پرسش های متداول در مورد بیماری آنفلوانزای مرغی

● بیماری آنفلوانزا چیست ؟
بیماری آنفلوانزا مرغی یك بیماری مسری می باشد كه بطور معمول باعث عفونت در پرندگان و در موارد كم در خوك ها می شود. با اینكه همه گونه های پرندگان به این بیماری حساس می باشند ولی گله های اهلی و تجاری به این عفونت حساسیت بسیار شدیدتری دارند.
این بیماری در پرندگان به دو فرم دیده می شود. فرم اول بیماری ضعیف بوده و بعضی اوقات تنها با پریشانی پرها و یا كاهش تولید تخم مرغ همراه است. فرم دوم از اهمیت بیشتری برخوردار است و به آنفلوانزای مرغی با بیماری زایی بالا معروف است. این فرم اولین بار در ایتالیا در سال ۱۸۷۸ شناخته شد. این نوع شناخته شده شدیداً مسری بوده و در صورت شیوع تا ۱۰۰ درصد تلفات را موجب می شود. با بروز این بیماری در روز اول ممكن است تمام پرندگان تلف شوند.
● اقدامات كنترلی در پرندگان چیست؟
اهم اقدامات در امر پیشگیری شامل تشخیص سریع عفونت و اقدامات سریع شامل قرنطینه، معدوم كردن لاشه ها و ضدعفونی كامل مزرعه می باشد. این ویروس در حرارت ۵۶ درجه سانتیگراد به مدت ۳ ساعت و یا حرارت ۶۰ درجه سانتیگراد در مدت ۳۰ دقیقه و همچنین ضدعفونی با تركیبات فرمالین و ید از بین می رود. این ویروس در حرارت پایین در كود آلوده به مدت حداقل ۳ ماه زنده می ماند.
این ویروس در آب با حرارت ۲۲ درجه سانتیگراد، بیشتر از ۴ روز و در آب صفر درجه سانتیگراد بیشتر از یك ماه زنده باقی می ماند. تحقیقات نشان می دهد كه تنها یك گرم از كودی كه حاوی این ویروس باشد، برای آلوده ساختن یك میلیون پرنده كافی است. از مهمترین اقدامات پیشگیری، محدود كردن كوچ پرندگان زنده است.
● عواقب شیوع بیماری آنفلوانزا در پرندگان چیست ؟
شیوع آنفلوانزای مرغی، مخصوصاً به فرم حاد، باعث ویرانی صنعت طیور و مرغداران می شود. برای مثال، شیوع شدید آنفلوانزای مرغی ایالات پنسیلوانیای آمریكا در سالهای ۱۹۸۳-۱۹۸۴، باعث از بین رفتن ۱۷ میلیون پرنده به ارزش نزدیك به ۶۵ میلیون دلار شد.
این زیان اقتصادی مخصوصاً در كشورهای در حال توسعه بسیار زیاد می باشد چون این صنعت به عنوان منبع درآمد و خوراك كشاورزان روستایی می باشد. زمانی كه شیوع بیماری در كشور حالت اپیدمی (همه گیر) پیدا می كند، كنترل این بیماری بسیار سخت می شود. برای مثال شیوع این بیماری در مكزیك در سال ۱۹۹۲ شروع شد ولی تا سال ۱۹۹۵ نتوانستند این بیماری را بطور كامل كنترل كنند.
● چگونه آنفلوانزای مرغی در داخل كشور شیوع پیدا می كند؟
در داخل یك كشور، انتشار بیماری از یك مزرعه به مزرعه دیگر به راحتی انجام می گیرد. ویروس بیشتر از طریق ترشحات پرندگان موجب آلودگی گردوغبار موجود در سالن های پرورشی می شود و از طریق استنشاق هوای آلوده باعث ایجاد عفونت می شود. تجهیزات آلوده، وسایل نقلیه، غذا، قفس ها، لباس و مخصوصاً كفش ها می توانند عامل انتقال ویروس از یك مزرعه به مزرعه دیگر باشند. همچنین ویروس بوسیله پاها و بدن حیواناتی از قبیل موش انتقال می یابد. ترشحات پرندگان آلوده می تواند ویروس را به گله های تجاری و خانگی انتقال دهد.
خطر انتقال بیماری از طریق پرندگان وحشی ، در زمانی که گله ها بصورت آزاد پرورش داده می شوند و محل آبخوری آنها با پرندگان وحشی مشترک است، بالا خواهد بود. دادوستد پرندگان بصورت زنده و در شرایط غیربهداشتی به عنوان منبع گسترش این بیماری محسوب می شود.
● گسترش بیماری آنفلوانزا از یک کشور به کشور دیگر چگونه اتفاق می افتد؟
این بیماری از طریق تجارت بین المللی طیور زنده از یک کشور به کشور دیگر انتقال می یابد. پرندگان مهاجر از قبیل مرغابی وحشی، پرندگان دریایی و پرندگان ساحلی می تواند ویروس را تا مسافت طولانی انتقال دهند.
مرغابی های مهاجر مخصوصاً اردک های وحشی منبع طبیعی ویروس آنفلوانزا هستند و این پرندگان به این ویروس مقاوم هستند. آنها می توانند ویروس را از طریق ترشحات خود به مسافت های طولانی ببرند و در محیط پخش کنند. اردک های اهلی، بوقلمون ها، غازها و سایر گونه ها به عفونت های کشنده حساس تر هستند.
● وضعیت کنونی آنفلوانزا چیست؟
از اواسط دسامبر سال ۲۰۰۳ شیوع بیماری آنفلوانزا در کشورهای آسیایی در بین مرغ ها و اردک ها مشاهده شد. گسترش سریع آنفلوانزای مرغی، همزمان با شیوع آن در کشورهای گوناگون بوقوع پیوست. این شیوع بی سابقه موجب نگرانی انسان ها به خصوص کشاورزان گردید. در بین سویه های ویروس آنفلوانزا،H۵N۱ بیشتر مورد توجه قرار گرفته و گسترش بیشتری پیدا کرده است بطوری که در حال حاضر در دو کشور ویتنام و تایلند در حال توسعه است.
● دلیل اهمیت شیوع بیماری آنفلوانزا چیست؟
اكثریت موارد - ولی نه همه موارد- شیوع اخیر آنفلوانزا از آسیا گزارش شده كه توسط سویه بسیار بیماریزای H۵N۱ اتفاق افتاده است. این سویه از ویروس، بطور انحصاری در بین ناقلین انتشار یافته و بیماری شدید با مرگ و میر بالا را در انسانها سبب می گردد. بر طبق بررسی های انجام شده توسط محققین، مشخص شده است كه تبادل ژنی در بین ویروس آنفلوانزای ماكیان و ویروس آنفلوانزای انسانی زمانی كه بطور همزمان وارد بدن یك انسان می شوند، رخ می دهد.
این تبادل ژنی در درون بدن انسان، علی رغم وجود سیستم ایمنی طبیعی، می تواند منجر به ایجاد یک گونه جدیدی از ویروس آنفلوانزا شود. اما لازم به ذکر است که واکسن های تولید شده بر علیه ویروس آنفلوانزا به منظور حمایت از سلامتی انسان ها، نمی تواند ایمنی مؤثر بر علیه ویروس جدید آنفلوانزا را فراهم سازد.
اگر ویروس جدید به مقدار کافی از ژن های انسانی را دریافت نموده باشد، با انتقال در بین انسان ها، شیوع جدید اپیدمی آنفلوانزا شروع می شود بطوری که بیماری شدید با مرگ و میر بالا را در پی خواهد داشت. در سال ۱۹۱۸-۱۹۱۹ در مدت ۴ تا ۶ ماه ویروس کامل و جدید آنفلوانزا در کل جهان گسترش یافت و در مدت دو سال در حدود ۴۰-۵۰ میلیون انسان را از بین برد.
● آیا تا به حال نمونه ای از موارد انتقال ویروس در بین انسان ها گزارش شده است؟
تا به حال انتقال ویروس آنفلوانزا از یک انسان به انسان دیگر گزارش نشده است. گروه های سازمان سلامت جهانی(WHO) در ویتنام و تایلند با همکاری دولت تحقیقات لازم برای تشخیص نخستین مراحل انتقال ویروس از انسان به انسان را طراحی و اجرا می کنند. هدف اصلی از انجام این بررسی ها تعیین منشاء و خصوصیات سویه H۵N۱ به عنوان سویه رایج ویروس آنفلوانزا می باشد.
بعلاوه، مطابق بررسی های اخیر،سویه جدیدی از ویروس آنفلوانزا که در انتقال بیماری در بین انسان ها بسیار مؤثر می باشد، به سرعت پدیدار و انتشار خواهد یافت اما هنوز هیچ مدرکی برای اثبات این مطلب وجود ندارد.● آیا عفونت H۵N۱ در انسان رخ داده است؟
عفونت H۵N۱ در انسان بندرت اتفاق افتاده است. نخستین مورد عفونت انسانی سویه H۵N۱ در سال ۱۹۹۷ در هنگ کنگ گزارش شد و ۱۸ انسان به آنفلوانزا مبتلا و بستری شدند و ۶ نفر از آنها جان خود را از دست دادند. منشاء آلودگی در یک مورد تماس مستقیم افراد با پرندگان آلوده در فارم ها و در ۱۷ مورد بازارهای فروش پرندگان زنده بود.
● علت نگرانی های زیاد در ارتباط با شیوع کنونی آنفلوانزا چیست؟
این موارد از آلودگی های انسانی با شیوع سویه بسیار بیماری زای H۵N۱ آنفلوانزای مرغی همزمان بوده است. در موارد محدودی از آنفلوانزای انسانی، آنتی بادی های H۵ شناسایی شدند که بیانگر عفونت با ویروس بود اما در هیچ مواردی عفونت شدید رخ نداده بود. ۱۰% موارد تشخیص آنتی بادی ها در کارگران مرغداری و ۳% آن در جمع آوری کنندگان طیور بوده است. در فوریه ۲۰۰۳ یک مورد از انتقال سویه H۵N۱ از پرنده آلوده به دو نفر از اعضای یک خانواده(پدر و پسر) پس از بازگشت به هنگ کنگ بدنبال سفر به جنوب چین، گزارش شد. پدر خانواده جان خود را از دست داد اما پسرش بهبود یافت. نفر سوم در همین خانواده در اثر بیماری شدید تنفسی در چین درگذشت اما هیچ دلیلی برای اثبات مرگ او شناسایی نشد.
● آیا همه موارد شیوع رایج بیماری آنفلوانزا در پرندگان بطور مشابه برای انسان ها هم خطرناک هستند؟
نه خیر. شیوع بیماری در اثر سویه H۵N۱ سلامتی انسان را تهدید می کند. در ارزیابی خطر عفونت آنفلونزایی در انسان، شناسایی سویه ویروس سبب شیوع آنفلوانزا در پرندگان مهم می باشد. برای مثال اخیراً شیوع آنفلوانزای مرغی در تایوان و چین در اثر سویه H۵N۲ گزارش شده است که بیماری شدیدی در پرندگان ایجاد نمی کند و در انسان هم بیماریزا نیست. شیوع اخیر آنفلوآنزا در پاکستان توسط سویه های H۷ و H۹ گزارش شد. اما سویه H۵N۱ شناسایی نشد. کنترل مبرم موارد شیوع آنفلوآنزا مرغی - حتی در مورد سویه های ضعیف- بیشترین اهمیت را دارد. تحقبقات نشان داده است که سویه های خاص آنفلوآنزای مرغی که در ابتدا بیماریزای ضعیف هستند در اثر انتشار در بین گله های طیور می توانند سریعاً جهش یابند ( در مدت ۶ تا ۹ ماه ) و به سویه های بسیار پاتوژن تبدیل شوند.
● آیا می توان اپیدمی آنفلوآنزا را پیشگیری نمود؟
هیچ تضمینی وجود ندارد. در حال حاضر بهترین پیشنهاد سازمان سلامت جهانی(WHO) اقدامات صحیح و سریع جهت کنترل این بیماری می باشد. نخستین اقدام که به عنوان مهم ترین خط دفاعی مطرح می باشد عبارتست از کاهش امکان تماس انسان با طیور آلوده به عنوان مخزن این ویروس می باشد. این امر از طریق تشخیص سریع شیوع بیماری در بین طیور و معرفی حتمی راهکار های پیشگیری از بیماری از قبیل از بین بردن گله های مریض یا ناقل بیماری، مصرف لاشه های سالم، می باشد. در هنگام شیوع گسترده آنفلوآنزای H۵N۱ طیور خطر انتقال بیماری به انسان افزایش می یابد. به محض افزایش تعداد افراد مبتلا به آنفلوآنزا، سویه جدیدی از ویروس پدیدار می شود و اپیدمی آنفلوآنزا را سبب می گردد. امروزه درآسیا به علت وجود آلودگی گسترده در طیور خطر آلودگی انسان نیز افزایش یافته است. تاکنون تمام موارد ابتلا انسان به این بیماری و مرگ و میر های ناشی از آن در کشور های ویتنام و تایلند همزمان با شیوع گسترده آنفلوآنزای مرغی مشاهده شده است. سازمان سلامت جهانی سازمان سلامت جهانی((WHOضرورت انجام اقدامات سریع را در مورد بخش های کشاورزی و دام تأکید می کند. برای مثال، در سال ۱۹۹۷ در هنگ کنگ عمل حذف کل جمعیت پرندگان- ۵/۱ میلیون جوجه و سایر پرندگان – در مدت ۳ روز انجام شد و در سال ۲۰۰۳ نیز در هلند تقریباً ۳۰ میلیون پرنده ( از بین کل ۱۰۰ میلیون پرنده) در مدت یک هفته حذف شدند.
● آیا تضمینی برای عدم ابتلا انسان به آنفلوآنزا وجود دارد یا نه ؟
بله، به استناد برخی مدارک اثبات شده توسطسازمان سلامت جهانی(WHO)، از آپریل ۲۰۰۳ سویه H۵N۱ ویروس آنفلوآنزا در بین پرندگان انتشار یافته است. امروزه اثبات شده است که سویه H۵N۱ سریعاً جهش یافته و گرایش به تبادل ژنی با سایر گونه های ویروس آنفلوآنزا دارد. هنگامی که شرایط برای ظهور اپیدمی جدید ویروس آنفلوآنزا فراهم باشد، آلودگی انسان بسیار محتمل می باشد. علاوه بر انهدام طیور آلوده، روش دیگر برای جلوگیری از ابتلا انسانی حمایت کارگران مسئول حذف پرندگان آلوده می باشد و بدین منظور سازمان سلامت جهانی(WHO) دستورالعمل لازم را در این زمینه منتشر نموده است.
● آیا تا به حال به جز H۵N۱ سایر سویه های ویروس آنفلوآنزا در انسان عفونت ایجاد کرده است؟
دو سویه دیگر از ویروس آنفلوآنزای مرغی در انسان بیماری ایجاد نموده است، اما شیوع بیماری توسط این سویه ها به شدت H۵N۱ نبوده است. سویه H۹N۲ در پرندگان بیماری خفیفی را ایجاد نمود و در سال ۱۹۹۹ و بار دیگر در اواسط دسامبر ۲۰۰۳ در هنگ کنگ بیماری خفیفی را در کودکان موجب شد. در فوریه ۲۰۰۳ شیوع سویه بسیار بیماری زای H۷N۷ در هلند شروع شد که موجب مرگ یک دامپزشک شد(در اثر سندرم حاد تنفسی) و دو ماه بعد در ۸۳ نفر از کارگران مرغداری و خانواده های آنها بیماری خفیفی را ایجاد نمود.
● آیا واکسنی بر علیه ویروسH۵N۱ برای پیشگیری از بیماری آنفلوانزا در انسان تولید شده است؟
واکسن های تولید شده تا به حال هیچ ایمنی بر علیه ویروس H۵N۱ در انسان ایجاد ننموده اند. سازمان سلامت جهانی(WHO) با همکاری آزمایشگاه های موجود در شبکه جهانی نظارت بر آنفلوانزا، در حال بررسی و کشف اولیه H۵N۱ جهت تولید واکسن می باشند.
● آیا دارویی جهت پیشگیری و درمان بیماری آنفلوانزا وجود دارد؟
دو نوع دارو وجود دارد. یک دسته به عنوان مهارکننده M۲ عمل می کنند (Amantadine, Rimantadine) و دسته دیگر به عنوان مهارکننده نئورامینیداز عمل می کنند(Oseltamivir, Zanimivir) . این داروها در برخی از کشورها برای پیشگیری و درمان آنفلوانزای انسانی تجویز می شوند. اما، آنالیز انجام شده بر روی ویروس اولیه جدا شده از یک مورد انسانی تلف شده در ویتنام نشان می دهد که مقاومت ویروس در برابر مهارکننده های M۲ متغیر می باشد.
● آیا واکسن های موجود در پیشگیری از اپیدمی آنفلوانزا مفید بوده اند؟
واکسن های متداول در موارد افرادی که بیشتر در معرض خطر آلودگی با ویروس هستند از قبیل حذف کنندگان طیور آلوده مؤثر واقع بوده است. واکسن هایی جهت ایجاد ایمنی در انسان در برابر اپیدمی فصلی آنفلوانزا تولید شده اند اما هیچ ایمنی در برابر سویه H۵N۱ ویروس آنفلوانزا ایجاد نمی کنند. سازمان سلامت جهانی(WHO) دستورالعمل واکسیناسیون با استفاده از واکسن های سه گانه آنفلوانزا را در کشورهایی که سویه بسیار بیماریزای H۵N۱ شایع بود، منتشر کرده است.

مترجم: دکتر جمال مظاهری
منبع:
Birdflu.org.cn
.(Bird flu virus- news and information about the new danger for the humans (۲۰۰۵

منبع : موسسه مرغداری ایران