خبرنامه ها و فرهنگ اطلاع رسانی

در كشور ما خبرنامه های آنلاینی، طرفداران خاص خود را پیدا كرده اند اما هنوز استفاده از این خبرنامه ها همه گیر نشده است.خبرنامه ها، تولید كننده خبر نیستند اما با گردآوری اخبار از رسانه های مختلف مثل خبرگزاری ها، مجموعه ای كامل از اخبار را در بسته ای به سفارش موضوعی كاربر در اختیار وی قرار می دهند.
پرتال آفتاب ـ www.aftab.ir به عنوان یكی از جامع ترین سایت های فارسی زبان خبرنامه های بسیار غنی ای در اختیار كاربران قرار می دهد. بنا به اهمیت انتشار خبرنامه های حرفه ای به سراغ مسعود قراخانی نیا، مدیر فنی و هنری این پایگاه اینترنتی رفتیم و با وی به گفتگو پرداختیم.
● اصولاً واژه «خبرنامه» در فضای سایبر به چه معنایی است؟ خبرنامه چه نوع اطلاعاتی را در بر می گیرد و حوزه اطلاع رسانی آن تا چه مرزی گسترش می یابد؟
▪ عناوین خبری و لید آن‌ها ، مطالب خبرنامه های آن لاین را تشكیل می دهند. ویژگی خبرنامه های اینترنتی، تیراژ در گستره ای نامحدود است . خواننده بعد از مرور تیترها و لید آن ها در صورت تمایل به منبع خبر و یا محلی كه خبرنامه از آنجا ارسال شده است مراجعه می كند و جزئیات خبر را بدست می آورد . در حقیقت می توان گفت كه خبرنامه های فضای سایبر، پیك های اطلاع رسانی هستند كه به مخاطب این امكان را می دهد از چكیده رویدادهای روز جهان مطلع شود. لفظ «رویدادهای جهان» نیز البته در مورد خبرنامه های مختلف،متفاوت و قابل طرح است .
● در مورد خبرنامه ها و تنوع عملكرد آنها صحبت خواهیم كرد ولی ابتدا می خواهم تعریف شما را از «روزنامه آن لاین» بدانم.
▪ روزنامه های آن لاین، شبیه همان روزنامه های مكتوب و نوشتاری هستند؛ با این تفاوت كه قید زمان و مكان در آن لحاظ نمی شود. زمان، از آن حیث كه خبر در هر لحظه ای كه مخابره می شود می تواند در فضای وب ارائه شود و نباید منتظر مراحل چاپ و انتشار بماند تا یك روز دیرتر بعد از طی مراحل كمی و كیفی به دست مخاطب برسد.
از لحاظ مكانی نیز به این معنا كه تیراژ معنای خود را از دست می دهد و خبر در گستره ای نامحدود پخش می شود و به لحاظ تعداد بازدید كننده و خواننده می تواند از آمار بالایی برخوردار شود. در یك جمله، روزنامه های آن لاین قادراند خبر را در زمانی كوتاه به رویت مخاطبی در مكانی دور برسانند. این موارد از بعد تكنیكی است، اما به لحاظ محتوایی، اینكه روزنامه های آن لاین چه می توانند داشته باشند كه روزنامه های مكتوب ندارد قابل بحث است.
محتوای روزنامه های آن لاین می تواند با بهره گیری از تصاویر متعدد ، صوت و حتی فیلم ، فضایی متفاوت را خلق كند. در عین حال، كاربران روزنامه های آن لاین از این امكان بهره مندند كه نظرات خود در مورد خبر ارسال كنند و به صورت همزمان از نظریات خوانندگان دیگر نیز مطلع شوند. خبر روزنامه های آن لاین می تواند در دوره حیاتش (زمان ماندگاری بر روی سایت) تكمیل شود و این بخش های تكمیلی می تواند حتی از طرف منبع صادركننده خبر نباشد و بوسیله خوانندگان ارسال شده باشد.
● با این تعاریف، آیا ما در ایران روزنامه آن لاین داریم؟
▪ تا حدی جواب شما مثبت است . مباحث كنترلی اخبار در ایران ، خصوصاً از لحاظ سیاسی، تا حدی فضای روزنامه های آن لاین را تحت الشعاع قرار می دهد. از سوی دیگر بحث مخاطب این روزنامه ها را داریم. مخاطب ایرانی، یك مخاطب معمولی نیست بلكه مخاطبی است كه اثرگذار است. در ایران فرهنگ تولید خبر، فرهنگ خواندن خبر و فرهنگ اثرگذاری خبر، همه و همه به بازنگری نیاز دارد. با این تفاسیر روزنامه های آن لاین در ایران در مراحل ابتدایی كارشان هستند و می توان به آینده شان امیدوار بود.
● اگر بنا به گفته شما روزنامه آن لاین داشته باشیم ، چه عاملی برای وجود خبرنامه است؟
▪ این دو را باید از هم متمایز كرد. در خبرنامه ، شما باید لید و یا گزینه ای از خبر را در وب قرار دهید. این عناوین خبری است كه در خبرنامه ، منعكس می شود خبرنامه ها به كاربر كمك می كنند تا زودتر به محیط خبر آن روز بپیوندد و زمان كمتری اتلاف شود. می دانیم كه همه مردم حاضر نیستند برای دریافت اخبار هر روز، به سایت روزنامه های آن لاین متصل شوند. ولی اكثر مردم، هر روز صندوق پست الكترونیك خود را چك می كنند . خبرنامه ها این امكان را برای مخاطب ایجاد می كنند تا اخباری را كه با سلایق وی همگونی دارد را دریافت و مطالعه كند.
● در دنیای مطبوعات، روزنامه های مختلفی به لحاظ محتوایی داریم آیا امكان این تنوع موضوعی در مورد خبرنامه ها نیز وجود دارد؟
▪ مسلماً جواب مثبت است . این سلیقه كاربر است كه نوع خبرنامه را مشخص می كند بنابراین می توانیم خبرنامه هایی به وسعت سلایق مردم جهان داشته باشیم. من از خبرنامه به عنوان «روزنامه دیواری» یاد می كنم . چرا كه مخاطب می تواند خود بریده های جراید مختلف را در خبرنامه شخصی خود داشته باشد و آن ها را مرور كند.
● آیا این نظریه درست است كه اگر یك خبرنامه جامع و كامل داشته باشیم، دیگر لزومی به راه اندازی خبرنامه های متعدد وجود ندارد؟
▪ بحث خبرنامه ، بحث سلیقه هاست. اگر قرار باشد چند منبع خبری یك خبر واحد را منتشر كنند این فكر داشتن یك خبرنامه صحیح است . ولی در بسیاری از موارد این نقطه نظرات متفاوت منابع خبری است كه باعث پدید آمدن خبرنامه های متفاوت می گردد. وقتی بحث تعدد خبرگزاری ها وجود دارد لذا ، ناگزیر بحث رویكردهای مختلف پیرامون یك خبر نیز به وجود می آید.
● خبرنامه هاتولید كننده خبر نیستند و تنها گردآورنده هستند. آیا به این موضوع اذعان دارید كه چون تولید كننده نیستید، صاحب هویت ویژه ای نیز نیستید!
▪ بله ، ما گردآورنده و تسهیل كننده ارسال و خوانش اخبار هستیم ولی این به معنای بی هویتی كار خبرنامه ها نیست. اتفاقاً برعكس، به نظر می رسد برای اینكه منابع مختلف تولید خبر وجود دارد. این رویكرد مسوولین یك خبرنامه است كه هویت خاصی به آن می بخشد. عضویت برای دریافت خبرنامه ها در اكثر قریب به اتفاق مواقع رایگان است .
كاربر از روی خبرنامه ای كه دریافت می كند تصمیم می گیرد كه عضو سایتی بشود یا نه ؟ پس بنابراین كسانی كه خبرنامه تولید می كنند تنها گردآورنده خبر نیستند. ما صاحبان خبرنامه ها، به دلیل آنكه با منابع مختلف نشر اخبار روبروایم می توانیم هویت تازه ای به اخبار ببخشیم بدین شكل كه اولویت انتشار اخبار را تعیین كنیم و یا به موضوع خاصی بیشتر بها دهیم توضیح بیشتر این مطلب بدین شكل است كه می توان برای هر خبر، كلمات كلیدی تعریف كرد . این كلمات بنا به سیاست فكری هر خبرنامه متفاوت است . در نهایت امر هم این سلیقه و خواست مخاطب است كه خبرنامه ای را از دیگر خبرنامه ها متمایز و انتخاب كند. كلمات كلیدی بار خبر را می كشند، كاربر می تواند انتخابگر باشد و كلید مورد نظر خود را جستجو كند.
● می خواهم وارد بحث مدیریت روزنامه های آن لاین شوم . طبق اعلام یكی از خبرگزاری ها، در كشور ما ضعف مدیریتی در رسانه های آن لاین وجود دارد. اصولاً خصوصیت یك مدیر در فضای سایبر چیست؟
▪ ابتدا باید متذكر شوم كه ضعف در مدیریت فضای آن لاین یك بحث است و ضعف مدیریت سایت خبری یك بحث دیگر. در ایران مدیریت فضای مجازی وجود ندارد. تا زمانی كه فضای مجازی رسماً به عنوان یك فضای اطلاع رسانی شناخته نشود نمی توان از مدیریت سایت ها صحبت كرد . فضای مجازی قدرت بسیار بالایی دارد. دنیا مكان كوچكی است و اینترنت این امكان را بوجود آورده است كه در هر نقطه دنیا كه اتفاق و یا رویدادی حادث شود، چند لحظه پس از آن ، تمامی جهان از آن مطلع گردد. این قدرت انتشار اخبار در فضای مجازی است و كنترل این قدرت، مدیریت هوشمندی را می طلبد . مدیر سایت باید به اطلاعات روز و فناوری روز آگاهی داشته باشد.
● با این وجود آیا فضای زیرساخت های فنی كشور آمادگی پروژه های آن لاین را دارد؟
▪ واقعیت این است كه خیر. هنوز نه. بحث دولت الكترونیك و سرویس های آن لاین نیازمند برنامه ای منسجم است . چنین طرح هایی احتیاج به فرهنگ سازی و زیرساخت های قوی دارد. باید با نگاهی سیستماتیك روش های اداری موجود را از نو مورد بررسی قرار دهیم و در این راه از تجربیات دیگر كشورها استفاده كنیم.

منبع : روزنامه ابرار