تشکل های روستا، اساس توسعه روستایی

آمارهای مختلف حکایت از روند رو به رشد مهاجرت روستاییان به شهرها دارد، مهاجرت سالانه حدود ۳۰۰ هزار نفر از روستا به شهر ها و خالی شدن بیش از ۶۰ هزار آبادی از سکنه در ۴ دهه اخیر اخبار نگران کننده یی است که متولیان امور باید با حساسیت بیشتر در آن به تعمق بپردازند. شاید اختلاف سطوح درآمد و اختلاف زیاد بین امکانات رفاهی در شهرها و روستا، بی توجهی به اشتغال جوانان روستایی، محدود ماندن و حتی کاهش زمین های کشاورزی در مقابل افزایش جمعیت روستایی، ناتوانی مالی فرزندان روستایی در ادامه تحصیل و... فقط بخشی از دلایل بی شمار مهاجرت روستاییان به شهرها - به خصوص کلانشهرها- باشد. این در حالی است که متولیان امور سال هاست شعار توسعه روستایی، توسعه کشاورزی، عمران روستایی، برجسته کردن جاذبه های گردشگری روستا ها به منظور جذب توریست و.. را سر می دهند که دلیل شکست تمامی این طرح ها را می توان دیکته شدن از بالا و عدم مشارکت روستاییان و روستانشینان دانست.
در این میان خلاء حاصل از نبود تشکل های دهقانی و روستایی باعث شده است وزارت جهاد کشاورزی به تنهایی بار ترویج کشاورزی و ارتقای فرهنگ روستایی و بهبود شرایط زیست روستاها را بر دوش بکشد و به خاطر اینکه تمامی این برنامه ها از راس هرم وزارتخانه مستقر در تهران برخاسته، نتوانسته با بدنه روستاییان و کشاورزان ارتباط برقرار کرده و به شکست منجر شده است. براساس گزارش های موجود ۶۰ درصد فعالیت های روستاییان را کشاورزی تشکیل می دهد. هرچند کشاورزی محور کاری اغلب روستاهاست اما کشت سنتی و بی بهره بودن از وسایل و تکنولوژی جدید کشاورزی، راندمان کاری در این بخش را پایین آورده است. در این میان با افزایش جمعیت روستایی و پایین آمدن سطح درآمد انواع و اقسام آسیب های اجتماعی فرزندان روستایی را تهدید می کند طوری که جدید ترین مواد مخدر اکنون در روستاها نیز به وفور یافت می شود و از طرف دیگر کشاورزان قدیمی تر که حالا توان کشاورزی هم ندارند هیچ امیدی به بازنشستگی و تامین اجتماعی ندارند و روزگار سختی را می گذرانند.
در این میان تلاش نخبگان روستایی که در روستا یا شهر ها ساکن هستند، می تواند کورسوی امیدی به روستاهای بی نشاط بدمد؛ روستاهایی که از فرط رخوت و ناامیدی حتی دیگر قادر نیستند لبنیات و سبزیجات مورد نیاز خود را تامین کنند. بر اساس گزارشی که در سال ۸۳ منتشر شده بود؛ «سهم گوشت، لبنیات، سبزی و میوه در سبد غذایی روستاییان کاهش و سهم قند، نشاسته و چربی افزایش یافته است.» و شاید تلخی این اتفاقات ناخوشایند بوده که برخی از ساکنان روستای نوشیروانکلا از توابع بابل را بر آن داشته است انجمن روستایی خود را تشکیل دهند؛ انجمنی که در بدو فعالیت ۱۰۰ عضو به آن ملحق شده اند. روستای نوشیروانکلا در ۱۳کیلومتری جنوب بابل قرار دارد. «انجمن همیاران روستا» تشکل غیردولتی است که در روز جمعه نهم اسفندماه به طور رسمی اعلام موجودیت کرده است .
داود نصرالله پور از اعضای هیات موسس این تشکل در خصوص دلیل اتخاذ چنین تصمیمی گفت؛ «به منظور بهره برداری از ظرفیت های موجود و سازماندهی مشارکت کلیه متولدین روستای نوشیروانکلا که فعلاً در داخل روستا یا شهرهای دیگر ساکن هستند، این انجمن تشکیل شد.» وی در رابطه با اهداف این انجمن گفت؛ انجمن اهداف ذیل را دنبال خواهد کرد؛
۱- تقویت، توسعه و ترویج برنامه های فرهنگی، اجتماعی و زیست محیطی
۲- کمک های انسان دوستانه در راستای ادامه تحصیل دانش آموزان و دانشجویان و نیز کمک در درمان بیماری هایی با هزینه کمرشکن و ایجاد اشتغال مولد
نصرالله پور در ادامه گفت؛ این انجمن به دنبال رایزنی ها و مذاکرات تعدادی از نخبگان محلی ساکن و غیرساکن روستای نوشیروانکلا در سال ۸۶ و تشکیل جلسات متعدد در دهه محرم ۸۷ تشکیل شد. او درباره نحوه عضویت گفت متقاضیان عضویت حتماً باید متولد روستای نوشیروانکلا باشند، شروع عضویت با مبلغ ۵۰هزار ریال و ماهانه هم حداقل ۱۰هزار ریال به عنوان شرط عضویت اعلام شده است که طبعاً مشارکت در فعالیت های اجرایی این تشکل نیز جزء وظایف یک عضو است. از نکات قابل توجه در سخنان نصرالله پور ایجاد شاخه زنان این انجمن بود که زنان روستایی هم در این انجمن مشارکت خواهند کرد و شاید به همین دلیل است که دکتر مه لقا ملاح مدیرعامل جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست ضمن استقبال از تشکیل تشکل های روستایی اعلام آمادگی کرده است که مدرسان این جمعیت در اردیبهشت ۸۸ به منظور آموزش های زیست محیطی به زنان روستای نوشیروانکلا به بابل بروند. در روز جمعه نهم اسفندماه این انجمن نوپا اولین فعالیت خود را که درختکاری در فضاهای خالی روستای نوشیروانکلا بود با مشارکت بیش از ۸۰ داوطلب برگزار کرد.
در این میان حضور کودکان ۱۲ سال به بالا که به طور خودجوش به این مراسم پیوسته بودند و مشارکت در پاکسازی روستا از زباله چشم گیر بوده و شادابی خاصی به این حرکت مردمی بخشید. هرچند به قول یکی از دست اندرکاران کاشت نهایت هزار اصله نهال در مقابل هکتارها جنگلی که سالانه بیخ تراش می شود، ناچیز است اما همراهی شورا و دهیار با این تشکل مردمی می تواند این نوید را بدهد که اعلام موجودیت و ثبت تشکل های روستایی و همراهی شوراهایی که از دل همین روستاییان برخاسته اند در آینده یی نزدیک به شبکه یی فراگیر از تشکل های روستایی تبدیل شود که امید به زندگی را به روستاها بازگرداند، برای احقاق حقوق کشاورزان تلاش کرده و برای ایجاد کارگاه ها و صنایع تولیدی وابسته و چانه زنی با دولتمردان به منظور جذب انبوه بیکاران روستایی تلاش کنند.
در مورد واردات بی رویه برنج و مرکبات که حاصل سوداندوزی رانت خواران اقتصادی است اعلام موضع کنند، در مقابل نابودی طبیعت زیبای شمال حساسیت نشان دهند و... و در این صورت است که می توان به امید به زندگی روستاییان، کاهش مهاجرت روستاییان به شهر ها و کاهش رخوت موجود در بین روستانشینان و... امیدوار بود و بر عهده تشکل های قدیمی تر است که از لحاظ تئوریک به کمک این تشکل ها بشتابند و استادان دانشگاه و نخبگان اجتماعی نیز برای توانمندسازی علمی آنان اقدام کنند. تشکل های روستایی چنانچه از سلامت کامل برخوردار بوده و در دام تشکل های دولت ساخته گرفتار نیایند، می توانند پایه و اساس توسعه روستایی قرار گیرند.

علی اکبر اسماعیل پور

منبع : روزنامه اعتماد