بهشت شیطانی

● آیا مسیر آینده، در دبی پایان می یابد؟
روند پرشتاب توسعه دولت- شهر دبی در دو دهه اخیر و آغاز به كار ده ها پروژه شگفت آور كه این منطقه را به عنوان بهشت رؤیایی خاورمیانه تبدیل می كند، نگاه جهانیان را به خود معطوف نموده است. در این منطقه بیابانی كه در سایه بلندپروازی های حاكمان ثروتمند دبی و با الگوگیری از شهرهایی نظیر لاس و گاس، اورلاندو، هنگ كنگ و سنگاپور برای قرن بیست و یكم ساخته شده است، فرهنگ مصرف گرایی به شدت تبلیغ می گردد. هر چند در فراسوی تبلیغات رنگارنگ این منطقه، واقعیت های تلخی نظیر فقدان آزادی بیان، پایمال نمودن حقوق انسانی و اقتصادی كارگران فقیر مهاجر، عدم عضویت این كشور در كنوانسیون های كارگری به همراه تجارت شیطانی سكس، آدم ربایی، تخطی از ارزش های اسلامی، برده داری، خشونت، روسپی گری دختران روسی و ارمنی و هندی و ایرانی، استفاده برده وار از كودكان در مسابقات شتر سواری و در نهایت، پول شویی پول های كثیف حاصل از فعالیت هایی غیرقانونی نظیر قاچاق كالا و مواد مخدر و تجارت انسانی و اسلحه وجود دارد. نویسنده این مقاله با اشاره به بی هویت بودن این شهر و دفاع پرهزینه و همه جانبه ارتش آمریكا از این منطقه، معتقد است، اگرچه فعالیت های خانواده ال مكتوم، رضایت ابرشركت های غول پیكر و میلیاردرهای غربی و عرب تبار را فراهم نموده اند، اما این بهشت شیطانی، تنها یك كابوس دهشتناك است.
گفتار متن یك فیلم آغاز می گردد؛ «هواپیمای جت شما به پایان پرواز خویش نزدیك می شود. شما به پنجره كنار صندلی خویش چسبیده ای؛ صحنه زیر پای شما شگفت آور است: یك بنای ۲۴ مایل مربعی از جزایری به هم پیوسته كه تقریباّ به یك پازل تكمیل شده از جهان شباهت دارد. در میان آب های نیلگون و كم عمق میان قاره های مختلف، اشكال مربوط به اهرام فرو افتاده مصریان و بناهای شگفت آور رومی ها كاملاّ قابل مشاهده اند. كمی دورتر، سه گروه جزیره بزرگ دیگر كه به شكل یك درخت نخل هستند، از طریق چند جاده به سواحلی مشابه ساحل میامی (آمریكا) متصل شده اند كه همگی آنها مملو از هتل هایی عظیم ، آپارتمان هایی مرتفع و لنگرههای ویژه قایق های تفریحی است.
هنگامی كه هواپیمایتان به آرامی به سوی سرزمینی بیابانی حركت می نماید، شما شاهد منظره ای غیرقابل باور خواهید بود. در كنار جنگلی كرم رنگ از آسمان خراش ها (كه تقریباّ ۱۲ تای آنها بلندتر از ۱۰۰۰ پا یا ۳۰۰ متر می باشند)، برج جدید بابل به چشم می خورد. برای ساخت این برج كه ارتفاع غیرقابل باوری برابر با نیم مایل دارد، هزینه ای معادل ساخت بنای «امپایر استیت» ایالات متحده، صرف شده است. پس از فرود نیز شما در فرودگاهی شیك كه دارای صدها فروشگاه است، خواهید بود و قادرید كه در صورت تمایل نسبت به خرید كیف های گوكی، ساعت های كاریتیر و یا شمش های یك كیلوگرمی طلا اقدام كنید.
پس از خروج از فرودگاه، راننده هتل با یك خودروی رولزرویس در انتظار شماست. شما می توانید هتل ۱۶۰ طبقه «ارمانی» و یا هتلی ۷ ستاره كه مجسمه آزادی در آن جا می گیرد را برگزینید. البته برای كودكانتان هم سرگرمی های مفرحی تدارك دیده شده است. هتل زیر آبی شما كه به شكل یك عروس دریایی ساخته شده، دقیقاّ ۶۶ پا زیر سطح دریا قرار دارد. در هر یك از ۲۲۰ اتاق این هتل نیز، دیوارهایی شیشه ای برای مشاهده زیر دریا تعبیه شده است. حتی برای امنیت شما، راهكارهای لازم جهت حفاظت از شما در برابر زیر دریایی های تروریست ها و حملات موشكی و یا هوایی تدارك دیده شده است. به علاوه، حضور در شهر اینترنتی، شهربازی، سواحل زیبا، پارك ژوراسیك، رستوران های تایلندی و یا حضور در بارهایی كه دختران بلوند، روسی در كنار پیشخوان آنها با ولعی شدید به شما خیره شده اند، می تواند خاطرات خوشی را برایتان به ارمغان آورد…. »
● یك داستان علمی- تخیلی؟
به بهشت خوش آمدید. اما شما در كجا قرار دارید؟ و آیا این یك داستان علمی- تخیلی جدید از نویسنده ای مشهور است؟ نه، اینجا دولت- شهر دبی در خلیج فارس در سال ۲۰۱۰ میلادی است. پس از شانگ های (جمعیت كنونی: ۱۵ میلیون نفر). شهر دبی با جمعیتی معادل ۵/۱ میلیون نفر، بزرگ ترین شهر ساخته شده دنیا به حساب می آید: یك دنیای رؤیایی در حال شكل گیری با فرهنگی مصرف گرایانه كه مردم محلی به آن «سبك زندگی برتر» می گویند. در این منطقه ده ها پروژه اعجاب آور دیگر نیز در دست ساخت است. مسؤولیت این منطقه با شاهزاده ای ۵۶ ساله به نام شیخ محمد بن راشد آل مكتوم می باشد كه این شهر را به یك الگوی نوین شهرسازی تبدیل كرده است. اگرچه این شهر را امروزه با لاس و گاس، اورلاندو، هنگ كنگ و یا سنگاپور مقایسه می كنند، اما این سرزمین بیش از هر چیز، معجونی از بزرگی، بدی و زشتی است.
این شیخ میلیاردر، مجموعه ای از بهترین ها را نیز برای خویش جمع آوری نموده است. در سایه رهبری وی، بیابان های ساحلی كشور امارات متحده عربی به كانون سرمایه گذاری و ساخت و ساز معماری و مهندسان نامدار در احداث شهرك هایی تفریحی و جزایری مصنوعی تبدیل شد كه آخرین گونه سرمایه سالاری شهری را به ارمغان آورده است. هر چند بسیاری از این نشانه ها را می توان در شهرهایی دیگر نیز پیدا نمود، اما شیخ محمد درصدد آن است كه همه فعالیت هایش در «كلاس جهانی» بوده و در كتاب ركوردهای دنیا (گینس) انتشار یابد و به همین دلیل نیز، دبی در حال ساخت بزرگ ترین شهربازی، بزرگ ترین سوپرماركت، مرتفع ترین بنا و اولین هتل زیردریایی می باشد.
البته جنون خود بزرگ بینی شیخ محمد، در دعوت چند معیار مشهور آمریكایی جهت همكاری، كاملاّ غیر عقلایی است. آنان اعلام نموده اند، دانش خود را از شهر لاس و گاس اخذ كرده و می خواهند این شهر را به بهشت لوكس مصرف گرایی در منطقه خاورمیانه و جنوب آسیا تبدیل نمایند، منطقه ای كه هم اینك در آن، حدود ۶/۱ میلیارد نفر زندگی می كنند. از این دیدگاه، منظره كاریكاتوروار این شهر از آینده، تنها یك بازاریابی زیركانه است. جرح كاتدریتیس یكی از معماران صاحب نام می گوید: «شاید شهر دبی به عنوان یك نمونه از دنیای قرن بیست و یكم باشد، اما واحه های مصنوعی و نمادین آن، تنها شهرهایی منفك از یكدیگرند كه در میان زمین و دریا برپا شده اند.» به علاوه، شهر دبی می تواند برای تأمین هزینه های توسعه خویش از درآمد نفت نیز بهره گیرد. هر زمان كه شما برای پر كردن باك خودرویتان ۴۰دلار می پردازند، شما به تحقق رؤیاهای شیخ محمد كمك كرده اید.
در حالی كه دبی آخرین ذخایر نفت خویش را به دنیا عرضه می كند، این شهر در حال تبدیل به «شهر شبكه ها» نیز می باشد. درآمدهای نفتی این شهر به سرمایه گذاری در خاك آن تبدیل می گردد. (البته باید بدانید كه معمولاّ در دبی، پروژه های عظیم با حجم شن جابجا شده در آن، محاسبه می گردند، مثلاّ در پروژه ساحلی «دنیا» یك میلیارد فوت مربع، شن خاك، جابجا گردیده است.)
البته پیدایش القاعده و آغاز جنگ علیه تروریسم، توانسته است تا حدودی درخشش این موج را كم رنگ نماید. اما از ۱۱ سپتامبر تاكنون، بسیاری از سرمایه گذاران خاورمیانه ای تبار به دلیل ترس از لوایح قانونی احتمالی و یا تحریم های اقتصادی، به سوی كشورهای خود رهسپار گردیده اند.
براساس آمار یك مؤسسه معتبر تحقیقاتی، در سال های اخیر، یك سوم از پرتفولیوی یك هزار میلیارد دلاری سرمایه داران عربستان سعودی، به كشورهای عربی بازگردانده شده است. در این میان، تنها سال گذشته، سرمایه داران عربستانی، حداقل ۷ میلیارد دلار در قلعه های شنی دبی سرمایه گذاری نموده اند.
آبراه دیگری از درآمدهای نفتی، به یكی از همسایگان شهر دبی یعنی ابوظبی تعلق دارد. این دو امیرنشین كه بر كشور امارات متحده عربی سلطه دارند، در سال ۱۹۷۱ میلادی و در جهت مقابله با گسترش تهدیدات اندیشه های ماركسیستی در عمان و بعدها رشد حكومت اسلام گرایان در ایران تشكیل گردیدند.
امروزه، امنیت شهر دبی به وسیله رزم ناوهای هسته ای آمریكایی تضمین شده است كه معمولاّ در بندر جبل علی لنگر می اندازند. لذا، این دولت- شهر به گونه ای تهاجمی، خود را به عنوان یك «منطقه سبز» در منطقه ای خطرناك و پرالتهاب مطرح نموده است.
در این میان، تعداد فزاینده ای از كارشناسان هشدار می دهند كه عصر نفت ارزان سپری گردیده و خاندان «آل مكتوم» می تواند با اتكا بر منابع مالی هنگفت به زندگی نفتی، در یك بندر با ثبات و دوستانه اتكا كند. هنگامی كه دیگران از پایداری موح كنونی سؤال می كنند، مدیران دبی اشاره می كنند كه آرمانشهر آنان، بر مبنای دارایی و نه بدهی پایه گذاری شده است.
از زمانی كه در سال ۲۰۰۳ میلادی، حاكمان دبی تصمیم گرفتند تا به افراد خارجی اجازه مالكیت زمین را اعطا نمایند، تاكنون ثروتمندان اروپایی و آسیایی به رشد حباب وار این شهر كمك نموده اند. هم اینك جزایر ساخته شده در طرح ساحلی «دنیا» به افرادی نظیر گراند كایمن و یا تروپز واگذار شده است. به علاوه، اعضای خانواده سلطنتی بریتانیا نیز به شكل گیری رؤیاهای شیخ محمد كمك نموده اند. همچنین دیوید بكهام با خرید یك ساحل در این پروژه، در كنار رود استیوارد كه جزیره انگلستان را در پروژه دنیا خریداری نموده، از دیگر افراد سرشناس اروپایی حاضر در این دولت- شهر هستند.
● یك اكثریت قراردادی و غیرقابل مشاهده
البته ویژگی های اتوپیایی دبی كه باید مورد توجه قرار گیرد، یك سراب نیست. حتی بیش از سنگاپور و یا تایوان، این دولت- شهر واقعاّ مظهری از ارزش ها نئولیبرال در دنیای امروز ماست. از یك سو، این منطقه سرمایه گذاران را با یك ساختار ساده و راحت و غربی و با در نظر گرفتن حقوق مالكیت نظیر به رسمیت شناختن مالكیت خصوصی پذیرا می باشد كه در منطقه بی همتاست. البته در این كشور با تساهل در مورد مسائلی نظیر مشروبات الكلی، مواد مخدر شادی آفرین، پوشیدن مایوهای دو تكه توسط بانوان و سایر مفاسد اخلاقی، عملاّ از مرزهای تعلیم اسلامی تجاوز گردیده است. (البته در هنگام صحبت از آزادی و باز بودن فضای این دولت- شهر، باید به این حقیقت اشاره نمود كه حاكمان دبی اجازه شكل گیری هیچ اتحادیه شغلی و یا انتشار نظرات انتقادی شهروندانشان را كه معمولاّ در سایر مناطق دنیا با استقبال روبرو می گردد، به هیچ كس نمی دهند.)
از سوی دیگر، دبی به همراه سایر همسایگان خود، در مورد مسایل شغلی و كاری، به وضعیتی بی نظیر، دست یافته است. اتحادیه های تجاری، اعتصابات و دعوت به اعتراض در دبی، كاری غیرقانونی به شمار می رود و ۹۹% نیروی كاری بخش خصوصی را افراد غیر شهروندی تشكیل می دهند كه به سادگی قابل اخراج از این دولت- شهر هستند. در نتیجه، متفكران آمریكایی شاغل به كار در مؤسسات پژوهش های تجاری و بازرگانی این كشور، باید با شنیدن این وضعیت، آب از دهانشان جاری گردد.
البته در رأس هرم اجتماعی دبی، خاندان آل مكتوم و اطرافیانشان قرار دارند كه بسیاری از زمین های ارزشمند این منطقه را تصاحب نموده اند. به علاوه، ۱۵% از جمعیت بومی آن، كه با دشداشه های بلند سفید كاملاّ قابل شناسایی می باشند، در سایه نقل و انتقال سرمایه، آموزش رایگان و مشاغل دولتی توانسته اند یك طبقه اجتماعی مرفه را با استفاده از یارانه های دولتی تشكیل دهند. یك طبقه پایین تر از افراد مهاجر بریتانیایی و اروپایی را لبنانی ها و مدیران هندی تشكیل می دهند كه با جمعیتی معادل ۱۵۰۰۰۰ نفر، تا حد ممكن از دستگاه های تهویه هوا و دو ماه خروج از این كشور در فصل تابستان بهره می گیرند.
به هرحال، كارگران قراردادی جنوب آسیا كه از لحاظ حقوقی با یك كارفرمای واحد كنترل های اجتماعی استبدادی روبرو هستند، بخش زیادی از جمعیت دبی را تشكیل می دهند. این ساكنان دولت- شهر دبی را كه افرادی فیلیپینی، سریلانكایی و یا خدمتكارانی هندی تبار تشكیل داده اند، بار اصلی موج عمران و شهرسازی كشور امارات را بر دوش گرفته اند. این لشكر كارگران هندی و پاكستانی فقیر، با كار طاقت فرسای ۱۲ ساعته در طول شبانه روز و ۵/۶ روز كار در طول هفته، باید با گرمای طاقت فرسای این كشور بیابانی نیز مقابله كنند.
دبی نیز نظیر دیگر همسایگانش، از پذیرش قوانین سازمان جهانی كار (ILO) شانه خالی كرده است و تاكنون نیز آنها از پیوستن به كنوانسیون بین المللی حقوق كارگران مهاجر امتناع نموده اند. سازمان دیده بان حقوق بشر هم در گزارش سال ۲۰۰۳ میلادی خود، با متهم نمودن دولت امارات به ایجاد شرایط سخت و غیر عادلانه برای كارگران خارجی، خواهان تغییر این وضعیت گردید. بدین ترتیب، همان طور كه روزنامه «ایندیپندنت» اخیراّ تأكید نموده است، «بازار كنونی نیروی كار دبی، یادآور دوران استعمارگری نیروهای كار در سال های دور توسط نیروهای انگلیسی حاكم بر این كشور است.»
نویسنده این مطلب می افزاید: « امروزه كارگران آسیایی در این كشور مجبورند قراردادهایی برده وار را برای سال هایی متمادی امضا نمایند تا امكان حضور در این كشور را بیابند، لذا در فرودگاه امارات و همراه با كنترل گذرنامه های این كارگران مهاجر توسط مسئولان كنترل مسافران، عملاّ حقوق این افراد از بین می رود.»
همچنین علاوه بر این سوء استفاده های هولناك، با برده های دبی اصولاّ به گونه ای رفتار می شود كه وضعیت آنان در جامعه پنهان بماند. در اردوگاه های تیره و تار و نامناسب این كارگران فقیر كه در مكان هایی دورافتاده واقع شده است، در هر اتاق، شش، هشت و یا دوازده نفر زندگی می كنند. البته مطمئناّ این مناطق جزء تصویری لوكس كه از این شهر به توریست ها ارائه می شود، و در آن نشانی از فقر و زاغه نشینی به چشم نمی خورد، نیست. در دیدار اخیر وزیر كار امارات عربی متحده از یكی از این اردوگاه ها، وی اعلام نمود كه با مشاهده وضعیت اسفبار كارگران خارجی ساكن در این مناطق، شوكه شده است، چرا كه به گفته وی، شرایط زندگی این افراد را كه در كمپ های مشخص شده از سوی پیمانكاران ساخت و سازهای عمرانی امارات زندگی می كنند، غیرقابل تحمل و بسیار ناراحت كننده می باشد. حتی در زمانی كه تعدادی از این كارگران درصدد تشكیل یك اتحادیه كارگری برآمدند تا برای دریافت حقوق بیشتر و بهبود شرابط زندگی شان تلاش نمایند. كلیه این افراد ناراضی، دستگیر و روانه زندان گردیدند.
به هر حال، این بهشت علاوه بر این كمپ های اسفبار كارگران، زوایای تاریكتری نیز دارد. دخترانی روسی تبار كه در كنار بارهای هتل های شیك به انتظار مشتریان خویش ایستاده اند، در كنار تجارت شیطانی سكس و اعمالی نظیر آدم ربایی، برده داری و خشونت های سادیسم وار، همگی آن سوی تصویر شیك و لوكس و درخشانی است كه از دولت- شهر دبی به مردم دنیا نشان داده می شود.
البته در هیچ یك از راهنماهای توریستی شهر دبی به این نكته اشاره نگردیده است، اما بسیاری، این منطقه را «بانكوك خاورمیانه» می خوانند. چرا كه در آن، هزاران روسی، ارمنی، هندی و ایرانی، به وسیله گروه های مختلف خلافكار فراملی به تجارت سكس مشغولند. هر چند باید به همه این اعمال، فعالیت هایی نظیر پول شویی پول های كثیف حاصل از فعالیت های قاچاق كالا و انسان و سلاح و مواد مخدر را نیز بیافزاییم. البته شیخ محمد و رژیم ساخته شده مدرن وی، هرگونه ارتباط خود را با این صنعت كثیف رد می نمایند، اگرچه بسیاری از افراد معتقدند كه برای پر نگاه داشتن این هتل های پنج ستاره از تجار و بازرگانان اروپایی و عرب تبار، پذیرش چنین وضعیتی، ضروری است.
مسابقه شتردوانی یكی از ویژگی های بارز دبی به شمار می رود كه در ماه ژوئن ۲۰۰۴ میلادی، سازمان بین المللی مبارزه با برده داری با انتشار عكس هایی، استفاده از كودكان زیر هفت سال را در این مسابقات به عنوان سواركار این شترها، افشا نمود. همزمان یكی از مؤسسات ورزشی بین المللی گزارش كرد كه «این سواركاران كه بعضاّ كمتر از ۳ سال سن دارند، ربوده شده و یا از طریق تجار برده، خریداری می كردند، مورد آزار قرار می گیرند، گرسنه نگاه داشته می شوند، كتك می خورند و مورد تجاوز جنسی هم قرار می گیرند.»
اخیراّ روزنامه «لكسینگتون هرالد تریبون» كه در ایالات كنتاكی منتشر می گردد و شیخ محمد در این منطقه دو مزرعه پرورش اسب های اصیل دارد. مصاحبه ای را با یكی از مربیان اسب های شاهزاده دبی منتشر نموده است. وی اعلام نموده شخصاّ كودكانی چهارساله را مشاهده نموده كه در مسابقات شتردوانی به عنوان سواركار مورد استفاده قرار می گرفته اند. مربیات شتردوانی ادعا می كنند كه جیغ ها و گریه های كودكان باعث می گردد كه این حیوانات سریع تر بدوند.
شیخ محمد كه خود را پیامبر مدرنیته می خواند، تمایل دارد كه گردشگران دیدار كننده از كشورش را با بهره گیری از ضرب المثل های هوشمندانه و كلمات قصار پرطمطراق تحت تأثیر قرار دهد. یكی از این مثال ها این است: «هر كس كه برای تغییر آینده تلاش نمی كند، همواره در اسارت گذشته باقی خواهد ماند.»
اما آینده ای كه هم اینك در دبی در حال ساخته شدن است، و با تحیسن میلیاردها و ابرشركت های فراملی سراسر دنیا روبرو گردیده است، چیزی بیش از یك كابوس دهشتناك نیست؟

نویسنده: مایك - دیویس
منبع: ماه نامه - سیاحت غرب - ۱۳۸۶ - سال چهارم، شماره ۴۷، خرداد
منبع: www. TomDispatch. Com
* Mike Davis: صاحب نظر در حوزه جامعه شناسی و نویسنده كتاب «شهرهای مرده».

منبع : باشگاه اندیشه