آموزش نظامی و دفاعی (یک بعد جدید در قدرت چین)

دانشگاه دفاع ملی وابسته به ارتش آزادی بخش خلق پیشروترین موسسه آموزش نظامی چین به شمار می رود، بطور متوسط سالانه هزار نفر از افسران چینی در رشته های گوناگون از این دانشگاه فارغ التحصیل می شوند .با توجه به پایه گذاری این دانشگاه در سال ۱۹۸۴ هنوز این دانشگاه برای جهان خارج نسبتا ناشناخته مانده است و تعداد بسیار كمی از افسران خارجی مجوز گذراندن دوره های پیشرفته در این دانشگاه را كسب كرده اند.
افسرانی كه در این دانشگاه پذیرفته می شوند در وهله اول معمولا از كشورهایی مانند كوبا ،كره شمالی و دیگر كشورهای جهان سوم می باشند كه رابطه خوبی با غرب ندارند. تعداد بسیار كمی از افسرانی كه از كشورهای غربی به این دانشگاه راه یافته اند معمولا به گذراندن دوره هایی در سمپوزیومها محدود می شوند كه مطالب بسیار كمی در آنها ارائه می شود.تا همین اواخر دانشگاه دفاع ملی یك كلوب بسته و مجزا بشمار می رفت و تنها برای نظامیان چین و دوستان خارجی آنها باز بود. دانشگاه دفاع ملی تا امروز سایتی كه بتواند پایه ای ترین اطلاعات را در اختیار دانشجویان علاقه مند بگذارد در اختیار ندارد.
علیرغم این محدودیتها دانشگاه دفاع ملی خیلی سریع برای جهان خارج باز شد. از تعداد بسیار معدود دانشجویان خارجی ،هر سال بطور متوسط چهارصد نفر از افسران خارجی از این دانشگاه فارغ التحصیل می شوند. امروزه افسران نظامی و افسران ارشد غیرنظامی از بیش از صد كشور دنیا در رشته های مختلف این دانشگاه فارغ التحصیل می شوند.برای افسران خارجی سه دوره عمده قابل استفاده می باشد : دوره استرتژی و دفاع به مدت یكسال برای افسران نظامی ارشد ،یك دوره فرماندهی عالی به مدت یكسال و اخیرا یك دوره فرماندهی مشترك افتتاح شده است.
با توجه به گسترش جهانی چشم انداز این دانشگاه ، دوره های ذكر شده فوق می توانند در زبانهای مانند انگلیسی ، اسپانیایی ،فرانسوی ،روسی و دوره هایی همزمان و متناوب در زبانهای مختلف ارائه شوند. علاوه بر این دوره های متنوع كوتاهتری مانند دوره افسران میانی و جوان و دوره امنیت بین المللی كه ۴۵روزه است آموزش داده می شود.این دانشگاه برای انجام برنامه های اكادمیك چند زبانی و گسترده تعداد زیادی مترجم خبره در اختیار دارد كه معمولا از افسران فارغ التحصیل شده ارتش آزادی بخش خلق می باشند. سخنرانی ها در زبانهایی كه برای هر دوره مشخص شده است بصورت سلیس و روان ارائه می شوند، گرچه طبق قاعده اساتید سخنرانیها را به زبان چینی ارائه ایراد می كنند كه مترجمان آن را مورد استفاده می سازند.
دانشگاه دفاع ملی تسهیلات فراوان و مدرنی را در اختیار افسران مجرد و متاهل خود قرار می دهد كه شامل بلوكهای آپارتمانی است كه بطور كامل مجهز به دستگاه تهویه هوا ، سیستم گرمایی مركزی ، تلویزیون كابلی و مبلمان و وسایل خانگی مورد استفاده و آخرین مدل كامپیوتر پیشرفته چینی به نام لینوو می باشند.یك باشگاه و وسایل ورزشی گوناگون نیز در این مجموعه قابل استفاده است كه این وسائل و امكانات همیشه با تصاویری از تولیدات نظامی چینی تزیین شده است به این امید كه خریدارانی را در آینده جذب كند.
یك سری بازدیدهایی از مكانهای تاریخی برای دانشجویان خارجی ساماندهی می شود كه این دیدارها علاوه بر بازدیدهایی است كه از امكانات ارتش آزادی بخش خلق و مجموعه های صنعتی از قبیل شركتهای سازنده تسلیحات ارتش یا گروه فورینكو انجام می شود بازدیدهایی نیز برای مكان های بیرون از پكن سامان دهی می شود بطوریكه بازدید از شانگهای و سد جورج سه در بین دانشجویان بسیار مشهور است.
●ایجاد قدرت نرم
گشایش دانشگاههای دفاع ملی و ارتش آزادی بخش خلق به روی عموم در جهان خارج دارای دلایل بسیاری در خفا می باشد.همانطور كه در بالا ذكر شد چین تقربیا به مدت سه دهه است كه درهای خود را به روی جهانیان گشوده است و باز كردن دانشگاههایش نمی تواند بخش طبیعی از این فرایند به حساب بیاید.
دوما پكن احساس نیاز می كند كه سطح برنامه های آموزشی خود را به سطح برنامه های آموزشی دور از دسترس و زیرساختهای نظامی عالی ایالات متحده برساند چرا كه اینها به آمریكا اجازه داده است با ارتش های سراسر جهان ارتباط قوی برقرار سازد.این برنامه ها نه تنها به واشنگتن فرصت می دهد كه روابط نزدیكی بین افسرانش و همتایان آنها در سراسر جهان برقرار شود بلكه موضوعاتی از قبیل فروش اسلحه و انجام عملیات مشترك و حفظ متحدان را برای آمریكا آسان می سازد. چین هر روز به این موضوع بیشتر پی می برد كه فروش اسلحه به تنهایی برای حفظ نفوذ كافی نیست بلكه یك شروعی است برای متصل شدن به یك برنامه آموزش نظامی مشابهی كه هدف از آن آموزش و نفوذ در رهبران كشورهایی می باشد كه منافعی در آنها وجود دارد.
سوما چین در حال حاضر منابع بسیاری نسبت به قبل در اختیار دارد كه امكان میزبانی این چنین برنامه هایی را به آن می دهد. چین با استفاده از ثروت تازه به دست آورده اش جهت افزایش اعتبار و پرستیژ خود برای تبدیل شدن به یك مركز عالی نظامی در بین كشورهای جهان تلاش می كند. امید می رود همانطور كه منابع كشور چین رشد می كند ، این كشور قادر شود بطور موفقیت آمیز با شبكه آموزشی عظیم ایالات متحده كنار بیاید و برای برتری در امور نظامی جهان رقابت كند. بنابراین هدف چین تقویت قدرت نرم خود در بین ارتشهای جهان و كاهش قدرت نرم ایالات متحده و متحدانش می باشد.
●دستاوردهای چین
برنامه آموزش نظامی چین منافع محسوسی برای آن دربردارد كه از طریق فارغ التحصیل شدن بعضی از افسران عالی كشورهای معتبر بدست می آید. در زمره این افسران علاوه بر رئیس جمهور كابیلا از جمهوری دموكراتیك كنگو، یك تعداد كمی از فرماندهان ستاد و وزیران كابینه در آفریقا و آسیا قابل مشاهده هستند.در حالیكه بسیاری از كشورها بهترینهای خود یعنی فرماندهان ستاد را به آكادمی های غربی می فرستند افزایش افسرانی كه در چین به مقام های ارشد از قبیل ژنرال یك ستاره و دو ستاره می رسند در حال افزایش است.
تمام ارتش ها در آفریقا و یك تعدادی از كشورهای آمریكای لاتین و جنوب شرق آسیا فارغ التحصیلانی در درجه های سرهنگی و سرتیپی كه از دانشگاه دفاع ملی فارغ التحصیل شده اند به همراه دارند. در كشورهایی از قبیل نیجریه ، لهستان ، نپال و اندونزی دوره استرتژی و دفاع یك دوره ترفیعی بوده است در حالیكه در اندونزی این دوره برای جبران عوارض ناشی از كاهش روابط متقابل با ارتشهای استرالیایی و آمریكایی و بخاطر كاهش پست های بلا تصدی در دانشگاه استراتژی عالی این كشور، آموزش داده می شود. همچنین چین در مناطقی كه حضور ایالات متحده به واسطه سیاست بومی آن مناطق كمرنگ شده است نقش عمده ای را بازی می كند كه می توان از آمریكای جنوبی و بعضی قسمتهای خاورمیانه نام برد. در سال گذشته به تنهایی سی افسر ونزوئلائی از دانشگاه های گوناگون ارتش آزادی بخش خلق فارغ التحصیل شده اند.
بهرحال ایالات متحده در این قضیه تنها نیست و بعضی از متحدان اصلی اش مانند استرالیا نیز در وضعیتی مشابه به سر می برند روابط كانبرا با دو عضو مهم آسه آن یعنی اندونزی و مالزی بغرنج شده است. روابط با اندونزی از سال ۱۹۹۹یعنی سالی كه استرالیا یك تلاش بین المللی برای استقلال و جدایی تیمور شرقی به انجام رساند در پایین ترین سطح قرار دارد. در نتیجه تعداد افسرانی كه به دانشگاههای استرالیا فرستاده می شوند كاهش یافته و در عوض تعداد افسران اعزام شده به دانشگاههای ارتش آزادی بخش خلق افزایش یافته است.با پیچیده تر شدن این مساله موقعیت ایالات متحده به عنوان تامین كننده آموزشهای نظامی و دفاعی در جنوب شرق آسیا بدتر می شود. علی رغم تجدید بخشی از پیوند های نظامی در اوایل امسال ، روابط نظامی اندونزی و آمریكا بصورت شكننده باقی ماند ولی با سوءظنی كه در جاكارتا حاكم می باشد این روابط قطع می شود..
ایالات متحده هنوز هم بیشترین نقش را در فراهم آوردن آموزش نظامی و دفاعی در كشور تایلند ، فیلیپین و سنگاپور دارا می باشد. چین در كشورهایی مانند تایلند رشد داشته است كه آن هم بیشتر بدلایل سیاسی و اقتصادی بوده است تا كیفیت آكادمیك آموزشهای چینی ، بطوریكه بسیاری از افسران تایلندی ترجیح می دهند به كشورهای ایالات متحده ، انگلستان و استرالیا بروند.
نقش چین به عنوان فراهم آورنده آموزش دفاعی در كشورهای جنوب شرق آسیا افزایش داشته است این منطقه بطور سنتی تحت تسلط هند است اما احساسات ضد هندی در بنگلادش و همزمان شدن آن با افزایش بنیاد گرایی اسلامی ، حكومت بنگلادش را به سمت داشتن روابط نزدیك با چین رهنمون كرده است. در چند سال گذشته دقیقا صدها نفر از افسران بنگلادشی از موسسات آموزشی ارتش آزادی بخش خلق در رشته های مختلف فارغ التحصیل شده اند.
نفوذ پكن در نپال نیز افزایش یافته است رنجش ناشی از روش مستعمراتی هندوستان در چند دهه قبل موجب شده است راه همكاری بیشتر با چین هموار شود. بطوریكه تنها در سال قبل بیست افسر نپالی از دانشگاه نظامی چین فارغ التحصیل شده اند.در جنوب آسیا نیز مانند جنوب شرق آسیا ،‌آمریكای لاتین و خاورمیانه بوجود آمدن بحرانهای سیاسی برای قدرتهای مسلط سنتی به چین فرصت داده است نفوذ خودش را در این مناطق افزایش دهد چرا كه از طرق دیگر چنین امكانی برای چین وجود ندارد.
افزایش برنامه های آموزش نظامی چین و افزایش برد تقاضای جهانی آن در زمانی اتفاق می افتد كه برنامه های آموزشی ایالات متحده در حال انقباض می باشد. بطور مثال از چهار مركز منطقه ای كه توسط دانشگاه دفاع ملی آمریكا اداره می شود تنها دو مركز یكی مركز آسیا پاسیفیك برای مطالعات استراتژیك مستقر در هاوایی و یكی مركز جرج سی مارشال برای امنیت اروپایی در آلمان به موقع پایه گذاری شدند. در حالیكه حساسیت سرمایه گذاری در مناطقی مانند اروپا و آسیا بخاطر اهمیت آشكار آنها برای ایالات متحده كاملا مشخص است غفلت از آمریكای لاتین و آفریقا، در شرایطی كه چین توجهی عمده را به آنها اختصاص داده است كوته بینی به شمار می رود. همانطور كه ناظران آمریكای لاتین می گویند ایالات متحده در معرض خطر در دست دادن تماس با یك نسل كامل از افسران آمریكای لاتین قرار دارد كه در آینده موقعیت آنها از اهمیت ویژه ای برخوردار خواهد بود.بهرحال این مشخص است كه در این منطقه، چین یا ارتش آزادی بخش خلق یك سری طرحهای بزرگی برای كم كردن نفوذ آمریكا در نظر دارد.
●نتیجه
در حالیكه موسسات عالی نظامی چین در هر دو زمینه نفوذ و مهارت پیشرفت كرده اند در همان حال با مشكلات جدی روبرو می باشند بطوریكه حتی دانشگاه دفاع ملی ،‌موسسه عالی نظامی كشور چین ، با یك سری مشكلات از قبیل كمبود و ناهماهنگی در برنامه های آموزشی،كمبود كتابخانه و لوازم صوتی_تصویری بخصوص برای دوره های افسران خارجی روبرو می باشد.
علیرغم این مشكلات دانشگاههای نظامی چین دچار یك رنسانس تاثیر گذار شده اند توجه بیشتر به مطالعه هنرهای نظامی در عوض ارائه سخنرانیهای شدید اللحن ایدئولوژیك خشك از جمله اقدامات این دانشگاه ها می باشد. تسهیلات آنها سال به سال بهبود می یابد و گرایش افسران كشورهای توسعه یافته ،حیرت آنها را در مواجهه با این شرایط عالی نشان می دهد. تا زمانی كه آكادمیهای ایالات متحده در زمینه برتری آكادمیك ،ارائه دوره های آموزشی مدرن و تسهیلات فوق العاده عقب بیافتند ، دانشگاههای چینی در ارائه خودشان به عنوان یك جایگزین موثق برای نخبگان نظامی جهان به سرعت دست بكار می شوند، همچنین گسترش نفوذ و توانایی های قدرت نرم چین می تواند موجب بهره گیری از استعدادهای این كشور شود.

نویسنده: لورا هارتا
مترجم: آیت اله مرادی*

منبع : باشگاه اندیشه