نگاهی به‌ حضور نظامی لهستان در عراق

۱) مقدمه
لهستان یکی از مهم ترین هم پیمانان آمریکا در لشکرکشی این کشور به عراق در سال ۲۰۰۳ میلادی محسوب می شود. این کشور تلاش داشته است تا منافع خود را در بستر رضایت آمریکا با مشارکت در حمله نظامی به عراق و تداوم حضور نیروهایش پی گیری نماید. نظر به اهمیت این حضور، گزارشی در این زمینه ارائه می گردد.
۲) وضعیت حضور نیروهای لهستانی در عراق
- لهستان در ابتدای اشغال نظامی عراق، ۲۰۰ نظامی به عراق اعزام نمود و به تدریج تعداد این نیروها را تا ۲۵۰۰ نفر افزایش داد. از اوایل سال ۲۰۰۵، تعداد نیروهای نظامی لهستان در عراق به تدریج کاهش یافت
- منطقه تحت کنترل لهستان در عراق در ابتدای حضور در این کشور به سه بخش تقسیم شد و فرماندهی هر یک از این بخش ها به کشورهای اوکراین، اسپانیا، و لهستان محول شد. ضمن این که فرماندهی کل منطقه بر عهده لهستان قرار گرفت. این بخش ها عبارت بودند از:
الف) بخش شرقی که هم مرز با ایران است و استان واسط را در بر می گیرد با حضور ۱۷۰۰ نفر از سربازان اوکراینی در کنترل اوکراین قرار داشت.
ب) بخش مرکزی شامل کربلا و بابل (محل مقر ستاد کل) در اختیار نیروهای لهستانی قرار داشت.
ج) استان های قادسیه و نجف که در کنترل سربازان اسپانیایی و کشورهایی از امریکای لاتین شامل السالوادور، نیکاراگوئه، هندوراس و دومینکن بود.
- پس از تعیین حوزه لهستان در عراق،‌“مارک بلکا“، معاون نخست وزیر و وزیر اسبق دارایی لهستان به عنوان حاکم بخش لهستانی عراق معرفی شد.
- لهستان یک شورای دولتی درباره عراق تشکیل داد. این کمیته دارای سه ستون اصلی است: وزارت اقتصاد، وزارت دفاع و وزارت امور خارجه. هماهنگی اصلی این کمیته با وزارت امور خارجه است و تمامی فعالیت های آن تحت نظارت رئیس جمهور و شورای امنیت ملی است.
- لهستان برای اداره مناطق تحت کنترل خود در عراق با مشکلات متعددی روبرو بود که از جمله آن ها تأمین هزینه مالی و تجهیزات لجستیکی بود که به مرور تا حدی این مشکلات اولیه برطرف شدند. امریکا حمایت های مالی را از لهستان به عمل آورد و کمک های لجستیکی نیز از طریق ناتو فراهم شد.
- فرماندهی استان های نجف و قادسیه و شهر کربلا به علت درگیری نیروهای نظامی آمریکایی با مبارزان شیعه طرفدار مقتدی صدر از نظامیان لهستانی به آمریکاییان تحویل داده شده است.
- در حال حاضر بین ۱۳۰ تا ۱۵۰ هزار نیروی خارجی در عراق حضور دارند که لهستان در کنار کشورهایی چون انگلیس، کره جنوبی، و استرالیا بیشترین همکاری را با نیروهای نظامی آمریکا داشته است.
- لهستان در حال حاضر حدود ۹۰۰ نیروی نظامی در عراق دارد و تعداد ۳۰۰ نفر در لهستان برای حضور در عراق به حالت آماده باش قرار دارند. الکساندر شچیگلو، وزیر دفاع لهستان در اوایل ژولای ۲۰۰۷ اعلام کرد نیروهای کشورش بیش از زمان تعیین شده قبلی در عراق می مانند. لهستان در حال آماده کردن گروه جدیدی از سربازان خود برای اعزام به عراق است. وی تصریح کرد تصمیم برای ادامه این مأموریت در عراق اولاً به حکم سازمان ملل، به خواست مقام های عراقی، و میزان مشارکت ارتش محلی و پلیس در برقراری امنیت در این کشور بستگی دارد.
- نیروهای لهستانی تا ۲۰ ژوئن ۲۰۰۷ در استان واسط استقرار داشتند، اما از آن زمان به بعد لهستانی ها این پادگان را به آمریکایی ها تحویل دادند. این پادگان سپس به نیروهای گرجستانی واگذار شد. نیروهای لهستانی در حال حاضر در در استان دیوانیه در جنوب شرق بغداد حضور دارند.
- همان گونه که وزیر امور خارجه لهستان، آنا فوتیگا در ماه دسامبر ۲۰۰۶ اعلام نمود نیروهای لهستانی به طور عمده مشغول آموزش پرسنل جدید ارتش عراق،‌ قضات و دادستان های عراقی هستند.
- از آغاز جنگ عراق تا آوریل ۲۰۰۷، مجموعاً ۲۰ سرباز و ۵ غیرنظامی لهستانی در عراق کشته شدند.
- دولت لهستان هنوز جدول زمانی مشخصی برای خروج نیروهای خود از عراق ندارد ولی مأموریت نیروهای خود را تا پایان سال ۲۰۰۷ تمدید نموده است.
۳) منافع لهستان از حضور نظامی در عراق
۳-۱) منافع نظامی
- حضور نظامی لهستان در عراق که بنا به اظهارات نخست وزیر این کشور بزرگ ترین ماموریت نظامی لهستان بعد از جنگ جهانی دوم به شمار می رود‏، امکان جدیدی برای مدرنیزه کردن ارتش لهستان بعد از سقوط کمونیست ها به حساب می آید. فرماندهان نظامی لهستان که اکثراً تحصیل کرده دانشگاه های نطامی اتحاد جماهیر شوروی سابق می باشند بعد از سقوط کمونیستها در سال ۱۹۸۹ و عضویت لهستان در ناتو با رویکردی کاملاَ غرب گرایانه در جهت همسان سازی خود با سیستم غربی تلاش نموده اند. در این راستا علاوه بر مشارکت در مانورها و دوره های آموزش نظامی هماهنگ با سیستم غرب، تسلیحات نظامی قدیمی و شرقی خود را با تجهیزات نظامی پیشرفته غربی جایگزین نمودند.
- لهستان با حضور در عراق، توانست جایگاه بهتری در ناتو برای خود کسب نماید و تعهد خود را به اهداف این سازمان بیشتر نشان دهد تا بتواند در آینده از منافع عضویت در آن بیشتر بهره‌مند شود.
۳-۲) منافع سیاسی
- اتحاد با آمریکا یک عامل بنیادین در امنیت لهستان است و لهستان می کوشد خود را به عنوان یک متحد معتبر و قابل اعتماد برای آمریکا معرفی نماید. لهستان هنگام حمله امریکا به عراق با اعزام تعداد معدودی سرباز به عراق عملاً خود را در کنار نیروهای ائتلافی امریکا و انگلیس در حمله به عراق قرار داد. امریکا نیز به پاس این اقدام لهستان مسؤولیت کنترل بخشی از عراق را به این کشور واگذار نمود و بدین ترتیب لهستان به اذعان مقاماتش با پرداخت هزینه کمی توانست در میان کشورهای اروپایی و حتی می توان گفت در کل جهان وجهه سیاسی بین المللی مهمی کسب نماید.
- در حال حاضر با وجود آن که تمایل مقامات سیاسی بر خروج سربازان لهستانی استوار است، ولی این درک وجود دارد که حضور نیروهای لهستانی در کنار نیروهای دیگر کشورها از نگاه مقامات آمریکایی بیشتر از آن که اهمیتی نظامی داشته باشد، از این نظر که می تواند معرف نوعی حمایت بین المللی از برنامه نظامی آمریکا باشد ارزشمند به حساب آید.
- در دیدار آقای یاروسلاور کازینسکی، نخست وزیر لهستان با رئیس جمهوری آمریکا در سال ۲۰۰۶، جرج بوش از آن چه “رهبری استوار“ لهستان در جنگ عراق خواند، ستایش کرد. این موضع گیری نشان از رضایت مقامات آمریکایی از حضور نظامی لهستان در عراق دارد.
۳-۳) منافع اقتصادی
- در ابتدای اشغال نظامی عراق، دولت آمریکا اعلام نمود تنها کشورهای متحد در زمان حمله نظامی می توانند از قراردادهای اقتصادی در عراق منتفع شوند. لذا لهستان به عنوان همیار آمریکا در حمله به عراق، برای خود سهم قابل توجهی از منافع اقتصادی در عراق قائل است.
- لهستان برای احداث یک کارخانه تعمیر و بازسازی تانک در عراق، سرگرم مذاکرات با این کشور است. شرکت دولتی تجهیزات دفاعی لهستان موسوم به “بومار“ Bumar سرگرم مذاکره برای انعقاد قراردادی در زمینه فروش چند صد دستگاه خودروی زرهی دزیک Dzik به عراق است.
- کارخانه تعمیر و بازسازی تانک در شمال عراق احداث می شود و لهستان مواد و کارشناسان مورد نیاز را برای این کارخانه تأمین خواهد کرد. هزینه احداث چنین تأسیساتی ۸۰ میلیون دلار برآورد شده است.
- شرکت بومار ۳۷۵ دستگاه خودروی زرهی برای نظارت بر شبکه گسترده خط لوله های نفتی و کابل های برق عراق و ۶۰۰ دستگاه دیگر را برای استفاده نیروهای امنیتی عراق، در اختیار این کشور قرار می دهد.
- بومار پیش از این قراردادهایی به ارزش ۴۰۰ میلیون دلار برای تأمین سلاح، هلی کوپتر، آمبولانس، تانکر سوخت و آب با عراق منعقد کرده است.
- طی توافقات دسامبر ۲۰۰۶، لهستان وزارت دفاع عراق را به بالگردها و سیستم های پیشرفته کنترل الکترونیکی برای نظارت بر لوله های نفت، شبکه های برق و مراکز حیاتی مجهز می کند. به علاوه توافقاتی نیز برای تجهیز بخش های مختلف ارتش به خودروهای نظامی و زره پوش های پیشرفته به دست آمد.
- نوری المالکی، نخست وزیر عراق در دیدار نخست وزیر لهستان از بغداد در ابتدای سال ۲۰۰۷ به وی وعده داد که از لهستان سلاح و بالگرد خریداری خواهد کرد. وی همچنین لهستان را به مشارکت در توسعه صنعت نفت عراق دعوت کرد.
- سفیر لهستان در عراق در اویل ماه می ۲۰۰۷ گفت وزارت دفاع عراق نسبت به خرید ادوات نظامی ساخت لهستان به‌ویژه نفربرهای زرهی DZIC و تفنگ و وسایل الکترونیکی مورد‌نیاز سربازان ابراز علاقه نموده است. وی گفت بازار عراق سیال بوده و قدرت جذب بالایی دارد و لازم است یک نمایندگی صنایع نظامی بدین منظور تأسیس شود. حجم صادرات اقلام نظامی لهستان به عراق، هفتاد میلیون دلار در سال است
۴) دیدگاه های داخلی در خصوص نیروهای لهستان در عراق
- مقامات نظامی لهستان در آستانه اعزام اولین گروه از نیروهای نظامی خود به عراق اذعان نمودند حضور آن ها در عراق با خطرها و ریسک هایی همراه خواهد بود و آماده مواجهه با این ریسک ها هستند.
- با وجود آن که در ابتدا تمایل افکار عمومی لهستان در حمایت از حضور نظامی آمریکا در عراق بالا بود، ولی به مرور این وضعیت تغییر یافت. هزینه بالای حضور نیروهای نظامی در لهستان و همچنین برآورده نشدن انتظارات لهستان از همراهی با آمریکا به ویژه در بخش های مربوط به بازسازی و پروژه های اقتصادی در عراق مخالفت هایی را در میان مردم و احزاب مخالف دولت به وجود آورد.
- الکساندر کواشینفسکی‏، رئیس جمهور پیشین لهستان که آغاز حضور نظامی لهستان در عراق با موافقت وی صورت گرفت، جنگ عراق را یک ضرورت و اولویت می دانست و آن را به خاطر از بین بردن صدام در راستای مبارزه با تروریسم جهانی،‌ جلوگیری از خشونت و پاکسازی نژادی و قومی در این کشور و هم چنین تهدید و خطر صدام برای کشورهای همسایه و منطقه توجیه می نمود.
- اما در عین حال پس از مدتی برخی مواضع رئیس جمهور پیشین لهستان نشان از عدم همراهی کامل وی با مواضع کاخ سفید داشت. از جمله وی در سال ۲۰۰۴ گفته بود امریکا به خاطر ادعای خود مبنی بر وجود سلاح های کشتار جمعی در عراق، ‌چیزی که تاکنون در عراق پیدا نشده است، باید پاسخ گو باشد. وی هم چنین گفته بود لهستان در ارتباط با وجود سلاح های کشتار جمعی در عراق گمراه شده است.
- رئیس جمهور پیشین لهستان در سال ۲۰۰۴ خواستار نقش بیشتر سازمان ملل در عراق و استقرار نیروهای حافظ صلح سازمان ملل با مشارکت کشورهای اسلامی در این نیروها گردید و از این که امریکا قبلاً ‌به سازمان های بین المللی تکیه نکرده اظهار تأسف نمود. وی بی توجهی به نقش سازمان ملل را هنگام حمله به عراق یک نقطه ضعف امریکا در این کشور توصیف کرد و گفت در حال حاضر ما نیاز بیشتری به سازمان ملل داریم.
- لشک میلر، نخست وزیر اسبق لهستان هم در سال ۲۰۰۴ اظهار داشته بود لهستان خروج نیروهای این کشور از عراق را در دست بررسی دارد، ‌که سریعاً مقامات دیگر این کشور و پس از مدتی شخص میلر این موضع گیری را تعدیل و مطالب خود را توجیه نمود.
- در ماه دسامبر ۲۰۰۶ برخی احزاب مخالف لهستان نارضایتی خود را از تصمیم رئیس جمهور لهستان مبنی بر تمدید مأموریت نیروهای این کشور در عراق اعلام داشتند. برخی از احزاب از جمله لیگ خانواده های لهستانی درخواست نمودند‌ خروج نظامیان این کشور از عراق و افغانستان به همه پرسی گذارده شود. کومورفسکی از حزب جبهه شهروندان در گفتگو با رادیو لهستان اعلام کرد این تصمیم مداخله گری لهستان را نشان می دهد و چنین موضعی، موقعیت لهستان را ضعیف می کند. ریچارد کالیچ از حزب سوسیال دموکرات نیز این تصمیم رئیس جمهور را “دور از مصلحت“ خواند. این در حالی است که حزب محافظه کار قانون و عدالت این تصمیم را پیامد تعهدات پیشین بین المللی لهستان می داند.
۵ ) پیش بینی وضعیت آینده حضور نیروهای نظامی لهستان در عراق
- پیش بینی وضعیت آینده مستلزم درنظر داشتن چندین عامل است که به تعدادی از آن ها اشاره می شود:
- دولت لهستان اواسط ماه دسامبر ۲۰۰۶ حضور نیروهای نظامی خود در عراق را تا پایان سال ۲۰۰۷ میلادی تمدید کرد که این امر به امضای نخست وزیر این کشور نیز رسید.
- لهستان که به واسطه حضور نسبتاً‌ زیاد نیروی کار لهستانی در عراق در سال های گذشته، سابقه و ذهنیت خوبی میان عراقی ها داشته مایل نیست با تشدید درگیری ها در مناطق تحت کنترل لهستان در عراق و ناگزیر بودن از درگیر شدن در این قضایا، این سرمایه و ذهنیت مثبت را از دست بدهد. لذا فعالیت های خود را بر روی موضوعات و مناطقی که بدون تنش یا کم تنش باشد متمرکز می نماید.
- نظر به پیروی دولت لهستان از سیاست های آمریکا، به نظر نمی رسد ورشو امکان خارج نمودن تمامی سربازان باقیمانده خود در عراق را از این کشور، پیش از اعلام رضایت آمریکا داشته باشد، ولی احتمالاً به دلیل فشار افکار عمومی و مخالفت برخی احزاب سیاسی از تعداد آن ها خواهد کاست.
- یکی از انگیزه های اصلی لهستان جهت مشارکت در جنگ عراق بهره برداری از منافع اقتصادی این کشور بود. اما دولت لهستان از سهمی که امریکا در اختیار شرکت های لهستانی قرار داده گله مند است. احتمال می رود لهستان تلاش بیشتری در جهت انعقاد موافقت نامه های اقتصادی و سودآور نظامی با دولت عراق نماید و از آمریکا خواهان سهم بیشتری در منافع اقتصادی عراق باشد.
- دولت لهستان امیدوار است به تدریج از میزان نیروهای خود در عراق بکاهد و برای اثبات پایداری خود در همراهی با دولت آمریکا، این کاهش را با تداوم و افزایش نیروها در افغانستان جبران نماید. اعلام آمادگی لهستان برای اعزام هزار سرباز به افغانستان، یک روز پس از نشست کشورهای عضو ناتو در سپتامبر ۲۰۰۶، نشان از این سیاست دارد.

منبع : حمید زنگنه