نگاهی به ۱۷ دوره برگزاری جام جهانی

هجدهمین دوره مسابقات جام جهانی فوتبال از روز جمعه نهم ژوئن ۲۰۰۶ در آلمان آغاز شد. جام جهانی فوتبال که هر ۴ سال یک بار برگزار می‌شود، مهمترین رویداد جهانی در این رشته ورزشی است که ده‌ها میلیون نفر را در سراسر جهان برای مدت یک ماه به خود مشغول می‌کند.
● ۱۹۳۰- اروگوئه
جام جهانی ۱۹۳۰ در ۱۳ ژوئیه در مونته ویدئو آغاز شد و کمی بیش از ۲ هفته به طول انجامید. نزدیک به ۵۰۰ هزار نفر برای دیدن این بازی‌ها به ورزشگاه رفتند. در این دوره از بازی‌ها فقط ۱۲ تیم شرکت کردند که عمده آنها را تیم‌های آمریکای‌جنوبی تشکیل می‌دادند. از اروپا فقط تیم‌های بلژیک، یوگسلاوی، رومانی و فرانسه توانستند در بازی‌ها حضور یابند. بازی‌ها در ۴ گروه مختلف برگزار شد که تیم‌های آمریکا، آرژانتین، یوگسلاوی و اروگوئه به‌عنوان تیم‌های نخست ۴ گروه به مرحله نیمه‌نهائی راه یافتند. آمریکا که در دوره‌های بعدی حضور ضعیفی در جام جهانی داشت و حتی برای بیش از ۳۰ سال نتوانست حتی به جام جهانی راه یابد، با رسیدن به نیمه‌نهائی جام ۱۹۳۰ بهترین نتیجه را برای خود در تاریخ جام جهانی ثتب کرد. آرژانتین مقابل آمریکا قرار گرفت و اروگوئه به دیدار یوگسلاوی رفت که هر ۲ تیم آمریکای‌جنوبی موفق شدند با نتیجه مشابه ۶ بر یک از سد حریفان خود بگذرند و به فینال بازی‌ها راه یابند. در بازی فینال، اروگوئه موفق شد با نتیجه پر گل ۴ بر ۲ همسایه خود، آرژانتین را شکست دهد و به‌عنوان نخستین فاتح جام جهانی نام خود را در تاریخ فوتبال جهان ثبت کند. ”گیلرمو استابیله“ از آرژانتین با زدن ۸ گل در ۴ بازی بهترین گلزن این رقابت‌ها شد.
● ۱۹۳۴- ایتالیا
دومین دوره جام جهانی در اروپا برگزار شد. به همین دلیل تیم‌های اروپائی میل بیشتری برای شرکت در این بازی‌ها پیدا کردند. این بازی‌ها در دوران حکومت دیکتاتوری موسولیتی برگزار شد و دولت فاشیستی ایتالیا از این مسابقات برای اهداف سیاسی خود بهره جست؛ درست همانند کاری که ۲ سال بعد هیتلر در المپیک مونیخ انجام داد. پس از جام ۱۹۳۰ تمام تیم‌هائی که خواهان شرکت در جام جهانی بودند، توانستند مستقیماً و بدون بازی مقدماتی در مرحله نهائی شرکت کند، جام ۱۹۳۴ نخستین جامی بود که تیم‌ها برای حضور در مرحله نهائی بازی‌ها نیاز به گذراندن مرحله مقدماتی داشتند. تعداد تیم‌های شرکت‌کننده در این دوره به ۱۶ تیم رسید که از میان ۳۲ تیم حاضر در مرحله مقدماتی به بازی‌ها راه یافتند. با وجودی که تعداد تیم‌ها و بازی‌ها نسبت به دوره پیشین بیشتر بود، اما تماشاچیان کمتری به دیدن بازی‌ها رفتند. این بازی‌ها در ماه می آغاز شد و در ژوئن خاتمه یافت.
برخلاف دوره گذشته که غالب شرکت‌کنندگان را تیم‌های آمریکا‌ی‌جنوبی تشکیل می‌دادند، در این دوره شرکت‌کنندگان اروپائی اکثریت داشتند. به‌جز ۱۲ تیم اروپائی، برزیل و آرژانتین از آمریکای‌جنوبی و آمریکا از آمریکای‌شمالی و مرکزی جزء تیم‌های حاضر در این رقابت‌ها بودند. تیم شانزدهم این بازی‌های مصر بود؛ نخستین کشوری که خارج از این ۲ قاره جام جهانی راه می‌یافت. به حذف تیم‌های برزیل، آرژانتین، آمریکا و مصر در دور نخست که به‌صورت تک‌حذفی برگزار شد، هر ۸ تیم راه یافته به یه مرحله یک‌چهارم را تیم‌هائی اروپائی تشکیل می‌دادند. ۲ تیم ایتالیا و چکسلواکی در فینال مسابقات مقابل هم قرار گرفتند که نتیجه در پایان وقت قانونی یک بر یک شد. در وقت اضافی ایتالیا موفق شد با زدن یک گل، نخستین فاتح اروپائی جام جهانی باشد. تیم‌های آلمان و اتریش در بازی رده‌بندی به مقام‌های سوم و چهارم رسیدند. آنجلو اسکیاوو (ایتالیا)، اولدریخ تجدلی (چکسلواکی) و ادموند کونن (آلمان) هرکدام با ۴ گل زده در صدر جدول گلزنان این دوره قرار گرفتند.
● ۱۹۳۸ - فرانسه
جام جهانی ۱۹۳۸ یک سال پیش از جنگ جهانی دوم با حدود ۱۵ تیم که از میان ۳۷ تیم به مرحله نهائی راه یافته بودندژ۷ در اوایل ژوئن در فرانسه برگزار شد. باز هم مانند دوره گذشته اغلب تیم‌های شرکت‌کننده از اروپا بودند. نکته جالب این بازی‌ها این بود که علاوه بر تیم ملی هلند، تیم ”هند شرقی هلند“ (اندونزی فعلی) که مستعمره هلند به‌شمار می‌رفت نیز در بازی‌ها حضور داشت. اروگوئه و آرژانتین به نشانه اعتراض به خاطر میزبانی مجدد اروپا، از حضور در این بازی‌ها امتناع ورزیدند که با این اقدام، کار را برای تیم‌های اروپائی آسان کردند. از قاره آمریکا فقط برزیل و کوبا در این دوره حضور داشتند که برزیل توانست تا نیمه‌نهائی صعود کند که در آن مرحله مغلوب ایتالیا شد.
برای نخستین بار در تاریخ جام جهانی، قهرمان دوره گذشته (ایتالیا) و میزبان بازی‌ها (فرانسه) بدون برگزاری بازی‌ها مقدماتی به مرحله نهائی راه یافتند. ایتالیا، قهرمان دوره گذشته و مجارستان در بازی فینال مقابل هم قرار گرفتند که این بازی با نتیجه ۴ بر ۲ به سود ایتالیا پایان یافت. به این ترتیب ایتالیا نخستین تیمی بود که دو بار جام را به خانه برد. ”لئونیداس داسیلوا“ برزیلی با ۸ گل زده در ۴ بازی به‌عنوان بهترین گلزن مسابقات معرفی شد. این آخرین جام جهانی بود که پیش از جنگ جهانی دوم برگزار می‌شد که با شروع جنگ جهانی، ۱۲ سال (۱۹۳۸ تا ۱۹۵۰) وقفه بین دو دوره جام جهانی افتاد.
● ۱۹۵۰- برزیل
با آنکه جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵ پایان یافت، اما نخستین دوره جام جهانی پس از جنگ تا سال ۱۹۵۰ برگزار نشد. این بار برزیل به‌عنوان دومین کشور از آمریکای‌جنوبی میزبانی جام جهانی را بر عهده گرفت. برزیل که با داشتن ۵ عنوان قهرمانی، پرافتخارترین تیم تاریخ جام جهانی محسوب می‌شود، در این بازی‌ها نتوانست از مزیت میزبانی بهره جوید و حسرت به‌دست آوردن عنوان قهرمانی جام جهانی را تا ۸ سال بعد در دل نگه داشت.
سیستم این دوره نسبت به دوره‌های قبل تغییر کرده بود. در دور مقدماتی ۱۳ تیم شرکت‌کننده در چهار گروه بازی کردند که تیم‌های نخست گروه‌ها به فینال راه یافتند. در این مرحله چهار تیم سوئد، اروگوئه، اسپانیا و برزیل در فینال در یک گروه قرار گرفتند که اروگوئه با به‌دست آوردن بیشترین امتیاز از مجموع ۳ بازی در صدر گروه قرار گرفت و به‌عنوان قهرمان این دوره شناخته شد و تیم‌های برزیل، سوئد و اسپانیا به ترتیب دوم تا چهارم شدند. تیم‌های بریتانیائی (ولز، انگلستان، ایرلند، اسکاتلند) پس از اینکه در سال ۱۹۲۹ به‌علت نپرداختن حقوق بازیکنان آماتور از فیفا اخراج شده بودند، پس از ۲۱ سال دوباره به عضویت فیفا درآمدند. انگلستان با حضور در جام ۱۹۵۰ نخستین تیم بریتانیائی بود که در جام جهانی حضور می‌یافت.
همچنین تیم ملی هند با وجود به‌دست آوردن شرایط حضور در جام جهانی، به‌علت اینکه فیفا نپذیرفت بازیکنان این تیم با پای برهنه در بازی‌ها حضور یابند، از این مسابقات کنار گذاشته شد. بدین‌ترتیب جام ۱۹۵۰ با ۱۳ تیم آغاز شد.
تماشاچیان این دوره بیشترین حد نصاب خود رسیدند و برای نخستین بار در تاریخ جام جهانی از رقم یک میلیون نفر گذشتند، رکوردی که تا جام جهانی ۱۹۶۶ شکسته نشد، برای این بازی‌ها بزرگترین ورزشگاه جهان با ظرفیت ۲۲۰ هزار نفر در شهر ریودو ژانیرو ساخته شد. آمار غیررسمی حاکی از آن است که ورزشگاه ماراکانا در بازی اروگوئه - برزیل در فینال مسابقات میزبان حدود ۲۰۰ هزار نفر بوده است که این رقم همچنان دست‌نخورده باقی مانده است. پرگل‌ترین مسابقه این دوره، بازی بین ۲ تیم اروگوئه و بولیوی بود که ۸ بر صفر به سود اروگوئه پایان یافت. مارکوس ادمیر از برزیل با به ثمر رساندن ۶ گل در ۷ بازی بهترین گلزن این دوره شناخته شد.
● ۱۹۵۴- سوئیس
باز هم در مسابقات سال ۱۹۵۴ تغییراتی در سیستم بازی‌ها داده شد. بازی‌های این دوره همانند دوره‌های اخیر جام جهانی، به‌صورت گروهی در دور مقدماتی و تک‌حذفی در مرحله بعدی برگزار شد. تیم‌ها در دور مقدماتی در گروه‌های جهارتائی تقسیم شدند که ۲ تیم نخست هر گروه به مرحله یک‌چهارم نهائی راه یافتند. در این دوره از ۴۵ تیمی که در مرحله انتخابی به میدان رفتند، ۱۶ تیم به جام جهانی راه یافتند.
تیم‌های ترکیه، کره‌جنوبی و اسکاتلند برای نخستین بار در این بازی‌ها حضور پیدا کردند. آلمان غربی پس از پایان جنگ جهانی و جدا شدن از آلمان شرقی برای نخستین بار به بازی‌ها می‌آمد. کره‌جنوبی نخستین تیم آسیائی بود که در جام جهانی بازی می‌کرد. این تیم شش بار دیگر به جام جهانی راه یافت (با احتساب ۲۰۰۶ آلمان) که از این نظر در میان دیگر تیم‌هی آسیائی رکورددار است. پیش‌بینی می‌شد مجارستان با توجه به قهرمانی در المپیک ۱۹۵۲ هلسینکی و شکست‌ناپذیری‌اش در ۲۸ بازی بین‌المللی پیوسته، بدون دردسر به قهرمانی برسد. این تیم با داشتن ستارگانی چون پوشکاش، کوچیش، و بوژیک با قدرت تمام و شکست‌های سنگینی که بر تیم‌های کره‌جنوبی (۰-۹) و آلمان غربی (۳-۸) تحمیل کرد، با زدن ۱۷ گل‌ زده و ۲ بازی به‌عنوان نخستین تیم از گروه خود صعود کرد.
این تیم در مراحل بعدی با پیروزی بر برزیل و اروگوئه با اقتدار کامل به فینال راه یافت و مقابل همگروه دور مقدماتی خود آلمان غربی قرار گرفت. آلمان غربی که پس از مجارستان به‌عنوان تیم دوم به یک‌چهارم نهائی صعود کرده بود، برای نخستین بار در جام جهانی حضور می‌یافت. این ۲ تیم در بازی فینال مقابل هم قرار گرفتند و با اینکه مجارستان در دور مقدماتی ۸ بر ۳ آلمان‌غربی را شکست داده بود، در بازی فینال با نتیجه ۳ بر ۲ مغلوب آلمان‌غربی شد. بدین‌ترتیب آلمان غربی در نخستین تجربه حضورش در جام جهانی به‌عنوان قهرمانی این بازی‌ها دست یافت. این تیم که تا سال ۱۹۹۰ با عنوان آلمان غربی با جمهوری فدرال آلمان از سال ۱۹۵۴ بدون وقفه در جام جهانی شرکت داشت، در مجموع ۳ بار عنوان قهرمانی جام جهانی را به‌دست آورد. از سال ۱۹۹۰ به بعد، پس از اتحاد آلمان شرقی و آلمان غربی این ۲ تیم تحت عنوان تیم ملی آلمان پا به میادین بین‌المللی گذاشتند.
بازی‌های ۱۹۵۴ سوئیس ببا ۱۴۰ گلی که رد و بدل شد، پرگل‌ترین دوره این مسابقات از ابتدا تا جام ۱۹۸۲ اسپانیا بود. با توجه به تعداد کمتر تیم‌ها و مسابقات (۱۶ تیم و ۲۶ بازی) نسبت به جام اسپانیا (۲۴ تیم و ۵۲ بازی) می‌توان این جام را با متوسط ۴، ۵ گل در هر بازی، پرگل‌ترین دوره تاریخ جام جهانی دانست.
ساندور کوچیش با ۱۱ گل زده در صدر جدول گلزنان این دوره جای گرفت. این آخرین دوره مسابقات بود که ژول ریمه، بنیانگذار جام جهانی در آن حضور داشت. ژول ریمه که برای ۳۳ سال ریاست فیفا را بر عهده داشت، ۲ سال بعد در سن ۸۳ سالگی در گذشت. مجسمه جام جهانی تا سال ۱۹۷۰ با شکلی متفاوت با شکل امروزی، جام ژول ریمه نام داشت که برزیل با قهرمانی در سال ۱۹۷۰ به‌عنوان نخستین تیمی که ۳ بار جام ژول ریمه را به‌دست آورده، برای همیشه این جام را به خانه برد.● ۱۹۵۸ - سوئد
برای بار دوم در تاریخ جام جهانی، اروپا دو دوره موالی برای میزبانی برگزاری بازی‌ها برگزیده شد. این جام قطعاً یکی از خاطره‌انگیزترین دوره‌های جام جهانی برای برزیل است. این تیم که در تمام دوره‌های پیش از ۱۹۵۸ شرکت کرده بود، بهترین نتیجه‌ای که به‌دست آورد مقام نایب قهرمانی سال ۱۹۵۰ بود. درخشش برزیل در جام سرآغازی بود برای موفقیت‌های بعد این تیم. برزیل تنها تیم جهان است که در تمام ۱۸ دوره جام جهانی حضور داشته است و با بیشترین تعداد بازی، گل زده و امتیاز سال‌ها است که پرافتخارترین تیم ملی جهان محسوب می‌شود.
جام ۱۹۵۸ سوئد، میدان درخشیدن ستارگانی چون ژوست فانتن، بابی چارلتون و گارینشا بود، اما در این دوره بدون شک نام بازیکن افسانه‌ای تاریخ فوتبال جهان پیش از همه به اذهان خطور می‌کند؛ ستاره ۱۷ ساله تیم ملی برزیل ”پله“.
۱۶ تیم از میان ۵۵ تیم مرحله انتخابی به بازی‌ها راه پیدا کردند که تیم‌های ایرلند شمالی، ولز و اتحاد جماهیر شوروی نخستین تجربه حضور خود در جام را آزمودند. ۴ تیم برزیل، آلمان غربی، فرانسه و سوئد با شکست حریفان خود به مرحله نیمه نهائی راه یافتند. در این مرحله برزیل مقابل فرانسه‌ای قرار گرفت که با ۱۵ گل زده بهترین خط حمله جام را در اختیار داشت. این بازی با نتیجه پرگل ۵ بر ۲ به سود برزیل خاتمه یافت و برزیل به بازی فینال رسید.
در بازی دیگر نیمه‌نهائی آلمان غربی، مدافع قهرمانی در مقابل سوئد که از مزیت میزبانی بهره می‌جست، قرار گرفت که این بازی با نتیجه ۳ بر یک به سود آلمان‌غربی تمام شد. برزیل با ستارگانی چون پله، ماریو ژاگالو (که بعدها در سال ۱۹۷۰ در نقش مربی برزیل را به قهرمانی رساند)، واوا و گارینشا مقابل سوئد قرار گرفت که برای نخستین بار به فینال جام می‌رسید.
برزیل این بازی را نیز مانند بازی نیمه‌نهائی با نتیجه ۵ بر ۲ از آن خود کرد و پس از ۲۸ سال از آغاز جام جهانی و حضور در ۶ دوره برای نخستین بار این جام را به خانه برد. در بازی فینال پله ستاره نوجوان برزیل ۲ گل، ”واوا“ ۲ گل و ماریو زاگالو یک گل برای برزیل به ثمر رساندند. ژوست فانتن فرانسوی با ۱۳ گل زده در این بازی‌ها نام خود را به‌عنوان بهترین گلزن تمام ادوار جام جهانی در تاریخ فوتبال جهان ثبت کرد. این تنها دوره‌ای بود که یک تیم غراروپائی در مسابقاتی که در اروپا برگزار می‌شد، موفق به فتح عنوان قهرمانی شد.
● ۱۹۶۲ - شیلی
اقتدار برزیل در جام ۱۹۶۲ شیلی، با درخشش مجدد کارینشا، واوا و پله ادامه یافت. برزیل این‌بار از این مزیت برخوردار بود که در آمریکای‌جنوبی به میدان می‌رفت؛ جائی‌که تجربه ثابت کرده تیم‌های اروپائی معمولاً نسبت به بازی‌های داخل اروپا ضعیف‌تر ظاهر می‌شوند. ۵۶ تیم در مرحله انتخابی حضور داشتند که ۱۶ تیم به مرحله نهائی راه یافتند. ۶ تیم از آمریکای‌جنوبی و ۱۰ تیم اروپائی تیم‌های حاضر در این دوره بودند. هیچ تیمی از آفریقا و آسیا در این دوره حضور نداشت.
کلمبیا و بلغارستان نخستین حضور خود را در این دوره تجربه کردند و تیم‌های با تجربه‌ای چون ایتالیا، آرژانتین و اروگوئه در دور مقدماتی حذف شند.
۲ تیم از اروپا (یوگسلاوی و چکسلواکی) و ۲ تیم از آمریکای لاتین (برزیل و شیلی) به مرحله نیمه‌نهائی راه یافتند. چکسلواکی با نتیجه ۳ بر یک یوگسلاوی را شکست داد و برزیل (مدافع عنوان قهرمانی)، مقابل شیلی (میزبان بازی‌ها) قرار گرفت که این بازی با نتیجه ۴ بر ۲ به سود برزیل پایان یافت. در بازی فینال، برزیل با نتیجه ۳ بر یک چکسلواکی را شکست داد و برای دومین دوره پیاپی به‌عنوان قهرمانی جام دست یافت. پله که در جام پیشین ستاره بازی‌ها بود، در این دوره پس از این که در بازی دوم آسیب دید، ۴ بازی دیگر را از روی نیمکت ذخیره‌ها دنبال کرد. او در این دوره فقط یک گل به ثمر رساند. دراژن برکوویج از یوگسلاوی با ۶ گل زده بهترین گلزن معرفی شد.
● ۱۹۶۶- انگلستان
جام جهانی ۱۹۶۶ بالاخره در کشوری برگزار شد که به باور برخی‌ها محل تولد فوتبال نوین بوده است. انگلستان که دارای نخستین فدراسیون فوتبال جهان است در حالی میزبان این مسابقات شد که بیشتر در بازی‌های جام جهانی چندان خوش ندرخشیده بود. تعداد تیم‌های شرکت‌کننده در مرحله انتخابی برای این دوره به ۷۴ تیم افزایش یافت. ۱۰ تیم اروپائی، ۵ تیم از آمریکای‌جنوبی و یک تیم از آسیا شرکت‌کنندگان این دوره را تشکیل می‌دادند. ۲ تیم تازه‌وارد پرتغال و کره‌شمالی شگفتی‌سازان این جام بودند. پرتغال با اوزه‌بیو، بازیکن افسانه‌ای خود که دراین بازی‌ها ۹ گل به ثمر رساند تا مرحله نیمه‌نهائی بالا آمد، کره‌شمالی به‌عنوان تیم دوم گروه خود به یک‌چهارم نهائی صعود کرد که در این مرحله مقابل پرتغال قرار گرفت.
بازی این ۲ تیم یکی از مشهورترین بازی‌های تاریخ جام جهانی کره‌شمالی در یک بازی طوفانی در ۲۵ دقیقه نخست ۳ بر صفر از پرتغال پیش افتاد. همه کار پرتغال را انجام شده می‌دانستند که این تیم با چهار گل پی در پی اوزه بیوی موزامبیکی تبار و تک گل ژوزه آگوستو، خواب خوش کره‌شمالی را بر هم زد، ما از عجیب‌ترین اتفاقات این دوره حذف برزیل، مدافع قهرمانی دور مقدماتی بازی‌ها بود. برزیل با داشتن مجموعه‌ای از ستارگانی چون پله، گارینشا، جرزینیو و تستائو با دو شکست ۳ بر یک در مقابل مجارستان و پرتغال و یک برد مقابل بلغارستان حتی نتوانست از گروه خود صعود کند و تلخ‌ترین شکست خود را در تاریخ جام جهانی رقم زد.
در مقابل انگلستان با در اختیار داشتن بازیکنانی چون بابی مور، برادران چارلتون و جف هورست خاطره‌انگیزترین جام را برای هوادارانش ثبت کرد. ۴ تیم اروپائی انگلستان، آلمان غربی، پرتغال و اتحاد جماهیر شوروی به مرحله نیمه‌ نهائی راه یافتند که آلمان غربی و انگلستان هر ۲ با نتیجه مشابه ۲ بر یک موفق شدند به ترتیب شوروی و پرتغال را از پیش روی بردارند و به فینال مسابقات بروند.
در بازی فینال، ۲ تیم در پایان وقت قانونی ۲ بر ۲ مساوی شدند، اما در وقت اضافی، جف هورست که در وقت قانونی یکی از گل‌های انگلستان را به ثمر رسانده بود، با وارد کردن ۲ گل دیگر نتیجه را به ۴ بر ۲ تغییر داد و با این حساب انگلستان برای نخستین بار به جام جهانی دست یافت.
در بازی رده‌بندی که بین پرتغال و شوروی برگزار شد، پرتغال ۲ بر یک از سد حریف خود گذشت و به مقام سوم دست یافت و اوزه بیو در این بازی با زدن نهمین گل خود در این مسابقات به‌عنوان گلزن برتر جام شناخته شد.
● ۱۹۷۰ - مکزیک
برای نخستین بار جام جهانی در آمریکای مرکزی برگزار می‌شد. ۷۵ تیم در مرحله انتخابی برای ورود بازی کردند. این دوره بدون حضور تیم‌هائی چون فرانسه، آرژانتین، مجارستان و اسپانیا برگزار شد. در مقابل اسرائیل، السالوادور و مراکش در نخستین حضورشان در جام جهانی به میدان رفتند. برزیل با در اختیار داشتن پله، ریوه‌لینو، کارلوس آلبرتو پریه‌را، تستائو و جرزینیو به مکزیک آمده بود تا شکست سخت دوره پیش را جبران کند.
این تیم با مدیریت ماریو زاگالو با ۳ برد از گروه خود صعود کرد و با شکست ۲ تیم از آمریکای لاتین (پروو اروگوئه) در مراحل بعدی به فینال رسید. ایتالیا نیز برای رسیدن به فینال، پس از صعود از گروهش مکزیک، میزبان بازی‌ها و آلمان غربی را شکست داد. ایتالیا و برزیل در بازی فینال در حالی مقابل هم قرار می‌گرفتند که تیم برنده به سومین عنوان قهرمانی خود دست می‌یافت و می‌توانست برای همیشه جام ژول ریمه را به خانه ببرد. این بازی در نیمه نخست با نتیجه یک بر یک به تساوی انجامید. گل‌های این نیمه را پله برای برزیل و بونینسینا برای ایتالیا به ثمر رساندند، اما در نیمه دوم برزیل در ۲۰ دقیقه ۳ گل توسط گرسون، جرزینیو و کارلوس آلبرتو پریه‌را به ثمر رساند و به‌عنوان نخستین تیمی که ۳ بار قهرمان جام جهانی شده، جام ژول ریمه را بری همیشه به خانه برد. گره‌مولر از آلمان غربی با ۱۰ گل زده بهترین گلزن جام شناخته شد. این دوره چهارمین و آخرین جام جهانی بود که پله در آن حضور می‌یافت.
● ۱۹۷۴- آلمان
مرحله انتخابی برای جام دهم، آخرین بازی بود که تعداد تیم‌های واهان حضور در جام جهانی ۲ رقمی (۹۹ تیم) بود. فرانسه، اسپانیا و انگلستان غایبان بزرگ این جام بودند. جمهوری دموکراتیک کنگو (زئیر)، آلمان شرقی، هائیتی و استرالیا (از آسیا) برای نخستین بار به جام جهانی می‌آمدند. آلمان شرقی که با آلمان غربی هم‌گروه بود، موفق شد همسایه و رقیب غربی خود را یک بر صفر در مقابل چشمان ده‌ها هزار هوادار آلمان غربی شکست دهد.
این نخستین بازی این ۲ تیم در تاریخ جام جهانی بود. سیستم برگزاری بازی‌های بار دیگر در این جام تغییر کرد بدین‌شکل که ۱۶ تیم حاضر در ۴ گروه ۴ تیمی بازی کردند که تیم‌های اول و دوم هر گروه به دور بعد راه یافتند.
تیم‌های راه یافته به دور بعد دوباره در ۲ گروه ۴ تیمی تقسیم شدند که ۲ تیم نخست ۲ گروه، مستقیماً به فینال و ۲ تیم دوم به بازی رده‌بندی راه یافتند. آلمان غربی، میزبان مسابقات و هلند به فینال رفتند و برزیل و لهستان برای بازی رده‌بندی مقابل هم قرار گرفتند. بازی رده‌بندی با پیروزی یک بر صفر لهستان پایان یافت و برزیل، قهرمان دوره پیش نتوانست با ستارگان به‌جا مانده از جام ۱۹۷۰ به مقامی بهتر از چهارمی دست یابد. بازی فینال با حضور بیش از ۷۵ هزار نفر در استادیوم المپیک مونیخ برگزار شد. این بازی نبرد ستارگان بود. آلمان غربی با مجموعه‌ای از بهترین بازیکنان تاریخ فوتبال خود چون سپ‌مایر، فرانتس بکن باوئر، برتی فوگتس، پل برایتز، گرد مولر، ولفگانگ اورات، راینر بونهوف و اولی هوینس در مقابل هلندی قرار گرفت که از مثلث طلائی یوهان کرایف، ران رینسن برینک و جانی رپ بهره می‌گرفت.
در ثانیه‌های نخست بازی یک پنالتی به سود هلند گرفته شد که یوهان نیسکنس آن را به گل تبدیل کرد و یکی از سریع‌ترین گل‌های تاریخ جام جهانی را رقم زد، اما آلمان با ۲ گل برایتنر و گرد مولر از هلند پیش افتاد و برای دومین بار به جام جهانی دست یافت. گرتز گورتز لاتو از لهستان با ۷ گل گلزن برتر شد و یوهان کرایف از سوی فیفا به‌عنوان بهترین بازیکن جام برگزیده شد.
گرد مولر چهاردهمین گل جام جهانی خود را در بازی فینال به ثمر رساند (۱۰ گل در سال ۱۹۷۰ و ۴ گل در سال ۱۹۷۴) و با این حساب با یک گل بیشتر، ژوست فانتن ۱۳ گله (در یک دوره جام جهانی) را پشت سر گذاشت. تیم ملی ایران برای نخستین بار در مرحله انتخابی برای ورود به جام جهانی شرکت کرد که در بازی پلی‌آف مغلوب استرالیا شد و از راه یافتن به جام جهانی بازماند.● ۱۹۷۸ - آرژانتین
این جام زمانی برگزار شد که در کشور میزبان یک دولت نظامی دیکتاتور حکمرانی می‌کرد. اعتراضات گسترده مردم آرژانتین در زمان برگزاری بازی‌ها در گوشه و کار کشور دیده می‌شد. تعداد شرکت‌کنندگان مرحله انتخابی در این دوره برای نخستین بار از عدد ۱۰۰ گذشت.
۲ تیم ایران و تونس به‌عنوان نمایندگان آسیا و آفریقا برای نخستین بار به جام جهانی راه پیدا کردند. ایران که در دور نخست مرحله انتخابی سوریه و عربستان سعودی را شکست داده بود، در دور دوم مرحله انتخابی آسیا - اقیانوسیه با هنگ‌کنگ، کره‌جنوبی و استرالیا همگروه شد که به‌عنوان تیم اول این گروه برای نخستین بار به جام جهانی راه یافت. ۲ شکست مقابل هلند و پرو و یک تساوی با اسکاتلند، ۲ گل زده (ایرج دانائی‌فر و حسن روشن)، ۸ گل خورده و یک امتیاز نتیجه سفر ایران به آرژانتین بود. مرحله نیمه‌نهائی این دوره از بازی‌ها نیز مانند مسابقات دوره پیش به‌صورت گروهی انجام شد و تیم‌های آرژانتین و هلند به‌عنوان سرگروه‌های ۲ گروه به فینال رسیدند و برزیل و ایتالیا به‌عنوان ۲ تیم دوم گروه‌‌ها بازی رده‌بندی را برگزار کردند.
هلند که ۲ بار پیاپی به فینال می‌رسد تقریباً همان ترکیب سال ۱۹۷۴ خود را حفظ کرده بود با این تفاوت که دیگر یوهان کرایف، ستاره خود را در اختیار نداشت. در مقابل هلند تیم جوان و ناشناخته آرژانتین قرار داشت که پس از نخستین دوره جام جهانی دیگر نتوانسته بود به فینال راه یابد. با نتیجه نسبتاً ضعیفی که این تیم در دور مقدماتی به‌دست آورده بود و راهیابی مستقیمش به جام با استفاده از حق میزبانی، دستیابی‌اش به فینال برای بسیاری دور از انتظار بود. هر چند نمایش بازیکنانی چون دانیل پاسارلا (کاپیتان)، دلیل برتونی، ماریو کمیس و اسوالدو آردیلس در بازی‌های مرحله نیمه‌نهائی چهره دیگری به تیم آرژانتین داد.
مسابقه فینال در پایان وقت قانونی یک بر یک به تساوی رسید. اما ۲ گل آرژانتین در وقت اضافی بار دیگر آرزوهای هلند را برای فتح جام جهانی نقش بر آب کرد و آرژانتین پس از اروگوئه و برزیل، سومین کشور آمریکای‌لاتین بود که به جام جهانی دست می‌یافت. در این دوره برزیل سوم و ایتالیا چهارم شد. ماریو کمپس با ۶ گل که دوتای آنها را در بازی فینال به ثمر رسانده بود در صدر جدول بهترین گلزنان جام ایستاد:
● ۱۹۸۲- اسپانیا
این دوره را می‌توان جام ستاره‌ها نامید؛ موجی از ستاره‌های جوان و بهترین بازیکنان دهه ۱۹۸۰ که بسیاری از آنها نخستین حضورشان در جام جهانی را تجربه کردند؛ زیکو، سوکرانس (برزیل)، دیه‌گو مارادونا (آرژانتین)، پائولو روسی و دینو زوف (ایتالیا)، کارل هاینس رومینگه و هارالد شوماخر (آلمان غربی) و ژان تیگانا و میشل پلاتینی (فرانسه)... .
در این جام برای نخستین بار تعداد تیم‌های شرکت‌کننده در جام جهانی به ۲۴ تیم رسید. سهیمه آفریقا به دو نیم افزایش یافت و از هر دو منطقه آسیا و اقیانوسیه یک تیم به جام جهانی راه یافتند. تیم‌های کامرون، الجزایر، کویت، نیوزلند و هندوراس برای نخستین بار به بازی‌ها راه یافتند. غایب بزرگ این بازی‌ها هلند، نایب قهرمان دو دور گذشته بود. تیم‌های حاضر در ۶ گروه ۴ تیمی تقسیم شدند که ۲ تیم اول هر گروه صعود کردند.
دوازده تیم راه یافته به مرحله بعدی در ۴ گروه ۳ تیمی بازی کردند که تیم‌های نخست هر گروه به مرحله نیمه‌نهائی راه یافتند. در مرحله نیمه‌ نهائی تیم‌های فرانسه و آلما‌ن‌غربی و در بازی دیگر ایتالیا و لهستان مقابل هم قرار گرفتند. بازی ۲ تیم فرانسه و آلمان غربی پس از ۱۲۰ دقیقه با نتیجه ۳ بر ۳ به تساوی کشید که آلمان غربی موفق شد فرانسه را در ضربات پنالتی شکست دهد و به فینال راه یابد. دیدار ۲ تیم ایتالیا و لهستان با ۲ گل پائولو روسی به سود ایتالیا پایان یافت و این تیم حریف آلمان غربی در فینال جام ۱۹۸۲ شناخته شد. ایتالیا که پس از جنگ جهانی دوم، دیگر نتوانسته به مقام قهرمانی جام دست یابد، به دیدار آلمان غربی رفت که آن هم مانند حریفش برای رسیدن به سومین جام به پیروزی در بازی فینال امید داشت.
ایتالیا در بازی فینال که در استادیوم برنابنوی مادرید برگزار می‌شد تا دقیقه ۸۰ یا ۳ گل پائولو روسی، مارکو تاردلی و الساندرو آلتوبلی از آلمان غربی پیش افتاد و آلمان غربی فقط توانست یکی از ۳ گل را که توسط پل برایتنر زده شده در دقیقه ۸۳ جبران کند. ایتالیا با این پیروزی پس از ۴۴ سال به قهرمانی جام رسید و پس از برزیل دومین تیمی بود که ۳ بار قهرمان جام می‌شد. پائولو روسی گلزن شماره یک ایتالیا در این بازی‌ها علاوه بر اینکه با ۷ گل زده بهترین گلزن شد، از سوی فیفا نیز به‌عنوان برترین بازیکن جام معرفی شد.
● ۱۹۸۶- مکزیک
مکزیک نخستین کشور جهان است که ۲ بار میزبانی برگزاری بازی‌های جام جهانی را بر عهده می‌گیرد. ۱۶ سال پس از جام ۱۹۷۰ که برزیل فاتح آن بود، بار دیگر جام جهانی در مکزیک برگزار شد. کمی پیش از آغاز بازی‌ها زلزله‌ای در مکزیکوسیتی، پایتخت مکزیک جان هزاران نفر را گرفت. ۱۲۱ کشور عضو فیفا برای ورود به جام سیزدهم در دور مقدماتی به رقابت پرداختند که ۲۴ تیم موفق به سفر به مکزیک شدند. عراق، کانادا و دانمارک برای نخستین بار به جام جهانی راه یافتند. سیستم بازی‌ها بار دیگر تغییر پیدا کرد، بدین‌صورت که ۲۴ تیم به ۶ گروه ۴ تیمی تقسیم شدند که از ۴ گروه ۳ تیم اول و از ۲ گروه ۲ تیم اول به مرحله بعدی راه پیدا کردند. ۱۶ تیم صعود کرده در مرحله یک‌هشتم نهائی که برای نخستین بار در تاریخ جام جهانی برگزار می‌شد، مقابل هم قرار گرفتند.
در این دوره مجموعه‌ای از بهترین بازیکنان فوتبال جهان حضور داشتند. بسیاری از آنها بازماندگان جام ۱۹۸۴ بودند که در این جام به اوج خود رسیده بودند، اما بدون شک ستاره این بازی‌ها که بسیاری از کارشناسان ورزشی او را در کنار پله، بهترین بازیکن تاریخ فوتبال جهان می‌دانند، دیه‌گو مارادونا، کاپیتان ۲۶ ساله آرژانتین بود که برای رسیدن تیمش به فینال بازی‌ها نقش مهمی داشت. شگفتی‌سازان این بازی‌ها، دانمارک و مراکش بودند که دانمارک در اولین حضورش در جام جهانی با شکست دادن ۳ تیم بر سابقه آلمان‌غربی، اسکاتلند و اروگوئه به‌عنوان نخستین تیم گروهش صعود کرد؛ هر چند در یک‌هشتم نهائی در یک بازی بر گل (۵ بر یک) مغلوب اسپانیا شد.
مراکش نیز با ۲ تساوی مقابل لهستان و انگلستان و یک برد مقابل پرتغال صدرنشین گروهش شد. در مرحله یک‌هشتم نهائی تیم‌های برزیل، آرژانتین، آلمان‌غربی، مکزیک، اسپانیا، انگلستان، فرانسه، بلژیک با شکست دادن حریفان خود به یک‌چهارم نهائی صعود کردند. در طول سال‌های گذشته از ۲ بازی از ۴ بازی این مرحله، همواره از مشهورترین و ماندگارترین بازی‌های جام جهانی یاد می‌شود. فرانسه و برزیل در یکی از مهیج‌ترین بازی‌های تاریخ فوتبال جهان مقابل هم قرار گرفتند.
برزیل ستارگانی چون زیکو، سوکراتس، کره‌گر و مولر را در اختیار داشت و از آن طرف فرانسه با بازیکنانی چون میشل پلاتینی، ژان نیگانا، لوئی فرناندز به میدان رفت. بازی در ۹۰ دقیقه وقت اضافی بدون گل به ضربات پنالتی انجامید. در طول بازی یک پنالتی به سود برزیل گرفته شد که ژول باتس، دروازه‌بان فرانسه توانست این ضربه پنالتی را که توسط زیکو زاده شد، مهار کند. فرانسه نهایتاً این بازی را با ضربات بیشتری که نسب به برزیل به گل تبدیل کرد، از آن خود کرد و به نیمه‌نهائی راه پیدا کرد. در مسابقه دیگری در این مرحله آرژانتین و انگلستان مقابل هم قرار گرفتند. این بازی با ۲ گل مارادونا به سود آرژانتین پایان یافت؛ ۲ گلی که هرکدام در نوع خود پدیده‌ای در جام جهانی محسوب می‌شود. گل نخست را مارادونا پس از گذر از ۸ بازیکن انگلیسی به ثمر رساند و ۳ دقیقه بعد نخستین گل آرژانتین پس از اینکه توپی روی سر مارادونا فرستاده شد به‌دست آمد. بازیکنان انگلیسی معتقد بودند که مارادونا این گل را با ضربه دستش به ثمر رسانده که داور نظری مخالف داشت و رأی بر صحت گل داد.
سال‌ها بعد مارادونا که مدت‌ها این اعا را رد می‌کرد، اعتراف کرد که این توپ را با دستش زده، اما مدعی شد که این ”دست خدا“ بوده که آن ضربه را به گل تبدیل کرده است. ۳ دقیقه بعد از این گل، مارادونا پس از گذر از ۸ بازیکن انگلیسی گل دیگری به ثمر رساند و آرژانتین به نیمه نهائی صعود کرد. در ۲ بازی دیگر یک‌چهارم نهائی، آلمان‌غربی، مکزیک و بلژیک، اسپانیا را شکست داد که نتیجه پایانی هر دو بازی در ضربات پنالتی مشخص شد. در نیمه‌نهائی مانند سال ۱۹۸۲ فرانسه بار دیگر مغلوب آلمان‌غربی شد و از رسیدن به فینال بازماند. آرژانتین هم مقابل بلژیک پیروز شد. بازی فینال که در ورزشگاه آزتک برگزار می‌شد، با نتیجه پرگل ۳ بر ۲ به سود آرژانتین تمام شد و این کشور در ۸ سال برای دومین بار جام را به خانه برد. در بازی رده‌بندی فرانسه با پیروزی بر بلژیک به مقام سومی جام دست یافت. مارادونا از سوی فیفا به‌عنوان برترین بازیکن جام لقب گرفت و گری‌لینه‌کر انگلیسی با ۶ گل، گلزن برتر مسابقات شد.
● ۱۹۹۰- ایتالیا
پس از مکزیک، ایتالیا دومین کشوری بود که برای دومین بار میزبان برگزاری مسابقات می‌شد. در میان ۴ دوره‌ای که جام جهانی با ۲۴ تیم برگزار شد (۱۹۹۴ - ۱۹۸۲) این دوره با ۱۵ گل، کم‌گل‌ترین دوره محسوب می‌شود و با توجه به نسبت گل به تعداد بازی‌های (۲۱/۲ متوسط گل در بازی) دفاعی‌ترین دوره تمام تاریخ جام جهانی محسوب می‌شود. در نیمی از ۱۶ مسابقه مراحل یک‌هشتم نهائی تا فینال برای مشخص شدن تیم برنده، کار به ضربات پنالتی کشید. این نخستین دوره از بازی‌ها بود که پس از انقلاب جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹، به‌طور مستقیم از تلویزیون پخش می‌شد. در زمان پخش مستقیم یکی از بازی‌ها (اسکاتلند - برزیل) وقوع زلزله‌ای مرگبار در منطقه رودبار و منجیل، جان هزاران ایرانی را گرفت. کاستاریکا، امارات عربی متحده و ایرلند تازه‌واردان این جام بودند.
این نخستین جام جهانی پس از فروپاشی بلوک شرق بود و آخرین بازی بود که تیم‌های اتحاد جماهیر شوروی، چکسلواکی و جمهوری فدرال آلمان (آلمان‌غربی) با این عناوین در جام جهانی به میدان رفتند. آرژانتین مدافع قهرمانی در نخستین مسابقه از این دوره در یک بازی غیرقابل پیش‌بینی، مغلوب کامرون یکی از دو نماینده آفریقا شد. کامرون که در دور مقدماتی همگروه آرژانتین، رومانی و شوروی بود. به‌عنوان تیم نخست گروهش صعود کرد و توانست با شکست دادن کلمبیا تا یک‌چهارم نهائی صعود کند و عنوان شگفتی‌ساز بازی‌ها را نصیب خود کند. در این گروه آرژانتین به‌سختی به‌عنوان تیم سوم پس از کامرون و رومانی از گروهش صعود کرد و با شکست دادن برزیل با تک گل کلودیو کانیجا به یک‌هشتم نهائی صعود کرد.
این تیم در مرحله‌های بعدی در رویاروئی با یوگسلاوی و ایتالیا موفق شد هر ۲ تیم را در ضربات پنالتی شکست دهد و در کمال ناباوری برای دومین بار پیاپی به فینال رسید. آرژانتین در تمام بازی‌ها در یک بازی کاملاً دفاعی موفق شده بود تنها با ۵ گل زده در مجموع بازی‌ها به فینال راه یابد، اما آلمان غربی، حریف آرژانتین در فینال با ۱۰ گل زده و ۵ امتیاز به‌عنوان تیم اول از گروهش صعود کرد و با شکست دادن هلند و چکسلواکی توانست به نیمه نهائی راه یابد. در این مرحله آلمان غربی مقابل انگلستان قرار گرفت که این بازی پس از ۱۲۰ دقیقه به تساوی یک بر یک انجامید و نتیجه ضربات پنالتی، آلمان غربی را به فینال فرستاد. بازی فینال مانند دوره پیشین، بین آرژانتین و آلمان غربی برگزار شد، اما این بار آرژانتین در مقابل حریف دست و پا بسته عمل می‌کرد.
بازی که عمدتاً در زمین آرژانتین جریان داشت تا دقایق پایانی بدون گل مانده بود. در دقیقه ۸۵ خطای مدافع آرژانتین بر روی یورگن کلینزمن، یک پنالتی برای آلمان غربی به ارمغان داشت که آندریاس برمه موفق شد این ضربه را به گل تبدیل کند و همراه برزیل و ایتالیا با سه بار فتح جام، عنوان پرافتخارترین تیم را از آن خود کند. فرانتس بکن باوئر، ستاره فوتبال آلمان مشهور به ”قیصر“ که در سال ۱۹۷۴ به‌عنوان کاپیتان آلمان‌غربی با این تیم قهرمان شده بود، در جام ۱۹۹۰ ایتالیا، در نقش مربی این تیم بار دیگر به این عنوان دست یافت. این نخستین فینالی بود که یکی از دو طرف بازی نتوانست هیچ گلی به ثمر برساند. در بازی رده‌بندی ایتالیا، میزبان بازی‌ها با پیروزی ۲ بر یک در مقابل انگلستان به مقام سوم دست یافت. سالواتوره اکسیلاچی، مهاجم نه چندان سرشناس ایتالیا با ۶ گل زده در صدر جدول بهترین گلزنان جام قرار گرفت.● ۱۹۹۴ - آمریکا
برای نخستین بار در تاریخ جام جهانی تعداد تماشاچیان مسابقات از مرز ۳ میلیون نفر گذشت. این بار جام جهانی در کشوری برگزار می‌شد که فوتبال در مقابل ورزش‌های دیگری چون بیسبال، بسکتبال و فوتبال آمریکائی محبوبیت کمتری داشت.
فیفا با توجه به درخشش کامرون در دوره پیشین، سهمیه آفریقا را که ۲ تیم بود به ۳ تیم افزایش داد. هر چند کامرون در همان دور مقدماتی از گردونه مسابقات حذف شد، اما نیجریه که برای اولین بار به جام جهانی آمده بود، نشان داد که جهش فوتبال آفریقا در چند سال اخیر اتفاقی نبوده است. نیجریه از گروهش بالاتر از آرژانتین، بلغارستان و یونان به مرحله بعدی صعود کرد.
به‌جز نیجریه، کشورهای عربستان سعودی و یونان دیگر تازه‌واردان به جام جهانی بودند. تیم ملی روسیه نیز برای نخستین بار مستقل از دیگر جمهوری‌های سابق اتحاد شوروی به جام جهانی می‌آمد و آلمان شرقی و آلمان غربی، پس از اتحادشان برای نخستین بار در قالب تیم ملی آلمان به میدان آمدند.
نیجریه در یکی از مشکل‌ترین گروه‌های این دوره بالاتر از تیم‌های بلغارستان، آرژانتین و یونان به‌عنوان صدرنشین گروه صعود کرد. در این گروه آرژانتین بار دیگر مارادونا، ستاره افسانه‌ای خود را که مدتی به خاطر مصرف مواد مخدر محروم بود، در اختیار داشت. آرژانتین در دو بازی نخست خود در دور مقدماتی پیروز شد، اما پس از اینکه جواب آزمایش مارادونا در خصوص استفاده از داروهای نیروزا مثبت درآمد و این بازیکن از ادامه بازی‌ها محروم شد، شیرازه این تیم از هم پاشید. این تیم در بازی آخرش در دور مقدماتی از بلغارستان شکست خورد و به‌عنوان تیم سوم گروهش در مرحله یک‌هشتم نهائی مقابل رومانی قرار گرفت که مغلوب هنرنمائی گئورگ هاجی، کاپیتان این تیم و دیگر بازیکنان رومانی شد و از دور رقابت‌ها حذف شد.
در مرحله یک‌چهارم نهائی به‌جز برزیل، ۷ تیم دیگر اروپائی بودند، بدین‌ترتیب تیم‌های اروپائی که هیچ‌گاه خارج از اروپا به جام دست نیافته بودند، شانس آنها برای شکستن این طلسم قدیمی یک به ۷ بود. آلمان، ایتالیا، بلغارستان، رومانی، هلند، اسپانیا، سوئد و برزیل ۸ تیم برتر این مسابقات بودند. در این مرحله ایتالیا، برزیل و سوئد به ترتیب اسپانیا، هلند و رومانی را شکست دادند و به نیمه‌نهائی راه یافتند. در چهارمین بازی این مرحله آلمان، مدافع عنوان قهرمانی مقابل بلغارستان قرار گرفت که بلغارها موفق شدند با دو گل هریستو استویچکوف و یوردان لچکوف در کمال ناباوری آلمان را شکست دهند و به نیمه‌نهائی راه یابند.
در نیمه نهائی ایتالیا مقابل بلغارستان پیروز شد و برزیل، سوئد را شکست داد. بار دیگر ایتالیا و برزیل مانند جام ۱۹۷۰ در فینال مقابل هم قرار گرفتند و این بار هرکدام برای دستیابی به چهارمین جم به میدان رفتند. بازی فینال پس از ۱۲۰ دقیقه بدون گل پایان یافت و برزیل موفق شد در ضربات پنالتی با نتیجه ۳ بر ۲ ایتالیا را شکست دهد و نخستین تیمی شود که ۴ بار در جام جهانی به قهرمانی دست می‌یابد. این نخستین بار بود که در بازی فینال، قهرمان جام را با ضربات پنالتی پس از پایان وقت اضافی مشخص می‌کردند.
در بازی رده‌بندی سوئد در یک بازی پرگل بلغارستان را شکست داد و به مقام سومی دست یافت. هریستو استویچکوف کاپیتان تیم بلغارستان و اولگ سالنکو هرکدام با ۶ گل زده به‌عنوان بهترین گلزنان جام شناخته شدند و فیفا روماریو مهاجم تیم ملی برزیل را به‌عنوان بازیکن برتر جام معرفی کرد. در یکی از نادرترین اتفاقات تاریخ فوتبال، آندرس اسکوبار مدافع تیم ملی کلمبیا در بازی مقابل آمریکا گلی را به اشتباه وارد دروازه خودی کرد که منجر به شکست و حذف کلمبیا از بازی‌ها شد. این بازیکن پس از بازگشت به کلمبیا هدف گلوله هواداران افراطی فوتبال قرار گرفت و کشته شد.
● ۱۹۹۸ - فرانسه
جام ۱۹۹۸ نخستین دوره‌ای بود که تعداد تیم‌های شرکت‌کننده از ۲۴ تیم به ۳۲ تیم افزایش یافت. به همین دلیل سهمیه آسیانیز به ۴ و ۵ تیم افزایش پیدا کرد. ژاپن، کرواسی، جامائیکا و آفریقای‌جنوبی برای نخستین بار بخت خود را در جام جهانی آزمایش می‌کردند. تیم ملی ایارن پس از گذر از چندین مسابقه نفسگیر در مرحله انتخابی آسیا تقریباً امیدش را از دست داده بود؛ چین کره‌جنوبی، ژاپن و عربستان سعودی به جام فرانسه راه پیدا کرده بودند و برای ایران فقط یک شانس باقی مانده بود؛ شکست استرالیا.
ایران در بازی رفت میزبان استرالیا بود که این بازی یک و یک به تساوی کشید. در بازی برگشت ایران با توجه به گل خورده در زمین خود، برای رسیدن به فرانسه، نیاز به برد و یا حداقل یک تساوی ۲ بر ۲ به بالا داشت. این بازی که روز هشتم آذر ۱۳۷۶ در ملبرن استرالیا برگزار می‌شد با تساوی ۲ بر ۲ دو تیم صعود ایران پس از ۲۰ سال به جام جهانی به خاطر گل زده بیشتر در خانه حریف، قطعاً روزی تاریخی برای هواداران فوتبال ایران بود.
ایران در دور مقدماتی با تیم‌های یوگسلاوی، آلمان و آمریکا همگروه شد. دو باخت در مقابل تیم‌های یوگسلاوی و آلمان و یک پیروزی مقابل آمریکا نتیجه کار ایران در این جام بود. هر چند ایران نتوانست از گروهش صعود کند، اما موفق شد نتیجه بهتری نسبت به نخستین حضور خود در جام جهانی به‌دست آورد. حمید استیلی و مهدی مهدوی‌کیا دو بازیکنی بودند که برای ایران در مقابل آمریکا دو گل به ثمر رساندند.
در این جام، تیم‌ها در ۸ گروه ۴تائی تقسیم شدند که ۲ تیم نخست هر گروه به دور یک‌هشتم نهائی راه یافتند. ۱۶ تیم صعود کرده این‌بار ترکیبی نسبتاً متعادل‌ از تیم‌های اروپائی و آمریکای‌جنوبی بود. نیجریه تنها تیم حاضر در جمع ۱۶ تیم برتر جام بود که به منطقه‌ای به‌جز این دو قاره جهان تعلق داشت.
شگفتی‌ساز این بازی‌ها کرواسی بود که برای نخستین بار، مستقل از یوگسلاوی به بازی‌ها راه پیدا کرده بود. در یک‌هشتم، این تیم رومانی را شکست داد و در مرحله یک‌چهارم نهائی مقابل آلمان قرار گرفت که با توجه به قهرمانی خود در جام ملت‌های اروپای ۱۹۹۶ از مدعیان اصلی قهرمانی جام فرانسه محسوب می‌شد. این بازی با نتیجه ۳ بر صفر به سود کرواسی پایان یافت و آلمان برای دومین دوره پیاپی از رسیدن به نیمه‌ نهائی جام جهانی باز ماند. به‌جز کرواسی که در اولین حضور خود، توانسته بود به نیمه‌نهائی راه یابد، تیم‌های برزیل، فرانسه و هلند دیگر تیم‌های راه یافته به این مرحله بودند. در این مرحله برزیل مقابل هلند در ضربات پنالتی به پیروزی رسید و فرانسه میزبان بازی‌ها، کرواسی را شکست داد. در بازی رده‌بندی هلند و کرواسی به میدان رفتند که کرواسی موفق شد با شکست دادن حریفش، به مقام سومی جام دست یابد. بازی فینال بین برزیل و فرانسه برگزار شد و در مسابقه‌ای که بیشتر در اختیار تیم میزبان بود، فرانسوی‌ها موفق شدند با ۳ گل، مدافع عنوان قهرمانی را شکست دهند و برای نخستین بار در زمره قهرمانان جام جهانی قرار گیرند. پس از ۲۰ سال، دوباره برگزارکننده بازی‌ها توانست جام را در خانه نگه دارد. داور سوکر، مهاجم تیم کرواسی با ۶ گل زده در صدر جدول گلزنان جای گرفت و رونالدوی برزیلی از سوی فیفا به کفش طلائی دست یافت.
● ۲۰۰۲- ژاپن
نخستین دوره جام جهانی هزاره سوم میلادی، برای نخستین بار در تاریخ جام جهانی در خارج از ۲ قاره آمریکا و اروپا برگزار شد. همچنین این دوره نخستین مسابقاتی بود که به‌طور مشترک در ۲ کشور برگزار می‌شد. ۱۹۴ عضو فیفا برای وارد شدن به مرحله نهائی جام جهانی در مرحله انتخابی به رقابت پرداختند. ۴ تیم اکوادور، چین، سنگال و اسلوونی برای نخستین بار به این مسابقات راه پیدا کردند. از شگفتی‌های این جام حذف فرانسه، قهرمان دور گذشته در دور مقدماتی بود که در گروهش تنها با کسب یک امتیاز پس از تیم‌های دانمارک، سنگال و اروگوئه در قعر جدول جای گرفت. در عوض تیم‌های کمتر شناخته شده‌ای مانند ژاپن، ترکیه و کره‌جنوبی توانستند چهره قابل قبولی از خود به نمایش بگذارند. ژاپن که در کنار کره‌جنوبی از امتیاز میزبانی سود می‌برد، بالاتر از تیم‌های بلژیک، روسیه و تونس با ۲ بُرد و یک تساوی به‌عنوان تیم اول گروهش صعود که در مرحله یک‌هشتم نهائی مغلوب ترکیه شد.
اما ترکیه و کره‌جنوبی با شکست دادن حریفان خود موفق شدند تا نیمه نهائی صعود کنند و به‌عنوان شگفتی‌سازان جام شناخته شوند. ترکیه که فقط یک بار دیگر در سال ۱۹۵۴ در جام جهانی حضور داشته، این‌بار برای رسیدن به نیمه‌نهائی پس از صعود از گروهش در مراحل بعدی بر تیم‌های ژاپن و سنگال غلبه کرد و حریف برزیل در نیمه نهائی شد کره‌جنوبی نیز با کسب ۷ امتیاز بالاتر از تیم‌های آمریکا، پرتغال و لهستان به‌عنوان تیم نخست گروهش صعود کرد و در مرحله یک‌هشتم و یک‌چهارم نهائی تیم‌های صاحب‌نام ایتالیا و اسپانیا را شکست داد و عنوان پرافتخارترین تیم آسیائی را در تاریخ جام جهانی از آن خود کرد.
در نخستین بازی مرحله نیمه‌نهائی، برزیل که یک بار در دور مقدماتی ترکیه را شکست داده بود، بار دیگر موفق شد این تیم را شکست دهد (یک بر صفر) و برای سومین بار متوالی به فینال راه یابد. این تیم برای رسیدن به نیمه نهائی بلژیک و انگلستان را شکست داده بود. آلمان دیگر راه یافته مرحله نیمه‌نهائی که از سال ۱۹۹۰ به بعد نتوانسته جائی در این مرحله داشته باشد، پس از اینکه در گروهش اول شد، موفق شد با پیروزی بر پاراگوئه و آمریکا به این مرحله راه پیدا کند. آلمان در نیمه‌نهائی موفق شد با نتیجه یک بر صفر کره‌جنوبی را شکست دهد و به دیدار فینال راه پیدا کند. در بازی رده‌بندی ترکیه در یک بازی نزدیک ۳ بر ۲ کره‌جنوبی را شکست داد و سوم شد. گل‌ هاکان شوکور در ثانیه یازدهم این بازی، سریع‌ترین گلی است که در تاریخ جام جهانی به ثبت رسیده است.
بازی فینال بین ۲ تیم آلمان و برزیل در شهر یوکوهامای ژاپن برگزار شد. آلمان در صورت پیروزی نخستین تیم اروپائی بود که می‌توانست به جام جهانی در خارج از اروپا دست یابد، اما ۲ گل رونالدو، ستاره تیم ملی برزیل، رؤیای آلمانی‌ها را ربر هم زد و بار دیگر طلسم قهرمان شدن اروپائی‌ها در خارج از اروپا بسته ماند. برزیل با این پیروزی، پنجمین قهرمانی خود را جشن گرفت و فاصله خود را با رقیبانش آلمان و ایتالیا که سه بار جام را به خانه برده‌اند افزایش داد.
رونالدو با ۸ گل زده بهترین گلزن جام جهانی از سال ۱۹۷۴ شناخته شد، اما برخلاف دوره گذشته نتوانست از سوی فیفا به‌عنوان بازیکن برتر جام انتخاب شود و این عنوان نصیب اولیور کان کاپیتان و دروازه‌بان آلمانی شد.

منبع : روزنامه ابرار ورزشی