بررسی ترکیب پذیری عمومی و خصوصی صفات کمی گندم نان در شرایط نرمال و تنش رطوبتی

تعداد ۱۰ رقم گندم نان در سال ۱۳۷۹ بصورت یک طرح دی آلل یکطرفه با یکدیگر تلاقی داده شدند و در سال۱۳۸۰ والدین و نتاج در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی کشت گردیدند و تعدادی صفت، که با مقاومت به تنش خشکی همبستگی داشتند در آنها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس حاکی از وجود تفاوتهای ژنتیکی بین ژنوتیپ ها برای بیشتر صفات بود و فقط در شرایط تنش خشکی برای صفات تاریخ ۵۰% خوشه دهی، وزن خشک ریشه و سطح برگ پرچم بین ژنوتیپ ها تفاوت معنی داری مشاهده نشد و لذا عمل تجزیه دی آلل برای این صفات در این شرایط صورت نگرفت. بدین ترتیب وجود اثر افزایشی و غیر افزایشی ژنها در کنترل صفات مربوط محرز گردید.
میزان سهم هر یک از این اثرها در بروز صفات یکسان نبود و متناسب با میزان اثر افزایشی ژنها، قابلیت توارث متفاوتی برای آنها برآورد گردید. در این تحقیق GCA برای والدین و SCA برای نتاج آنها و همچنین نسبت واریانس GCA به واریانس SCA برآورد شد. در شرایط نرمال رطوبتی در صفات تعداد سنبلچه در سنبله، زیتوده، تعداد دانه در سنبله، عملکرد، وزنه هزار دانه، تاریخ ۵۰% خوشه دهی، سطح برگ پرچم، تعداد روزنه در واحد سطح و شاخص برداشت، اثر غیر افزایشی ژنها در کنترل آنها دخالت داشت در حالیکه در صفات طول پدانکل، طول سنبله و وزن خشک ریشه اثر افزایشی ژنها نقش مهمی داشت.
در شرایط تنش خشکی، در صفات تعداد سنبلچه در سنبله، طول سنبله، زیتوده، تعداد دانه در سنبله، عملکرد، وزن هزاردانه، تعداد روزنه در واحد سطح و شاخص برداشت اثر غیر افزایشی دخالت عمده ای داشت، در حالیکه، برای صفت طول پدانکل اثر افزایشی نقش عمده ای ایفا نمود. یکی از اهدف این تحقیق بررسی نحوه کنترل ژنتیکی صفات مرتبط با مقاومت به خشکی و همچنین مطالعه تغییر نسبت واریانس GCA به واریانس SCA در دو شرایط نرمال و تنش رطوبتی بود.

سیدسعید موسوی
بهمن یزدی صمدی
عباس علی زالی
محمدرضا قنادها

منبع : پایگاه اطلاعات علمی