد و شرایط زندگی برای اغلب مردم غیرقابل تحمل می‌شود و در این میان دولت نیز هزینه های بسیار گسترده‌یی را به لحاظ افزایش میزان نارضایتی های اجتماعی، آثار و تبعات سیاست های اقتصادی در حوزه اجتماعی و فرهنگی نظیر افزایش جرائم، ناهنجاری های اجتماعی در زمانی نه چندان دور متقبل می شود.
● تورم ۳۵ درصدی بدنبال اجرای طرح تحول
دکتر سیدرضا سیدنورانی -اقتصاددان و استاد دانشگاه علامه طباطبایی- نیز پرداخت یارانه نقدی به تمامی دهک های درآمدی جامعه را راهی برای تحقق سیستم هدفمند در پرداخت یارانه‌ها نمی‌داند و معتقد است؛ اگر بنا شود به همه مردم یارانه به طور نقدی پرداخت شود، دیگر این سیستم پرداخت یارانه هدفمند نیست و تنها هدفی که در این راستا دنبال می‌شود. پرداخت سهم از درآمد ملی به همه است در حالی که همواره این فرهنگ بر مردم کشور ما حاکم است که بسیاری از افراد تصور می‌کنند، بدون کارکردن و تلاش می‌توانند یک شبه پولدار شوند.
.وی می‌افزاید؛ قاعدتاً با اجرای طرح تحول اقتصادی دولت اصلاح قیمت ها در رابطه با کالاهایی که در حال حاضر یارانه یی هستند، صورت می‌گیرد و قیمت ها افزایش می‌یابد لذا بخشی از افزایش تورم در آن بخش ها صورت گرفته و از سوی دیگر چون بودجه خانوارها افزایش می‌یابد، مطمئناً در دهک های پایین درآمدی صرف تامین کالاهای اساسی می‌شود.
وی دامه می‌دهد؛ بنابراین علاوه بر آثار مستقیم، این طرح تاثیرات منفی بر رشد نقدینگی و نیز بر افزایش میزان تقاضا در جامعه دارد. طوری که آثار مستقیم آن افزایش شدید بهای انرژی و به تبع آن تاثیرات سوء در افزایش هزینه های کالاها و خدمات است و پیش‌بینی می‌شود این آثار مستقیم حدود ۳۵ درصد بار تورمی اضافه به مردم و کشور تحمیل می‌کند.
● دقت نکنیم، به سرنوشت تعدیل دچار می‌شویم
عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: تحول اقتصادی باید با دقت و حساب شده اجرا شود؛ چرا که اجرای بدون تامل و دقت باعث دچار شدن آن به سرنوشت تعدیل اقتصادی خواهد شد.
مهدی تقوی با اشاره به وضعیت کنونی اقتصادی کشور تصریح کرد: سیاست تعدیل اقتصادی به کشور ما تحمیل شد. این سیاستها در آمریکای لاتین پیاده شده بود و عملا مردم آنجا بیچاره شده بودند. در حالی که در چین و شرق آسیا اقتصاددانان خبره، بخش هایی از آن را اخذ و پیاده کردند که متناسب با شرایط اقتصادی آنجا بود و ثمره آن نیز به بار نشست.
به گفته وی، اجرای سیاست‌های تعدیل عملا تورم ۵۰ درصدی را به دنبال داشت که مردم را کلافه کرده بود. درست شدن محل‌های نظیر ناصر خسرو و غیره نتیجه اعمال سیاست‌های غلط بود. در آن زمان درآمد ارزی ۱۴ میلیارد دلار بود که ۷ میلیارد دلار بابت اصل و فرع بدهیها می‌رفت و ۷ میلیارد دیگر آن برای مخارج می‌ماند که کفاف نمی‌داد.
تقوی یادآور شد: خصوصی سازی و سیاست تعدیل بسیار شتابزده اجرا شدند. طرح تحول اقتصادی نیز اگر بدون مطالعه و شتابزده اجرا شود همانند سیاست‌های قبلی شکست خواهد خورد.
وی گفت: ارزیابی ما از سیاست تعدیل اقتصادی این است که در آن، اغلب مجریان و دست اندرکاران طرح اصلا نمی‌دانستند این طرح چیست. اجرای طرح تعدیل اقتصادی در آرژانتین، تظاهرات طبقه کارگر و حقوق بگیر را دنبال داشت که بیش از ۳۰۰ تن در این تظاهرات کشته شدند. نظیر این بحث در خصوص پیوستن به WTO نیز وجود دارد که به عنوان مثال در مورد محصولات باغی یا زراعی اغلب اصلا قابل رقابت با محصولات خارجی نیستند. بازار فرش و پسته که عملا با تقلب کشورهای دیگر از دست رفته است.
به عقیده تقوی، اجرای سیاست تعدیل اقتصادی در حقیقت ضربه عجیبی به اقتصاد کشور بود که اگر عاقلانه و مناسب نظیر شرق آسیا و چین و هند اجرا می‌شد به ثمر می‌نشست.
به گفته وی اجرای سیاست‌های نادرست سبب شد که این موارد افزایش یابد. اگر سیاست‌های درست انتخاب و اجرا می‌شد به نخستین جامعه اسلامی تبدیل می‌شدیم که رو به ترقی است. طرح تحول اقتصادی، طرح جدیدی نیست و در واقع همان طرح تعدیل اقتصادی است که یارانه‌ها را کم و دولت را کوچک می سازد. این درحالی است که بسترهای لازم برای اجرای این طرح نیز فراهم نیست. خصوصی سازی و سیاست تعدیل بسیار شتابزده اجرا شدند. طرح تحول اقتصادی نیز اگر بدون مطالعه و شتابزده اجرا شود همانند سیاست‌های قبلی شکست خواهد خورد.

منبع : اخبار انصار