شنبه, ۸ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 27 April, 2024
مجله ویستا

فعالیت‌های‌ مخفی‌ و آشکار شهید نواب‌ صفوی‌


فعالیت‌های‌ مخفی‌ و آشکار شهید نواب‌ صفوی‌
شهریور سال‌ ۱۳۲۰ اشغال‌ کشور توسط‌ نیروهای‌ انگلیس‌، روس‌ و امریکا از میان‌ رفتن‌ دیکتاتوری‌، آغاز وابستگی‌ها به‌ شکل‌ لیبرال‌ به‌ امپریالیزم‌ بود.
تشکیل‌ جبهه‌های‌ مذهبی‌ و نمود وحدت‌ نیروهای‌ دینی‌ بخوبی‌ آشکار بود، شکاف‌ در نیروهای‌ مذهبی‌ که‌ مبارزان‌ علیه‌ سلطه‌گری‌ رضاخانی‌ و اشغال‌ کشور بودند جهت‌ انگلیس‌ و متحدانش‌ و منافع‌ آن‌ ضروری‌ به‌ نظر می‌رسید.
احمد کسروی‌ که‌ روزی‌ معلم‌ مدرسه‌ امریکایی‌ها بود و روزی‌ با اشاره‌ کنسول‌ انگلیس‌ علیه‌ شیخ‌ محمد خیابانی‌ توطئه‌ کرده‌ بود و در دوره‌ رضاخانی‌ به‌ نام‌ پاکسازی‌ زبان‌ فارسی‌ از واژه‌های‌ تازی‌، ماموریت‌ داشت‌ تا فرهنگ‌ شیعه‌ را از متون‌ نوشتارهای‌ کشور خارج‌ نماید با اشاره‌ اشغالگران‌ و دربار به‌ سمپاشی‌ مشغول‌ شد و به‌ نام‌ پاکسازی‌ دین‌ پایه‌گذار مذهبی‌ به‌ نام‌ پاکدینی‌ گردید.
هدف‌ مشخص بود؛ تغییر مسیر مبارزات‌ علیه‌ دیکتاتوری‌ به‌ اشتغال‌ روحانیت‌ به‌ مبارزه‌ جنبی‌ بود.
شهید نواب‌ صفوی‌ با آغاز مبارزه‌ مذهبی‌ سیاسی‌ خود در سال‌ ۱۳۲۳ از نجف‌ به‌ ایران‌ آمد و برای‌ اینکه‌ مبارزه‌ به‌ مسیر خود بازگردد اقدام‌ به‌ از میان‌ برداشتن‌ کسروی‌ نمود.
با از میان‌ رفتن‌ کسروی‌ مبارزه‌ و نبرد علیه‌ اشغال‌ شکلی‌ جدید و مذهبی‌ به‌ خود گرفت‌ بطوری‌ که‌ با مسافرت‌هایی‌ که‌ شهید به‌ اطراف‌ و اکناف‌ کرد سعی‌ نمود نیروهای‌ خلقی‌ و مردمی‌ را علیه‌ اشغال‌ کشور و دیکتاتوری‌ بشوراند و به‌ مبارزه‌ شکلی‌ مکتبی‌ بخشد. مسافرت‌ او به‌ آذربایجان‌، لرستان‌، کردستان‌ و خراسان‌ از سال‌ ۱۳۲۴ آغاز گردید و در سال‌ ۱۳۲۶ با تلگرافات‌ و اعلامیه‌هایی‌ که‌ در آذربایجان‌ انجام‌ داد اعدام‌های‌ دسته‌جمعی‌ که‌ توسط‌ ارتش‌ وقت‌ عده‌یی‌ بیگناه‌ را به‌ عنوان‌ دموکرات‌ محاکمه‌ می‌کردند شاه‌ را متوقف‌ نمود.
از سال‌ ۱۳۲۶ مبارزه‌ رو در رو علیه‌ دربار آغاز گردید و در ۱۵ بهمن‌ سال‌ ۱۳۲۷ پس‌ از تیراندازی‌ به‌ شاه‌ از جانب‌ عمال‌ دربار رسما مورد تعقیب‌ قرار گرفت‌ و مبارزات‌ زیرزمینی‌ خود را آغاز کرد.
پس‌ از آن‌ در دوره‌ نخست‌وزیری‌ عبدالحسین‌ هژیر که‌ از عوامل‌ سرسپرده‌ انگلیس‌ و دربار بود با راهپیمایی‌ در مسیر سرچشمه‌ و مجلس‌ و برخورد با مامورین‌ فرمانده‌ نظامی‌ و زخمی‌ شدن‌ عده‌یی‌ از یاران‌ و فداییان‌ اسلام‌ مبارزات‌ او وارد مرحله‌ جدید شد و حکومت‌ هژیر سقوط‌ نمود و هژیر وزیر دربار گردید.
در سال‌ ۱۳۲۸در موقع‌ ورود جنازه‌ رضاخان‌ به‌ ایران‌ تصمیم‌ به‌ نابودی‌ تمام‌ خاندان‌ پهلوی‌ در راه‌آهن‌ تهران‌ گرفت‌ که‌ به‌ دلایلی‌ این‌ نقشه‌ عملی‌ نشد.
در همان‌ سال‌ در موقع‌ تشکیل‌ جبهه‌ ملی‌ بنا به‌ توصیه‌ مرحوم‌ آیت‌الله‌ کاشانی‌ از تبعیدگاه‌ لبنان‌ با این‌ جبهه‌ به‌ همکاری‌ پرداخت‌ و در انتخابات‌ دوره‌ شانزدهم‌ با توافق‌ قبلی‌ با دکتر مصدق‌ بطور چشمگیر از کاندیداهای‌ جبهه‌ ملی‌ حمایت‌ کرد.دخالت‌ هژیر در انتخابات‌ دوره‌ شانزدهم‌ و تحصن‌ دکتر مصدق‌ در دربار و بی‌نتیجه‌ بودن‌ مبارزه‌ قانونی‌ در چارچوب‌ قانون‌ که‌ تز دکتر مصدق‌ بود محرز شد با توافق‌ پشت‌ پرده‌ با جبهه‌ ملی‌ و هژیر توسط‌ یکی‌ از فداییان‌ اسلام‌ به‌ نام‌ سیدحسین‌ امامی‌ اعدام‌ انقلابی‌ گردید. اعدام‌ انقلابی‌ هژیر و اعلامیه‌هایی‌ که‌ در رابطه‌ با این‌ ترور صادر شد به‌ یکباره‌ پرده‌ اختناق‌ را درید و انتخابات‌ دور اول‌ دوره‌ شانزدهم‌ تهران‌ ابطال‌ گردید اما رژیم‌ وقت‌ جهت‌ انتقام‌ سید حسین‌ امامی‌ را در یک‌ دادگاه‌ نظامی‌ محکوم‌ به‌ مرگ‌ نمود و امامی‌ شهید شد.
متعاقب‌ ابطال‌ انتخابات‌ کاندیدای‌ جبهه‌ ملی‌ که‌ در راس‌ آنها آیت‌الله‌ کاشانی‌ و دکتر مصدق‌ قرار داشتند به‌ مجلس‌ راه‌ یافتند و آیت‌الله‌ کاشانی‌ به‌ نام‌ نمایندگی‌ مجلس‌ از تبعیدگاه‌ لبنان‌ به‌ تهران‌ بازگشت‌.
در این‌ موقع‌ مساله‌ تجدید قرارداد نفت‌ که‌ در مجلس‌ پانزدهم‌ مطرح‌ شده‌ بود وارد مرحله‌ جدیدی‌ شد و مبارزه‌ ابعاد گسترده‌یی‌ پیدا نمود.
انگلیس‌ و دربار برای‌ تحمیل‌ قرارداد جدیدی‌ به‌ ایران‌ و سرکوبی‌ مبارزان‌ ناگزیر به‌ تشکیل‌ کابینه‌ نظامی‌ متوسل‌ گردید و سپهبد رزم‌آرا رییس‌ ستاد وقت‌ مامور تشکیل‌ کابینه‌ شد.
اختناق‌ نظامی‌ آغاز شد و روزنامه‌های‌ مخالف‌ همانند دوران‌ دولت‌ ازهاری‌ توقیف‌ شد و تعقیب‌ شهید نواب‌ صفوی‌ و فداییان‌ اسلام‌ شدت‌ یافت‌.
با توافق‌هایی‌ که‌ با دکتر مصدق‌ جهت‌ تشکیل‌ حکومت‌ اسلامی‌ انجام‌ گرفت‌ و وعده‌هایی‌ که‌ دکتر مصدق‌ جهت‌ حکومت‌ انقلابی‌ اسلامی‌ داد که‌ هم‌ اکنون‌ متن‌ صورتجلسات‌ رودررویی‌ آن‌ موجود است‌.
سپهبد رزم‌آرا در مسجد امام‌ شاه‌ سابق به‌ وسیله‌ استاد خلیل‌ طهماسبی‌ اعدام‌ انقلابی‌ گردید. این‌ اقدام‌ دوباره‌ دربار را مجبور به‌ عقب‌نشینی‌ کرد. این‌ بار با توافق‌ مصدق‌ و دربار کابینه‌ علا تشکیل‌ شد که‌ با مخالفت‌ شهید نواب‌ صفوی‌ روبرو شد.
تا اینکه‌ بالاخره‌ در اردیبهشت‌ سال‌ ۱۳۳۰ کابینه‌ علاء طبق‌ خواست‌ شهید نواب‌ سقوط‌ کرد و کابینه‌ دکتر مصدق‌ با توافق‌ شاه‌ تشکیل‌ شد.
اعتقاد دکتر مصدق‌ با سازش‌ با شاه‌ در بدو تشکیل‌ دولت‌ و عدم‌ اعتقاد به‌ مبارزه‌ مکتبی‌ به‌ شکل‌ اسلامی‌ موجب‌ اختلاف‌ بین‌ دکتر مصدق‌ و شهید نواب‌ صفوی‌ گردید.
دکتر مصدق‌ معتقد به‌ توافق‌ با شاه‌ جهت‌ ادامه‌ ملی‌ شدن‌ نفت‌ و شهید نواب‌ صفوی‌ معتقد به‌ نابودی‌ و محو کامل‌ آثار شاهی‌ و ایجاد حکومت‌ اسلامی‌ بود.
طبق‌ گفته‌ مرحوم‌ آیت‌الله‌ طالقانی‌ که‌ آن‌ روز واسطه‌ حل‌ اختلاف‌ گردیده‌ بود دکتر مصدق‌ گفته‌ بود من‌ تا ابد نخست‌وزیر نخواهم‌ بود، اینان‌ درخواست‌ حکومت‌ اسلامی‌ را برای‌ دولت‌های‌ بعدی‌ بگذارند.
منبع : روزنامه اعتماد


همچنین مشاهده کنید