شنبه, ۱۵ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 4 May, 2024
مجله ویستا
ماجرای لغو قرارداد نفتی دارسی در زمان رضاخان چه بود؟
در سال ۱۲۸۰ش/۱۹۰۱م بود که در دوران مظفرالدین شاه قاجار، امتیاز کشف و بهره برداری از نفت ایران برای مدت ۶۰ سال به یکی از اتباع انگلیسی به نام دارسی واگذار شد. تلاشهای شرکت دارسی در سال ۲۸۷۱ش/۱۹۰۸م در منطقه مسجدسلیمان به بار نشست و نفت از چاه حفر شده فوران زد. آنروز سرآغاز تسلط چند دهه ای استعمار انگلیس بر نفت گرانبهای ایران بود.
چند ماه بعد شرکت نفت ایران و انگلیس (Anglo-Persian Oil Company) با سرمایه دو میلیون لیره تشکیل شد و تمام حقوق امتیازنامه دارسی به شرکت جدید انتقال یافت. دارسی نیز در هیات مدیره شرکت عضویت داشت.
در سال ۱۳۱۱ شرکت نفت ایران و انگلیس به دولت ایران اطلاع داد که حق السهم دولت ایران بابت عایدات نفت در سال قبل فقط سیصد و دو هزار لیره شده است، در حالی که در سال ۱۳۱۰ عایدات ایران از این بابت چهار برابر این مبلغ بود. این تقلیل فاحش مورد اعتراض دولت ایران قرار گرفت و تقاضای رسیدگی کرد ولی چون شرکت نفت زیر بار نرفت رضاخان به تصور اینکه می تواند به آسانی امتیاز نفت را لغو کند در شب ۶ آذر ماه ۱۳۱۱ در حضور هیئت وزیران امتیازنامه دارسی و پرونده نفت را در آتش بخاری انداخت و به وزیرانش دستور داد بی درنگ امتیاز را ملغی کنند که فردای آن روز عملی شد.
به دنبال الغای امتیاز نامه دارسی دولت بریتانیا مداخله کرد و شکایتی از ایران به جامعه ملل تقدیم نمود. در شکایت بریتانیا الغای یک طرفه امتیاز از سوی ایران در حکم مصادره نامشروع و تخلف از موازین حقوق بین الملل تلقی شده بود.
دعوی بریتانیا و ایران در شورای جامعه ملل مطرح گردید لیکن رییس شورا که وزیر خارجه وقت دولت چکسلواکی بود پیشنهاد کرد که طرفین یک بار دیگر بکوشند تا اختلاف خود را از طریق مذاکرات مستقیم فیصله دهند و رسیدگی شورا تا حصول نتیجه مذاکرات معوق بماند . این پیشنهاد مورد موافقت شورا و طرفین دعوی قرار گرفت و بلافاصله مذاکرات در میان دو طرف شروع شد و به امضای قرارداد امتیاز جدیدی منتهی گردید.
در امضای قرارداد از سوی ایران تقی زاده به عنوان وزیر دارایی و از طرف مقابل سرجان کدمن رئیس کل شرکت نفت حضور داشت. به موجب این قرارداد، که در ۷ خرداد ۱۳۱۲ (۱۹۳۳م)به تصویب مجلس شورای ملی رسید، مساحت ناحیه امتیاز به منطقه خوزستان و کرمانشاه تقلیل یافت و این مقدار تقریباً بیست درصد مساحت ناحیه امتیازی بود که بر وفق امتیازنامه دارسی در اختیار صاحب امتیاز گذاشته شده بود. امتیازنامه جدید موجب افزایش درآمد ایران گردید ولی مدت امتیاز را که می بایستی در ۱۳۴۰ به پایان برسد تا ۱۳۸۶ تمدید کرد.
فضای بسته سیاسی دوران استبدادی رضاخان اجازه نداد تا ملت و رهبران ملی و اسلامی از قرارداد ۱۹۳۳ بطور کامل مطلع شده و در برابر آن مقاومت نمایند تا اینکه بعد از سقوط رضاخان و ایجاد فضای سیاسی نسبتا باز سیاسی برخی از نمایندگان مجلس به تنظیم این قرارداد اعتراض نمودند. »تقی زاده» امضا کننده قرارداد نیز اعتراف کرد که قرارداد را تحت فشار دولت بیگانه و خیانت رضاخان امضا نموده است. این قرارداد ننگین در ماجرای نهضت ملی نفت الغاء گردید.
صبح صادق شماره ۳۲۸
منبع : سایت بصیرت
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
دولت حسین امیرعبداللهیان مجلس شورای اسلامی سیستان و بلوچستان افغانستان انتخابات امیرعبداللهیان عراق جنگ دولت سیزدهم حجاب مجلس
سیل ایران تهران هواشناسی سیلاب شهرداری تهران سازمان هواشناسی باران فضای مجازی آتش سوزی یسنا هلال احمر
خودرو قیمت دلار قیمت خودرو مسکن دلار بانک مرکزی قیمت طلا تورم ارز بازار خودرو حقوق بازنشستگان ایران خودرو
صدا و سیما مسعود اسکویی صداوسیما دفاع مقدس بی بی سی موسیقی مهران غفوریان تلویزیون ساواک سریال سینمای ایران تبلیغات
رژیم صهیونیستی جنگ غزه فلسطین اسرائیل حماس روسیه آمریکا ترکیه انگلیس اوکراین نوار غزه ایالات متحده آمریکا
فوتبال پرسپولیس استقلال سپاهان لیگ برتر رئال مادرید باشگاه استقلال جواد نکونام بازی علی خطیر باشگاه پرسپولیس بایرن مونیخ
هوش مصنوعی اینستاگرام آیفون دیابت اپل عکاسی ناسا موبایل گوگل تلفن همراه
سلامت استرس طب سنتی کبد چرب فشار خون گرما