دولت ناچار به پرداخت یارانه انرژی است

دولت برای حمایت از اقشار کم درآمد، افزایش رفاه عمومی، حمایت از تولیدکنندگان داخلی، همچنین حضور در بازارهای جهانی ناچار است به طور مستقیم و غیر‎مستقیم یارانه پرداخت کند.
محمدرضا رجایی، مشاور جوان وزیر نفت در امور گاز، در مقاله ای تحلیلی با عنوان «گازرسانی، راهی برای هدفمند کردن یارانه انرژی» به تشریح اهمیت مقوله گازرسانی در سراسر کشور پرداخته و حذف مستقیم یارانه انرژی را موجب افزایش شدید قیمت کالاها و فشار بر قشر آسیب پذیر جامعه برشمرده است.
در مقابل، پرداخت یارانههای بیرویه و غیرهدفمند نیز سبب افزایش هدررفت منابع و بی‎توجهی به بهره‎وری از منابع، مصرف بی‎رویه کالاهای یارانه‎ای، فراهم شدن زمینه‎های فسادهای اقتصادی به ویژه قاچاق کالاهای یارانه‎ای و بسیاری از مشکلات دیگر می‎شود؛ از این‎رو اگرچه پرداخت یارانه مسئله ای اجتناب‎ناپذیر است، اما تعدیل و اصلاح سیاست پرداخت یارانه نیز ضروری است.
محمدرضا رجایی در این مقاله آورده است: یارانه انرژی بخش بزرگی از کل یارانه‎ها را تشکیل می‎دهد و در چند سال اخیر، یکی از داغ‎ترین مباحث اقتصادی کشور بوده است. چگونگی هدفمند کردن یارانه‎های انرژی به روش قیمتی و غیرقیمتی همواره مورد اختلاف اقتصاددانان بوده است، ولی با توجه به اثرهای شدید تورمی در روش قیمتی، بیشتر صاحب‎نظران، شیوه قیمتی و غیرقیمتی را به صورت همزمان پیشنهاد می‎کنند.
اما کاهش یارانه‎های انرژی از منظر دیگر نیز قابل بحث و امکان‎پذیر است. یکی از این روشها جایگزین کردن گاز طبیعی با فرآورده‎های نفتی در مصارف داخلی است. برای مثال متوسط قیمت فوب خلیج‎فارس برای نفت سفید در سال گذشته، ۶۳۰ دلار به ازای هر تن (۴/۱۵ دلار به ازای هر میلیون بی‎تی‎یو) بوده است.
با احتساب هر دلار ۹۳۰۰ ریال، قیمت فوب خلیج‎فارس برای نفت سفید حدود ۱۴۳ هزار و ۲۲۰ ریال به ازای هر میلیون بی‎تی‎یو است در حالی که قیمت داخلی این محصول هر لیتر ۱۶۵ ریال (۵ هزار و یکصد ریال به ازای هر میلیون بی‎تی‎یو) بوده است.
رجایی در ادامه این مقاله می افزاید: حال اگر ما مد نظر قرار دادن قیمت داخلی و فوب خلیج‎فارس را به عنوان یارانه تلقی کنیم، هزینه وارد شده به اقتصاد کشور بابت یارانه هر میلیون بی.‎تی.‎یو نفت سفید معادل ۱۳۸ هزار و ۱۲۰ ریال میشود.
بر اساس پژوهش "نفت و یارانه‎های نفتی در اقتصاد ایران" که به همت وزارت امور ‎اقتصادی و دارایی انجام گرفته، قیمت تمام شده هر متر مکعب گاز طبیعی بر پایه فوب خلیج‎فارس در سال گذشته، ۷۷۹ ریال (۲۰ هزار و ۸۰۰ ریال به ازای هر میلیون بی‎تی‎یو) بوده است.
اگر متوسط قیمت فروش داخلی گاز طبیعی در سال گذشته را ۸۰ ریال در هر متر مکعب (۲ هزار و ۱۳۷ ریال به ازای هر میلیون بیتییو) فرض کنیم، هزینه وارد شده به اقتصاد کشور بابت یارانه هر میلیون بی‎تی‎یو گاز طبیعی معادل ۱۸ هزار و ۶۶۳ ریال می‎شود.
همان طور که ملاحظه می‎شود، هزینه تحمیل شده به دولت بابت یارانه هر میلیون بی‎تی‎یو نفت سفید (۱۳۸۱۲۰ ریال) بیش از ۷ برابر یارانه هر میلیون بی‎تی‎یو گاز طبیعی (۱۸۶۳۳ ریال) است.
محاسبات نشان میدهد یارانه هر میلیون بی‎تی‎یو نفت کوره نیز، بیش از ۳ برابر یارانه هر میلیون بی‎تی‎یو گاز طبیعی است؛ از این رو به سادگی می‎توان نتیجه گرفت که جایگزینی گاز با فرآورده‎های نفتی در مصارف داخلی به ویژه در مصارف صنعتی و نیروگاهی که قابلیت جذب خوراک گاز در طول سال را دارند، هزینه‎های وارد شده به اقتصاد کشور بابت یارانة انرژی را کاهش می‎دهد.
این به آن معناست که با فرض ثابت بودن مصرف انرژی در کشور، جایگزینی گاز طبیعی با فرآورده‎های نفتی، ظرفیت صادرات نفت خام را افزایش می‎دهد؛ از این رو تلاش دولت برای اجرای این سیاست ضروری است.
مشاور جوان وزیر در امور گاز در این مقاله افزوده است: نکته اینجاست که به هر حال، قیمت تمام شده گاز طبیعی بیش از قیمت داخلی این محصول است و سرمایه‎گذاری در بخش انتقال و توزیع گاز با شرایط کنونی برای بخش خصوصی صرفه اقتصادی ندارد؛ بنابراین توسعه گاز رسانی تنها با اختصاص بودجه از سوی دولت امکان پذیر است.
برای این منظور، دولت میتواند درصدی از درآمد صادرات نفت خام را برای شتاب دادن به توسعه تاسیسات بالادستی و پایین‎دستی گاز و گازرسانی اختصاص دهد، حتی می‎توان این بودجه را متناسب با افزایش تولید سالانه گاز، به وزارت نفت اختصاص داد.
اگر دولت بودجه کافی برای توسعه گاز رسانی در اختیار وزارت نفت قرار دهد، علاوه بر افزایش رفاه عمومی جامعه و کاهش مشکلات زیست‎محیطی، هزینه تحمیل شده به اقتصاد کشور بابت یارانه انرژی کاهش می‎یابد، که این به معنای هدفمند کردن یارانه‎هاست.

منبع : شبکه اطلاع رسانی شانا