لنزهای تماسی: امکان انتخاب های گوناگون

برای كسانی كه دچار اشكالات بینایی هستند، عینك یك راه حل متداول است. برخی برای جراحی با لیزر مناسب هستند. اما استفاده از عینك و یا جراحی با لیزر برای همه كس توصیه نمی شود. به همین دلیل است كه بسیاری از مردم روز خود را با گذاشتن قطعات پلاستیكی كوچكی بر روی چشم ها آغاز می كنند. این قطعات كوچك را لنزهای تماسی می نامیم. استفاده از لنزهای تماسی، عاری از خطر نیست اما انتخاب صحیح و نگهداری مناسب می تواند عوارض را به حداقل برساند.
● انواع لنزهای تماسی
اگر تصمیم به استفاده از لنز تماسی گرفته اید، چند انتخاب دارید.
لنزهای تماسی از انواع متفاوتی از پلاستیك ساخته شده اند، اما به دو گروه اصلی تقسیم می شوند: نرم و سخت همراه با منافذی برای عبور هوا (RGP).
● لنزهای نرم روزانه
بیش از ۸۰ درصد مصرف كنندگان این نوع لنز را انتخاب می كنند. این لنزها نازك بوده و از پلاستیك پلیمری ساخته شده اند و با شكل چشم شما تطابق پیدا می كنند. لنزهای نرم بین ۲۵ تا ۷۹ درصد آب دارند. آب برای عبور اكسیژن از میان لنز و رسیدن آن به قرنیه ضروری است. آب همچنین رطوبت لنز را تامین می كند و بدین ترتیب فرد به آسانی به آن عادت كرده و با كاربرد آن احساس راحتی می كند. این لنزها انعطاف پذیرتر از لنزهای سخت (RGP) بوده و كاربرد آنها از همان ابتدا آسان است. افراد در دوره كوتاه تری با این لنزها تطابق پیدا می كنند و بهتر در جای خود می مانند و بدین ترتیب برای زندگی پرتحرك و برای ورزشكاران مناسب هستند. لنزهای نرم روزانه به اندازه لنزهای RGP دوام ندارند اما عمر آنها از لنزهای نرم یك بار مصرف بیشتر است. این لنزها برای تصحیح برخی خطاهای انكساری مثل درجات بالای آستیگماتیسم به اندازه لنزهای سخت موثر نیستند.
● لنزهای سخت قابل نفوذ در برابر هوا (RGP)
این لنزها از مواد پلاستیك سخت تر تشكیل شده اند و درون آنها آب وجود ندارد و گرچه به اندازه لنزهای نرم انعطاف پذیر نیستند، اما اكسیژن را بهتر از خود عبور می دهند. تصحیح دامنه وسیعی از خطاهای انكساری نظیر آستیگماتیسم و بدشكلی قرنیه به دلیل كراتوكونوس (قوز قرنیه) یا اسكار (بافت ترمیمی) خفیف قرنیه توسط این نوع لنز، نتیجه ای عالی دربر دارد.
به علاوه كاربرد آنها آسان بوده و فرد پس از دوره كوتاهی بدان ها عادت می كند. مراقبت از لنزهای RGP آسان بوده و كمتر از لنزهای نرم عفونت را سبب می شوند، همچنین عمر آنها از لنزهای نرم بیشتر است. یك عیب لنزهای RGP این است كه راحت تر از مركز چشم سر خورده و منحرف می شوند و برای رسیدن به حداكثر راحتی در استفاده از RGP باید هر روز آن را به كار برد. اگر شما لنزهای نرم را برای چندین روز استفاده نكنید، حتی پس از گذشت یك هفته نیز با كاربرد آن احساس راحتی خواهید كرد. اگر برای یك هفته استفاده از RGP را كنار بگذارید، برای اینكه دوباره با استعمال آن احساس راحتی كنید، به یك دوره تطابق نیاز دارید.
● در صورت ابتلا به پیرچشمی چه لنزی برای من مناسب است
همان طور كه سن شما افزایش می یابد، ممكن است در متمركز شدن بر روی اشیایی كه از حدی به شما نزدیك ترند، احساس ناراحتی كنید.
از این وضع به پیرچشمی یاد می شود. برای تصحیح این عیب نیز انواع لنزهای تماسی وجود دارند.
● لنزهای دوكانونی
امروزه لنزهای دوكانونی ساخته شده از مواد نرم و سخت قابل نفوذ در برابر هوا در بازار موجودند. این لنزها دو قابلیت را به طور همزمان دارند: یكی تصحیح دید دور (در صورت لزوم) و دیگری تصحیح دید نزدیك.
برای لنزهای تماسی دوكانونی سه طراحی متفاوت وجود دارد: دید همزمان، دید هم مركز و دید متناوب. در دید همزمان، دو دید دور و دید نزدیك در قرنیه و در محدوده مردمك متمركز شده اند.
سیستم بینایی شما یاد می گیرد كه بسته به مسافت موردنظر، دید مناسب را برگزیند. در طراحی هم مركز، بخش مركزی لنز برای دید دور و اطراف آن برای دید نزدیك طراحی شده است و برعكس لنزهای با طراحی دید متناوب، درست مانند عدسی عینك های دوكانونی هستند كه در آن بالای لنز دارای یك درجه است و پایین آن درجه متفاوتی دارد.
● لنزهای تك چشمی
این انتخاب دیگری برای افراد مبتلا به پیرچشمی است كه در آن از یك لنز برای خواندن در یك چشم و از لنز دیگر برای دیدن مسافت دور در چشم دیگر استفاده می شود. مغز اغلب با این امر تطابق كرده و بسیاری از مصرف كنندگان با تركیب این دو احساس راحتی می كنند. لنز مربوط به دید دور معمولاً در چشم غالب گذاشته می شود.
● لنزهای تك چشمی تعدیل شده
در این روش یك لنز تماسی دوكانونی یا چندكانونی در یك چشم و یك لنز تك چشمی (غیردوكانونی) در چشم دیگر گذاشته می شود. شما می توانید در چشم غالبتان از لنزی برای تصحیح دید دور و در چشم دیگرتان از لنز دوكانونی یا چندكانونی استفاده كنید. هر دو چشم برای دید دور مورد استفاده قرار می گیرند، اما فقط یك چشم برای خواندن به كار می رود. همچنین می توانید از یك لنز دوكانونی یا چندكانونی در چشم غالب و یك لنز تك چشمی برای خواندن در چشم دیگر استفاده كنید. اگر شما مدت زمان زیادی را به كار با كامپیوتر اختصاص می دهید، این روش برای شما مناسب خواهد بود. لنزهای تك چشمی و تك چشمی تعدیل شده به دو شكل لنزهای نرم و RGP در بازار موجودند.
این لنزهای دوكانونی باید متناسب با حرفه و تخصص فرد و به طور صحیح انتخاب شوند و عادت كردن بدان ها نیاز به زمان دارد. همه كس نمی تواند از لنزهای تماسی دوكانونی استفاده كند. اما شما همیشه می توانید از عینك مخصوص خواندن بر روی لنز تماسی مختص دید دور استفاده كنید.
● چند وقت یك بار باید لنزهایمان را عوض كنیم
لنزهای تماسی به گونه ای ساخته شده اند كه برای مدت كوتاهی قابل استفاده باشند. لنزهای قابل نفوذ در برابر هوا را می توان تا چندین سال مورد استفاده قرار داد. لنزهای نرم معمولی فقط برای یك سال قابل استفاده هستند. برخی لنزهای نرم برای مدت زمان بیشتری طراحی شده اند. اینها شامل موارد زیر هستند:
● لنزهای یك بار مصرف
این لنزهای نرم برای یك دوره معین ساخته شده اند و پس از آن باید آنها را دور انداخت و از لنزهای دیگر استفاده كرد.
بسته به نوع لنز و چگونگی مراقبت از آن، از یك روز تا سه ماه در زمان بیداری می توان از آن استفاده كرد. متداول ترین زمان توصیه شده دو هفته است. هر چقدر سریع تر لنزهایتان را عوض كنید، از نظر بهداشتی بهتر بوده و احساس راحتی بیشتری خواهید كرد. موادی چون پروتئین، كلسیم و چربی ها كه به طور طبیعی در اشك وجود دارند، به تدریج بر روی لنز تجمع می كنند. این امر سبب كاهش تدریجی احساس راحتی شده و چشمان شما را مستعد عفونت می سازد.
● لنزهای دارای قابلیت كاربرد طولانی
اینها لنزهای تماسی نرمی هستند كه كاربرد آنها برای بیش از ۲۴ ساعت تایید شده است. این لنزها به گونه ای طراحی شده اند كه حتی در زمان خواب، اكسیژن مورد نیاز قرنیه را تامین می كنند، بنابراین می توان به مدت هفت روز به طور مداوم آنها را مورد استفاده قرار داده و سپس تمیز كرد. در سال ۲۰۰۱ اداره غذا و دارو (FDA) نوع جدیدی از این لنزها را تایید كرد كه می توان به مدت ۳۰ روز به طور شبانه روزی از آنها استفاده كرد. این لنزهای جدید از هیدروژن سیلیكون فوق العاده نفوذپذیری ساخته شده اند كه به اكسیژن بیشتری امكان نفوذ به قرنیه را می دهند.
● اهمیت انتخاب صحیح
معاینه كامل و انتخاب لنز توسط یك متخصص باتجربه در كاربرد موفق لنزهای تماسی نقشی اساسی دارد. مشكل لنزهایی كه به وسیله پست سفارشی داده می شوند این است كه شما هر سال آنها را سفارش می دهید و كسی نیست كه چشم های شما را معاینه كرده و تغییرات آنها را بررسی كند. پیگیری منظم به اندازه انتخاب صحیح اهمیت دارد. اگر به طور منظم از لنز تماسی استفاده می كنید، سالی یك بار برای معاینه چشم و ارزیابی لنزتان به متخصص چشم مراجعه كنید. در صورت بروز هر مشكلی تعداد دفعات مراجعه را افزایش دهید. به خاطر داشته باشید كه با افزایش سن، چشم ها خشك تر می شوند. این ممكن است مدت زمانی را كه با استعمال لنز تماسی احساس راحتی می كنید كاهش دهد. اگر بدون لنز تماسی، احساس خشكی در چشمانتان می كنید، مصرف لنز می تواند آن را بدتر كند. البته پیشرفت های جدید از قبیل ساختن لنزهای نرم یك بار مصرف و مواد RGP كه كاربرد آنها آسان تر است در برخی افراد مبتلا به خشكی چشم، میزان احساس راحتی را بالا برده است.
● عوارض احتمالی
قرنیه، یعنی همان بافت شفافی كه مردمك و عنبیه را می پوشاند، برای سالم ماندن و كاركردن نیاز به اكسیژن كافی دارد. مشكلات مربوط به استفاده از لنزهای تماسی می تواند از كاهش اكسیژن قابل دسترسی برای قرنیه ناشی شود. گرچه عده زیادی از كسانی كه از لنز تماسی استفاده می كنند نتیجه خوبی از این كار می گیرند، اما مشكلاتی كه برخی از آنها می توانند تهدید بالقوه ای برای بینایی محسوب شوند امكان بروز پیدا می كنند.
مصرف بیش از اندازه: استفاده از لنزهای تماسی برای مدت زمان طولانی و به طور مداوم، قرنیه را از دسترسی به اكسیژن محروم می سازد. ممكن است شما تاری دید، درد، اشك ریزش شدید، قرمزی و حساسیت به نور را تجربه كنید. در این صورت بلافاصله لنزهایتان را خارج كنید.
رگ دار شدن قرنیه: محرومیت از اكسیژن می تواند منجر به رشد رگ های خونی كوچك در بافت قرنیه شما شود. این می تواند نشانه وجود فشار بر روی قرنیه بوده و در موارد شدید ایجاد بافت ترمیمی (اسكار) و تاری دید را به همراه دارد. در این صورت ممكن است به استفاده از سایر انواع لنزها و یا قطع مصرف لنز نیاز باشد.
انحراف قرنیه: مصرف طولانی لنزهای تماسی می تواند تغییرات تدریجی و پیش بینی نشده را در حاشیه قرنیه سبب شده و دیدی متغیر و ناهموار را نتیجه دهد. این رایج ترین مشكل در میان مصرف كنندگان لنزهای سخت استاندارد محسوب می شود. قرنیه معمولاً پس از قطع مصرف لنز تماسی دوباره شكل پایدار و منظمی پیدا می كند، اما این امر به هفته ها یا حتی ماه ها زمان نیاز دارد.
التهاب بافت ملتحمه: این اختلال ناشی از حساسیت، اندكی در میان مصرف كنندگان لنزهای نرم شیوع دارد. ممكن است چشمان شما خارش داشته و ماده ای ترشح كنند و ممكن است لنزهای تماسی شما بیش از اندازه جابه جا شوند. ممكن است از تاری دید شكایت كنید. این بیماری در بین كسانی كه لنزهای آنها كهنه شده اند و یا یك لایه پروتئینی بر روی سطح آنها تشكیل شده است شایع است. ممكن است مجبور به تعویض لنزهایتان و یا خودداری از استعمال آنها برای مدتی معین باشید. البته احتمال بروز این مشكل با لنزهای نرم یك بار مصرف یا لنزهای RGP بیشتر است.
عفونت میكروبی یا قارچی: عفونت قرنیه بر اثر زخم قرنیه نادر اما بسیار جدی است. در برخی موارد حتی با درمان مناسب عفونت ممكن است بافت ترمیمی دائمی بر روی قرنیه رشد كرده و تاری دید یا حتی نابینایی را سبب شود. این عفونت ها گاه در نتیجه خوب تمیز نكردن و یا ضدعفونی نكردن لنز بروز می كنند.
● تمیز كردن لنز و رعایت نكات بهداشتی
با به كار بستن توصیه های بهداشتی می توانید از مشكلات همراه با استفاده از لنزهای تماسی اجتناب كنید:
۱- قبل از دست زدن به لنزهای تماسی، دست هایتان را شسته و خشك كنید. برای این كار از صابون ملایم و حوله ای استفاده كنید كه پرز نمی دهد. ۲- قبل از استعمال مواد آرایشی یا پاك كردن آنها، لنزهایتان را در چشم گذاشته و یا از چشم خارج كنید. زمانی كه لنزهایتان را در چشم گذاشته اید از استعمال اسپری مو خودداری كنید. این كار می تواند با بر جای گذاشتن رسوباتی موجب تخریب لنزها شود. ۳- هرگز برای تمیز كردن یا خیسانیدن لنزها از آب شیر، بزاق یا محلول های خانگی استفاده نكنید. ۴- از فرآورده های مخصوص مراقبت لنزها كه از كیفیت بالایی برخوردار هستند، طبق دستور پزشك استفاده كنید. از محلول استفاده شده دوباره استفاده نكنید. برای لنزهای نرم و RGP استعمال دوره ای یك پاك كننده حاوی آنزیم تجزیه كننده پروتئین ها در كنار محلول معمولی توصیه می شود. ۵- برخی باكتری ها می توانند به درون لنزهای تماسی نرم معینی نفوذ كنند. پس از پاك كردن لنزها با مالیدن آنها در كف دست برای چند ثانیه آنها را قبل از استعمال مجدد مطابق دستورالعمل كارخانه سازنده در یك محلول تمیزكننده و ضدعفونی كننده بخیسانید.
۶- لنزهایتان را هر روز با محلول شست وشوی استریل شسته و بگذارید هوا بخورد و خشك شود. هر سه ماه یك بار محلول را عوض كنید. لنزهای تماسی ناراحتی ها و نگرانی های ناشی از استعمال عینك را نداشته و برای برخی افراد به لحاظ زیبایی اهمیت دارد. انتخاب لنزهای تماسی مناسب و مراقبت دقیق از آنها می تواند سلامت چشم ها و بینایی شما را تضمین كند.

زهرا عباسپور تمیجانی
www.mayoclinic.com

منبع : روزنامه شرق