آمریکای لاتین به دنبال پیشرفت

سال ۲۰۰۶ كه سالی انتخاباتی برای آمریكای لاتین بود، به عنوان سال موفقیت و پیروزی دموكراسی در این منطقه به حساب می آید. در همه این كشورها انتخاباتی سالم و شفاف برگزار شد (البته در مورد انتخابات مكزیك و پرو به گفت رقبای بازنده تقلب صورت گرفته است) این انتخابات ها و تعمیق سنت ها و روندهای دموكراتیك موجب تحكیم سیاسی در كشورهای این منطقه خواهد شد.
دستاورد دیگر روی كار آمدن دولت های كنونی در آمریكای لاتین پیشرفت های مهمی در زمینه مبارزه با دو زخم عمیق و تاریخی وخیم این منطقه شامل فقر و محرومیت اجتماعی یا نژادی است.البته كشورهایی مانند شیلی وجود دارند كه پیشرفت های اجتماعی- اقتصادی چشمگیری داشته اند، اما اینگونه كشورها استثنا هستند. در روی دیگر سكه بولیوی، آكوادور یا نیكاراگوئه قرار دارند كه فقیرترین كشورهای آمریكای لاتین را تشكیل می دهند.
این امر باعث شد كه مقامات بولیوی فریاد برآورند كه كشورشان بزرگترین بی عدالتی ها را در منطقه متحمل شده است و باید اصلاحاتی صورت گیرد كه فقیرترین مردم آمریكای لاتین اوضاع بهتری پیدا كنند.در كشورهای آند از جمله پرو، اكوادور و به ویژه بولیوی شكاف نژادی، اجتماعی و منطقه ای و نابرابری های اقتصادی، بهداشتی و آموزش وحشتناك است. بخش قابل توجهی از جمعیت این كشورها از منابع عمومی محروم مانده است.
به نوشته «خولیو كوتلر» جامعه شناس این شكاف ها موجب به وجود آمدن جنبش های اجتماعی بی شماری طی دهه های اخیر شده است. خواسته های آنها توسط هیچ یك از رژیم های سیاسی بولیوی، پرو یا اكوادور مورد توجه قرار نگرفته است. امروز نابرابری های یاد شده در این سه كشور آند ادامه دارد، اما یك واقعیت سیاسی جدید آغاز شده است.
در اكوادور رافائل كورده آ، رییس جمهوری جدید كه به طور دموكراتیك انتخاب شده است، می گوید كه آماده است تا محرومیت را پایان دهد. او خود را دوست چاوز معرفی می كند، اگرچه تاكید می كند كه «در خانه من دوستان من فرمان نمی دهند. اینجا نه بوش دستور خواهد دادنه چاوز، فقط اكوادور ها. دورنمایی اجتماعی پیچیده بولیوی و وضع حساس سیاسی- دولتی جاری در این كشور رو در روی رییس جمهوری مورالز قرار گرفته اند كه با مشروعیت ۵۴ درصد آرا در انتخابات به پیروزی رسید.
در پرو، آلان گارسیا، رییس جمهوری سوسیال دموكرات در انتخابات مانند كوره آ و مورالز با شفافیت به پیروزی رسید (اویانتا اومالا رقیب گارسیا كه به مرحله دوم رسیده بود شكست خورد اما معتقد بود كه گارسیا در انتخابات تقلب كرده است) آلان گارسیا خطاهای جدی خود را در دوره پیش ریاست جمهوری اش در سال های هشتاد پذیرفت.
وی آمادگی خود را برای اقدامات بزرگ سازنده در پرو اعلام كرده است.فلسفه و عمل سیاسی آنها برای رویارویی با بی عدالتی های عمیق در كشورشان متفاوت است. با این وجود، نه گارسیا، نو كوره آ و نه مورالز هیچ یك محافظه كار نیستند و هر سه می دانند كه علاوه بر شرایط خاص هر كشور، عناصر مشتركی میان آنها وجود دارد. به عنوان مثال، رشد اقتصادی آمریكای لاتین در سال ،۲۰۰۵ ۵/۴ درصد بود در حالی كه در دوره ۱۹۹۵-،۱۹۵۰ ۵/۵ درصد و در فاصله زمانی ۱۹۷۴-۱۹۶۷ این رشد ۲/۶ درصد بود در ۱۹۵۰ این منطقه ۱۲ درصد از تجارت جهانی را در اختیار داشت، در حالی كه اكنون این رقم به ۳۰ درصد رسیده است.
با این حال هیچ كس به تنهایی مشكلات ملی و منطقه ای را حل نخواهد كرد. بدون یك روند متحد كننده در آمریكای لاتین این دهه سپری خواهد شد بدون اینكه نور پایان تونل دیده شود. به همین علت، از یك سو سازمان های داخلی در كشورهایی كه رهبران مشروع آنها معتقدند كه اصلاحات در كشورشان غیرضروری است، باید مستحكم شوند و از سوی دیگر ساختار جدیدی به طور دموكراتیك و توافقی در كشورهایی كه رهبران آنها نیز به طور مشروع انتخاب شده اند، در صورت لزوم ایجاد شود.اما كار دیگر بسیار مهم كه باید همزمان با تحكیم ساختاری درونی صورت گیرد ایجاد ساختار منطقه ای برای تحكیم وحدت است.
بدون وحدت، راه حلی وجود نخواهد داشت. ترك جامعه ملت های آند توسط ونزوئلا خبر خوبی نیست و اینكه هوگو چاوز در نشست كوچابامبا (۲۰۰۶-۱۲-۸) در بولیوی همین مساله را یادآوری كرد و افزود كه مركوسور كه اخیرا وارد آن شده نیز خبر خوشحال كننده ای نیست. اما در عوض، شیلی تصمیم گرفته است عضو این جامعه شود و احتمالا قصدش نشان دادن حمایت سانتیاگو از اتحاد آمریكای لاتین است. درست است كه سازمان های منطقه ای كمبودها و ضعف های خود را آشكار كرده اند. با این توصیف، بیهوده نیست كه مركوسور از حل رویارویی شدید میان آرژانتین و اروگوئه به علت یك كارخانه سلولز، ناتوان باشد.
این مساله موجب شده كه تاباره باسكز، رییس جمهوری اروگوئه كه در مقایسه با آرژانتین كشوری كوچك و كم جمعیت است چند ماه پیش فریاد برآورد كه «مركوسور به درد نمی خورد» و اخیرا نیز گفته است كه «روند وحدت منطقه ای دچار كندی زیادی شده است. دولت من از داشتن مركوسور بهتر منصرف نشده است اما باید پیوند خود با بقیه جهان را بهبود بخشد.» چنین اوضاعی می تواند اروگوئه را برای جست وجوی یك قرارداد تجارت آزاد خارج از مركوسور تحریك كند، مساله ای كه یك دهه پیش غیرقابل تصور بود. با این وجود باید درك كرد كه روند حركت كند است و تناقض هایی وجود دارد كه غلبه بر آنها دشوار است.
در این میان، قرارداد تجارت آزاد برای برخی كشورها چاره ای فوری (كلمبیا، پرو) و برای دیگر كشورها وسیله اساسی سیاست تجاری (شیلی) آنها است (بیشتر كشورهای آمریكای لاتین با این قرارداد پیشنهادی آمریكا مخالفند و آن را امضا نكرده اند، در پرو و كلمبیا نیز بخش های مختلفی از جمله كشاورزان با این قرارداد مخالفند زیرا معتقدند كه محصولات آنها توان رقابت با محصولات آمریكایی را كه یارانه دریافت می كنند، ندارند و موجب نابودی آنها و افزایش بیكاری می شود) اما همانطور كه پیشتر اشاره شد شیلی از وحدت منطقه ای حمایت می كند و رییس جمهوری پرو نیز اعلام كرده است كه «همه كشورهای منطقه موادخام كافی در اختیار ندارند و باید محصولات خود را تولید كنند و به اصول وحدت آمریكای لاتین خیانت نمی كنیم.»
در نشست دوم (دسامبر ۲۰۰۶ بولیوی) جامعه ملت های آمریكای جنوبی كه دو سال پیش با هدف الحاق جامعه ملت های آند و مركوسور شكل گرفت، برخی سران كشورها كه هنوز منتقد خود هستند اراده خود را برای تقویت وحدت اعلام كرده اند (لولا، مورالز، گارسیا، باشلت)، اما دیگران (چاوز و تا حدی تاباره باسكز) جنبه های منفی مساله را برجسته كرده اند. برای چاوز «طرح وجود ندارد» اما نتیجه عملی نشست را پذیرفت: راه اندازی وحدت انرژی در كاراكاس كه در صورت عملی شدن برای منطقه اهمیت فراوان خواهد داشت. اتحادیه اروپایی نیز اینگونه آغاز شده، با اتحاد در زمینه زغال سنگ و فولاد.
در این نشست دو رییس جمهوری تحسین خود را از اروپا نشان دادند. یكی از آنها لولا، رییس جمهوری برزیل بود كه كشورش حریص انرژی است: «مطمئنم كه اتحاد را بدون اینكه مانند اروپا پنجاه سال طول بكشد به پایان خواهیم برد، چون زمان نداریم.» دیگری اوومورالز، رییس جمهوری بولیوی بود كه كشورش از نظر انرژی بسیار غنی است و نشان داده است كه مشوق فعال وحدت منطقه است: «به اتحادیه اروپایی رشك می ورزم، آمریكای جنوبی پیشرفت خیلی بیشتری خواهد كرد چون در مقایسه با اروپا منابع طبیعی خیلی بیشتری در اختیار دارد.»این پنجاه سال كه اروپا طی آن ساخته شده است و لولا به آن اشاره می كند، مجموعه ای از مشتركات و عوامل وحدت بخش است كه می تواند برای كسانی كه در آمریكای لاتین اهدافی مشابه را دنبال می كنند سودمند باشد.

منبع : روزنامه ابرار