شنبه, ۱۵ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 4 May, 2024
مجله ویستا


نمد مالی ، استان گلستان


اگر قالی تركمن همانند اسب اصیلی است كه تركمن از داشتن آن به خود می‌بالد، نمدهای رنگارنگ تركمن شتر صبوری را به خاطر می‌آورد كه پابه‌پای صاحبش بار سنگین زندگی را به دوش كشیده است.
هنگام تهیه نمد، زنان فامیل در میدانگاه یا روستا جمع می‌شوند تا خانوادهای را كه قصد درست كردن نمد دارد، یاری دهند. در آغاز حصیری بر زمین افكنده و پشم‌ها را بر آن پهن می‌كنند. زنی پشم‌های رنگین شده را با شانه‌ای آهنین كه بر پایه‌ای چوبی (دیوانگ دارق) قرار دارد شانه می‌كند و زنی آن‌ها را جدا كرده و تكه‌‌های دیگر مناسب را برای طرح نقش نمد كنار می‌گذارد. (انداختن نقش‌های نمد بر عهده‌ زنان ماهر و با تجربه است.)
پس از انداختن طرح‌های رنگین با پشم‌های رنگ شده بر زمینه تیره پشم‌های سیاه یا قهوه‌ای، پشم‌ها را خیس كرده و آن را با حصیر لوله می‌كنند. ابتدا مردان آن را می‌غلطانند تا پشم خیس شده فشرده شود. پس از باز كردن حصیر زن‌ها پشم مرطوب و فشرده را لوله كرده و شروع به مالیدن می‌‌كنند. تعداد نمد‌مالان، بسته به بزرگی نمد، از چهار تا هشت نفر است. كار با تقلایی موزون و حركت یكنواخت دست‌ها آغاز می‌شود. صدای كار و حركت، صدای نفس بریده بریده، صدای دم و بازدم، آفتاب و گرما، حركات آهنگین بازوان غرق در رنگ‌ و پشم، كمر خم‌كردن‌ها، به سرعت بلند شدن‌ها و با ساعد و مچ بر نمد كوبیدن و ادامه این همه تا زمانی كه رنگ و پشم، بر نمد بنشیند تا طرح جادویی شاخ قوچ چونان موج‌های یكنواخت دریای متلاطم از میان باز و بسته شدن‌ها و آب خوردن‌های نمد ظاهر شود،‌ ادامه می‌یابد.
نقش مركزی نمد هر چه باشد، چشم شتری، عقرب رد، قوچ، تنها برای زمان كوتاهی واضح می‌ماند و به مرور پریده‌رنگ و نامشخص می‌شود. نمد را معمولاً برای استفاده شخصی تهیه می‌كنند، ولی به بازار نیز عرضه می‌شود.

مهم‌ترین سوغات استان گلستان شامل قالی و قالیچه، پشتی‌های تركمن، جاجیم‌های كوهستان‌های گرگان، صنایع دستی روستایی،‌ ماهی و خاویار است.