چین و هند، جهانی سازی با سرنوشتی متفاوت

برخی از تحلیلگران اقتصادی دنیا با اعتقاد به شباهت های زیاد چین و هند در جهانی سازی رفته رفته تا جایی پیش می روند که نام این دو کشور را در هم ادغام کرده اند ولی در واقع این تحلیلی است که با نگاهی منحصر به وضعیت کنونی این دو کشور به دست می آید و در طولانی مدت، جهانی سازی در این دو کشور در سطح زیادی با هم فرق خواهد کرد. به بیان ساده تر چین و هند کشورهایی متفاوت هستند که از قضا در جاده ای مشترک برای جهانی سازی قرار گرفته اند. این تفاوت دو غول اقتصادی آسیا با تداوم تعقیب منافع ملی خود توسط هر کدام از آنها رفته رفته نمایان خواهد شد. این منافع عبارتند از لزوم دسترسی به بازارهای مصرف، منابع طبیعی و متحدان راهبردی.
فرق های اساسی چین و هند جنبه سیاسی دارند. رهبری سیاسی چین با چالش هایی عمده در عرصه مدیریت جهت گیری های اصلی اقتصاد خود روبه رو است؛ حکومت چین باید رشد اقتصادی سریع مبتنی بر سرمایه گذاری و صادرات را تداوم بخشد و این کار را به قیمت پائین نگه داشتن سطح دستمزدها و مصرف داخلی انجام می دهد و در عین حال درعرصه سیاسی مخالفت با سیاست های خود را تحت کنترل دارد. در مقابل حکومت هند اجازه بحث بازتری در مورد تهدیدات و اهداف اجتماعی می دهد. اگر هندی ها مخالف سیاست های دولت باشند می توانند دولتمردان خود را به طور صلح آمیز از طریق انتخابات تغییر دهند.
مشخص کردن این که کدام یک از روش های مذکور یعنی روش چین یا هند برای ارتقای سطح زندگی مردم و مدیریت روند جهانی سازی مؤثر بوده اند، بستگی به بررسی شاخص های خاصی دارد که عبارتند از: رشد اقتصادی، کاهش فقر، ثبات سیاسی، گسترش اقتصادی و نحوه حل مسائل به وجود آمده در صحنه مدیریت اقتصادی کشور. در چین نرخ بالای رشد اقتصادی منجر به کاهش قابل توجه میزان فقر گردیده است. در حالی که در هند کاهش فقر با روندی آهسته تر از چین انجام شده است. طبق داده های بانک جهانی و صندوق بین المللی پول بین سال های ۲۰۰۴ - ۱۹۸۱ تعداد افراد چینی که از فقر مطلق خارج شده اند بیش از ۵۰۰ میلیون نفر بوده اند در حالی که در هند تعداد افراد دچار فقر مطلق تقریباً ثابت مانده است.
علاوه بر این هند به اندازه چین آزمون های بسیار وسیع اجتماعی - اقتصادی را پشت سر نگذاشته است. این آزمون ها شامل سیاست نه چندان موفق حرکت بزرگ به سوی جلو، کوره رقابت داخلی نافرجام، کمونیستی کردن اجباری چین می شود که منجر به قطعی و مرگ حدود ۳۰ میلیون چینی گردیده اند. از سوی دیگر بسیاری از موارد عدم پیشرفت هند در عرصه های اجتماعی تا حد زیادی ربطی به جهانی سازی ندارد و ارائه خدمات اجتماعی در این کشور به خاطر مشکلاتی داخلی مثل نظام اداری عریض و طویل و فساد مالی دچار پیچیدگی گردیده است. مشکلاتی که قبل از طرح مسأله جهانی سازی در هند وجود داشته اند. ولی جهانی سازی موجب گردیده هندی ها از پیشرفت هایی که بدانها باید دست یابند آگاه شده اند به خصوص وقتی ملت خود را با چین مقایسه می کنند.
گرچه زندگی سیاسی درهند آمیخته با فساد و تمایزات بسیار متنوع مذهبی و قومی است، سیستم سیاسی این کشور توانسته نظامی انتخاباتی را به کار گیرد و با این کار سوپاپ اطمینانی برای نارضایتی عمومی قرار داده است. هند برعکس همسایگان خود هیچ گاه دستخوش کودتاهای نظامی یا جنگ های داخلی نگردیده است.
روابط چین وهند در سال ۲۰۰۰ با دیدار رهبران دو کشور با هم و توافق آنها برای افزایش مبادلات بازرگانی تا سطح ۱۰ میلیارد دلار با گسترش روبه رو گردید و روابط دو کشور هم اکنون در مقایسه با دهه های گذشته در گرم ترین سطح قرار دارد. ولی اقتصاد چین و هند رفته رفته در حال تبدیل شدن به رقبای یکدیگر هستند. چین از چندی قبل به سهولت در بخش تولیدات صنعتی تسلط یافته و تسلط هند هم در بخش خدمات می باشد. در واقع هند همیشه به دلیل عدم گسترش بخش صنعتی خود به منظور ایجاد اقتصادی متوازن تر مورد انتقاد بوده است. در مقابل رشد بخش صنعت در هند با جهانی شدن چند شرکت بزرگ هندی که در عرصه تولید خودرو، فلزات و معدن و تولیدات شیمیایی فعالیت می کنند در حال کسب اهمیت است. امروزه شرکت های هندی و چینی از اکتشاف نفت گرفته تا شرکت در بخش معدن آفریقا در نقاط دوردست کره زمین مثل زیمبابوه، شرق آفریقا و آمریکای لاتین روز به روز بیشتر مقابل هم قرار می گیرند.
اگرچه چین در بخش صنعت و هند در بخش خدمات فعالیت دارند و این امر به عنوان پرده ای پرزرق و برق برای پوشاندن اختلافات دو کشور عمل می کند ولی باید به دلیل رقابت این دو نیز توجه شود، چین روند جهانی شدن و توسعه اقتصادی را زودتر از هند آغاز کرده و صادرات آن دارای تنوع بیشتری می باشد. در مورد هند اقتصاد این کشور با هدایت بخش خدمات در حال پیشرفت می باشد و تأثیر گسترده ای نیز بر بخش صنعت صورت می گیرد. همچنین تسلط یافتن هند بر منابع و ثروت های غربی درمقایسه با چین با مخالفت دو غرب مواجه می شود چرا که تعامل هند با غرب مسالمت آمیزتر است و هند یکی ازدموکراسی های بزرگ جهان دانسته می شود که زبان رایج آن انگلیسی بوده و جزو کشورهای مشترک المنافع نیز می باشد.
یکی از ریشه های اساسی رقابت رو به افزایش هند و چین در عصر جهانی سازی این می باشد که چین میل کمی در باقی ماندن به عنوان مرکز سخت افزاری و صنعتی آسیا دارد و در مقابل هند هم نمی خواهد فقط مرکز نرم افزاری آسیا و فعال در عرصه خدمات باقی بماند. در هر دو کشور شرکت هایی وجود دارند که در حال رو آوردن به بخش های خدمات و صنعت هستند.
به نظر می رسد چین مایل است هند در حد حکومتی منطقه ای در جنوب آسیا باقی بماند که بتوان آن را مهار کرد. هند نیز به نوبه خود اهداف بزرگ تری دارد و بویژه آن که شرکت های هندی در حال تجربه گسترش جهانی حوزه فعالیت خود هستند. تمایلات این دو ملت در آینده نویددهنده رقابتی رو به فزونی است که در بستر آن هر دوکشور در پی پیشبرد منافع ملی خود از طریق باز کردن بازارها و عرضه سرمایه همراه با گسترش قدرت نرم افزاری با پشتوانه قدرت نظامی می باشند.

ترجمه: محسن خزائی
منبع:www.yaleglobal.yale.edu

منبع : روزنامه ایران