اصطلاح هندوئیسم

کلمه ی هندو از رود "سندو" Sindhu یا سند مشتق شده است.چون ایرانیان هند را سرزمین آن سوی رود سند می دانستند.به همین خاطر اصطلاح هندوئیسم به معنای دین های مردم هند است.
سرزمین هند برای آیین هندو اهمیتی حیاتی دارد.جغرافیای مقدس آن با سفرهای زیارتی و دیگر مراسم عبادی کرامت یافته وبا محتوای اسطوره ها و کتب مقدس عجین گشته است.
مشکل بتوان آیین هندورا در زمره ی دین متعارف قلمداد کرد زیرا نه پیامبری دارد نه نظام الهیاتی ونه اصالتی برای آموزه ها واعتقادات ونه محوریتی برای مفهوم خدا.
آیین هندو به خاطر قرار گرفتن در شبه قاره هند که از وسعت زیادی برخوردار است وبه خاطر قرار گرفتن در میان فرهنگ ها و زبان های مختلف ،فوق العاده در طول تاریخ متنوع ومتغیر شده است.
در درون این آیین فرقه هایی کوچک بی شماری یافت می شود که تنها دو یا سه دهکده را پوشش می دهند.حتی می توان فرقه هایی یافت که تقریبا هیچ وجه مشترکی با دیگران در ایمان خود ندارند ویک اعتقاد مشترک که همه ی هندوا ن برآن وفاق داشته باشند نمی توان یافت.اما با این حال به خاطر وجود هند ،تداوم تاریخی وحس اشتراک درمیراث فرهنگی باعث این شده است که آیین هندورا یک سنت واحد بدانیم.
در مورد اعتقادات و اصول آیین هندو هم می توان گفت که نظام های اعتقادی تفصیل یافته به سنت های فرقه ای یا مکتب های فلسفی خاص تعلق دارند نه به کل فراگیر آیین هندو . اما با این وجود در سطح عمومی تر می توان به اصولی زیرین دست یافت که به درک هر فرد بسته به خانواده ،طبقه و دیدگاه فرقه اش تفاوت دارد.
● برخی اعتقادات و آیین های هندوان
آیین باستا ن هندوها "جان پرستیAnimism "بوده است ،که بر اساس آن مظاهرطبیعت روح دارند و برای بهره برداری از آنان باید به نیایش و ستایش آن ها می پرداختند.
علاوه بر آن پرستش " توتم " Totem قبیله و روح نیاکان هم در میان اقوام باستانی رواج داشته است.هندوان خدا را " برهما " Brahman(ازلی و ابدی ) می نامیدند.
آنان در آغاز بت و بتخانه نداشتند و مراسم عبادی را در فضای باز انجام می دادند وبه خدایا نی مذکر که معمولا نماد اجرام آسمانی بودند عقیده داشتند ودر دوران ها ی بعدی بتخانه های بی شمار و با شکوهی ساختند و خدایانی مانند الهه ی مادر ، الهه ی زمین و غیره را به مجموعه ی خدایان خود افزودند.
رود " گنگ "Gang به معنای " تند رو "که در بخشی بزرگی از هندوستان جریان دارد از تقدس بالایی بر خوردار است وغسل کردن در آن یکی از عبادات قلمداد می گردد و خاکستر مردگان را پس از سوزاندن در این رود می ریزند.
در زمان های پیش یکی از سنت های مذهبی هندو ها این بود که بعد از مرگ مرد ،همسر او به نشان وفاداری ،خود را همراه شوهرش می سوزاند وبه او لقب " ساتی " Sati (بانوی با فضیلت و وفادار )می دادند که بعد ها ممنوع گردید.
یکی دیگر از عقاید مهم هندو ها " سمسارا "Samsara به معنای تناسخ است .آن ها معتقدند آدمی همواره در گردونه ی تناسخ و تولدهای مکرر در جهان پررنج گرفتار است.تنها راه رهایی انسان از گردونه ی تناسخ ،پیوستن به " نیروانا "Nirvana به معنای خاموشی و آرامش است.
آن ها قانونی به نام " کارما " Karma به معنای کردار دارند .یعنی آدمی نتیجه ی اعمال خود را با بازگشت در دوره های بعد به این جهان می بیند. بدین صورت که اگر کار نیک انجام دهد ، در مرحله ی بعد زندگی مرفه و خوشی دارد و اگر مرتکب عمل بدی شود در بازگشت با بدبختی دست به گریبان خواهد بود وحتی ممکن است به شکل حیوان بازگردد وهمین باعث شده که نظام طبقاتی شدیدی در مدت ۲۵۰۰سال در کشور هند اجرا شود .
که در این نظام ۴طبقه ی اصلی وجود دارد:
۱) برهمنان Brahmanas (طبقه ی روحانیون )
۲) کشاتریا Kshatras (طبقه ی شاهان ،شاهزادگان ،جنگاوران )
۳) ویشیاها Vaisyas (طبقه ی بازرگانان ،دهقانان )
۴) شودراها Sudras (طبقه ی پستی که نجس هم خوانده می شوند )
معاشرت افراد یک طبقه با طبقات دیگر شرعا و عرفا ممنوع بوده و حتی نگاه به طبقه ی نجس ها گناه کبیره محسوب می شده است و گوش دادن به تلاوت کتاب های مقدس برای نجس ها حرام بوده است.
"اهیمسا "A_hinsa به معنای آزار ندادن جانداران اصل مهمی است که به شدت رعایت می گردد که به آن اصل (عدم آزار ) هم می گویند.
یکی از مهم ترین مفاهیم هندو ها " درمه " Dharma است که به معنای دین یا طریق درست زندگی هندویی است.در سطح جهان شناختی درمه عبارتند از " قانون تغییر ناپذیر نظم عالم" که بر اساس آن هر موجودی در جهان می بایست چنان عمل کند که قوانین حاکم بر طبیعت خاص او اقتضا می کند ودر سطح عالم انسانی هم عبارت است از " خاستگاه و ماخذ قانون اخلاقی " و در سطحی دیگر " اصول و موازین عا م اخلاقی " به معنای قانون (احکام ) وجود دارد همچون : زیارت رفتن، احترام به برهمنان ،تقدیم هدایا و احکام امورناشایست چون آسیب رساندن به دیگران و...و موازین ویژه ی هر طبقه که بتوان آن را معادل " وظیفه " دانست.
● کتاب هندوان
ادعیه و آیین های هندوان در مجموعه ای به نام " وداها " Vedas به معنای دانش به زبان سانسکریت گرد آمده است.
٤ودا وجود دارد:
١) ریگ ودا Rig _Veda (ودای ستایش)
٢) یجورودا Yjur_Veda (ودای قربانی)
٣) سام ودا Sam _Veda (ودای سرود ها)
٤) اتهروودا Atharva_Veda (ودای اتهروان "نام نویسنده" )
هر یک از وداها دارای دو بخش است :
الف) منترها که عبارت است از متن اورادی در ستایش آتش ، خورشید و... و دعاهایی که برای فراخی روزی و باروری و بخشایش گناهان .
ب) براهمناها که مناسبت های آن اوراد را تعیین می کند که این قسمت را برهمنان در زمان های بعد نوشته اند.

منابع :
_ نگاهی به ادیان زنده ی جهان / نویسنده :حسین توفیقی / ناشر:مرکز مدیریت حوزه
_آیین هند و / نویسنده :سیمن ویتمن/ ترجمه :علی مو حدیان عطار / ناشر :مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب
_هندوئیسم / نویسنده :ک.م.س / ترجمه :ع. پاشایی / ناشر :فکر روز

منبع : خانه انسان شناسی ایران