افزایش کودک آزاری در جامعه

"کودکی به جرم دختر بودنش از سوی پدر مورد ضرب و شتم قرار گرفت"، "بچه‌ای از سوی نامادری مورد آزار و اذیت قرار می‌گرفت":اینها از جمله عناوین مربوط به پدیده "کودک آزاری" است که گاه در مطبوعات کشور به چشم می‌خورد.
اصولاً کارشناسان انواع بدرفتاری با کودک را به "سوء‌رفتار جسمی"، "مسامحه یا غفلت جنسی" و "سوء‌رفتار عاطفی و جنسی" تقسیم می‌کنند. انعکاس اخبار کودک‌آزاری نشان می‌دهد که‌این موارد علیه کودکان وجود دارد. براساس یک تحقیق انجام شده با همکاری وزارت بهداشت و یونیسف در رابطه با وضعیت کودک آزاری در ایران، حدود ۲۰درصد از کودکان شش تا ۱۱ساله و بیش از ۹درصد از نوجوانان ۱۲تا ۱۸سال، تنبیه بدنی می‌شوند.
مسوولان اظهار می‌دارند: اگرچه در احکام اسلامی و قوانین کشور ما احترام به کودک توصیه و قوانینی برای برخورد با کودک‌آزاران تدوین شده است اما "ترس از طلاق"، "گرفتاری‌های احتمالی"، "رعایت مسائل عرفی" مانند شرم، مداخله نکردن در امور خانواده‌ها و همسایه‌ها و "دشواری تهیه اسناد و اثبات کودک آزاری" از موانع اعلام و رسیدگی به پدیده کودک آزاری است.
آنان عنوان می‌کنند: با وجود این که گروههای اقتصادی و اجتماعی به نوعی درگیر این مساله هستند، اما موارد بیشتری از کودک‌آزاری در طبقات پائین جامعه دیده می‌شود و ۸۰ درصد از کودک‌آزاریها از سوی والدین انجام می‌گیرد.
● کودک آزاران از نزدیکان کودکان هستند
"مریم خامی" دبیر انجمن حمایت از کودکان بد سرپرست سازمان بهزیستی استان اصفهان در گفت‌وگو با ایرنا اظهار داشت: ۸۰درصد از کودک آزاران از نزدیکان کودکان هستند که قربانیان خود را از میان پسران شش تا ۱۰سال و دختران ۱۰ تا ۱۵سال انتخاب می‌کنند.
وی با اشاره به‌وجود پرونده‌های کودک آزاری در این انجمن تصریح کرد: اغلب کودکان آزار دیده دارای تنی کبود، سوخته و یا دچار شکستگی هستند.
وی گفت: برخی از کودکان نیز به دلایلی مانند کودک ناخواسته یا دختر بودن یا معلولیت، از محبت والدین خود محرومند و دچار بیماری‌های روحی شده‌اند.
وی افزود: در ٢٦ پرونده تشکیل شده درسال جاری دراین انجمن، موارد عاطفی ۱۹درصد، جسمی ۱۵درصد، جنسی ۷درصد، غفلت ۱۱درصد، جسمی و غفلت ۱۱درصد، عاطفی و غفلت ۳درصد، جسمی و عاطفی و غفلت ۳۰درصد موارد کودک‌آزاری را شامل می‌شود.
خامی گفت: سطح تحصیلات ۳۰ درصد از آزاردهندگان مشخص نیست اما والدین با سطح دیپلم با ٢٦ درصد ، سیکل و ابتدایی هر یک با ۱۹درصد و بی‌سواد با ۳درصد بیشترین گروه تحصیلی کودک‌آزاران بوده‌اند.
وی افزود: در قشر کم سواد و بی‌سواد به دلایل مختلف گزارش کودک آزاری‌ها کمتر است.
وی بااشاره به این که کودکان رده چهار تا هفت سال بیش از دیگر رده‌ها در معرض کودک‌آزاری قرار دارند، گفت:این گروه سنی با ۳۰درصد، گروه از بدو تولد تا سه سالگی و نیز از هشت تا ۱۱سالگی هر یک با ٢٦ درصد و گروه ۱۲تا ۱۵ سال با ۱۵درصد، بیشترین گروه سنی تحت کودک آزاریها قلمداد می‌شوند.
وی گفت: این دسته از آزارها در خانواده‌های فقیر از نظر اقتصادی و فرهنگی بیشتر است.
وی گفت: نبود شاهد، وحشت کودک ، مسایل حیثیتی خانواده و آموزش ندادن مربیان و مدیران مدارس و دانش‌آموزان برای آگاهی بخشیدن به کودکان در مقابل کودک آزاریها سبب شده است که اغلب موارد کودک آزاری پنهان بماند.
وی اعلام کرد:اولین مشکل موجود در گزارش و رسیدگی به پرونده‌های کودک‌آزاری ترس برخی مادران از طلاق و ضرب و شتم از سوی همسران و یا دیگران بخصوص خانواده همسر است.
وی با بیان این که اکثر کودک آزاریهای جسمی ، ضرب و شتم ، شکستگی، شلاق، و سوختگی بر اثر آتش ته سیگار است.
وی بااعلام این که روزانه سه تا چهار مورد کودک آزاری به شماره تلفن ۱۲۳ بهزیستی گزارش می‌شود، افزود: برخی از کودکان عقب افتاده نیز به شکل ضرب و شتم و بی‌توجهی به درمان آنها، مورد آزار قرار می‌گیرند و بعضا در خیابانها و مراکز توانبخشی رها می‌شوند.
وی تصریح کرد: با وجود گسترش سیستم‌های حمایتی ازکودکان آزاردیده مانند راه‌اندازی شماره ۱۲۳و توجه به تشکل‌های غیردولتی، برای اثبات و رسیدگی به این دسته پرونده‌ها هنوزهم با مشکلات بسیاری دردستگاههای مربوطه نظیر پزشکی قانونی و دادگستری روبه‌رو هستیم.
● مشکل "اثبات" کودک‌آزاری
خامی با اشاره به اینکه در این مقوله "اثبات" ، مهمترین مشکل در روند رسیدگی به پرونده‌هاست، گفت: قضات در بیشتر موارد بابیان کافی نبودن ادله، پرونده‌ها را مختومه می‌کنند و کودکان را دوباره به خانواده برمی‌گردانند.
وی افزود: اغلب پرونده‌های قضایی مرتبط با آزار جسمی کودکان بر اساس قانون مجازات اسلامی مورد رسیدگی قرار می‌گیرد.
وی با تاکید براین که قضات در موضوع آزارجنسی با احتیاط رای صادر می‌کنند و طبق "ماده ٤٧ قانون مجازات اسلامی" نیاز به شاهد دارند، گفت: باید از قانونگذار پرسید کدام کودک آزار جنسی این عمل قبیح را آشکارا انجام می‌دهد که در دادگاه برای اثباتش،شاهدی پیدا شود و یا اگر مادر یا زنی شاهد کودک آزاری جنسی باشد ، چگونه می‌تواند آن را در دادگاه عنوان و ثابت کند؟ وی گفت:برغم اعلام صریح قانون حمایت از کودکان که‌اعلام می‌کند:"کودک آزاری جرم است و نیاز به شاکی خصوصی ندارد و افراد مکلفند به محض مشاهده گزارش دهند"،اما به نتیجه نرسیدن و طولانی بودن روند رسیدگی به این پرونده‌ها و نبود حمایت از شخص گزارش‌دهنده ، باعث شده است که مردم حتی پزشکان خود را درگیر این موضوع نکنند.
● فقدان قانون برای گزارش کودک‌آزاری
رئیس سازمان نظام پزشکی استان اصفهان با تاکید بر این که پزشکان از نظر اخلاقی باید کودک‌آزاریها را گزارش دهند، گفت:در عین حال قانونی وجود ندارد که پزشک را ملزم کند موارد کودک آزاری را به مراجع ذیصلاح گزارش دهد.
دکتر"عبدالرضا توکلی" افزود: نبود قانون باعث شده است بسیاری از پزشکان تنها به مداوای کودکان بپردازند و از دخالت در این زمینه بپرهیزند.
وی بااشاره به این که کودک‌آزاری در کشور ما"جرم"است و فرد آزاردهنده تحت پیگرد قرار می‌گیرد ، گفت: اگر چنین قانونی تدوین شود پزشک نیز با احراز اطمینان علاوه بر درمان مصدوم،فرد خاطی را نیز برای برخورد به مرجع قانونی معرفی می‌کند.
این فوق متخصص ارتوپد، میانگین سنی کودکان آزار دیده جسمی را بین شش و هفت سال عنوان کرد و گفت : بسیاری از کودک آزاریهای جسمی از سوی والدینی که فقر فرهنگی و اقتصادی دارند،صورت می‌گیرد که اغلب آنها نیز به دلیل ضرب و شتم دچار شکستگی دست و پا شده‌اند.
وی گفت : برخی از این کودکان از سوی مادران، همسایه‌ها و اقوام به مراکز درمانی آورده می‌شوند و برخی دیگر به دلیل ترس از فرد ضارب، اصلا برای مدوا مراجعه نمی‌کنند.
وی با تاکید به این که باید شرایط قانونی برای حمایت از کودکان آزاردیده قوی و دارای ضمانت اجرایی باشد، گفت: دستگاههای قضائی باید برای حمایت از کودکان، از هر موضوعی استفاده و قوانین حمایتی بیشتری وضع کنند.
"منصور احمدی" مسوول دفتر حمایت از حقوق زنان و کودکان بد سرپرست اداره کل دادگستری‌استان اصفهان نیز با تائید وجود کودک‌آزاری در جامعه، بزرگترین معضل در اجرایی نشدن قانونهای حمایتی از کودکان آزاردیده و برخورد با کودک آزاران را آگاهی نداشتن مردم از قوانین موجود دانست.
وی افزود: در ماده پنج قانون " حمایت از کودکان و نوجوانان" مصوب مجلس شورای اسلامی در سال ۸۱تصریح شده است که کودک‌آزاری از جرایم عمومی است و نیازی به شاکی خصوصی ندارد.
وی گفت:با اینکه چهارسال از تصویب این قانون می‌گذرد، شاکیان و عموم مردم نسبت به آن آگاهی کافی ندارند که این موجب شده است مردم دستگاهها را در این زمینه دخیل و مسوول بدانند.
● فرهنگ گزارش دادن پدیده کودک آزاری وجود ندارد
وی تصریح کرد: اگر فرهنگ گزارش دادن پدیده کودک آزاری در بین مردم رواج یابد مطئنا علاوه بر کاهش آمار کودک آزاری، قوانین حمایتی و مجازاتی بیشتری برای کودک آزاران تدوین و حساسیت‌ها نیز بیش از گذشته می‌شود.
وی "ممانعت از تحصیل"،"سوء‌رفتارجسمی"،"ضرب وشتم"،"بهره‌کشی کاری"،" غفلت جسمانی عاطفی و جنسی" و"بی‌توجهی به درمان و تغذیه"را از انواع بدرفتاری هایی برشمرد که درقانون حمایت از کودک بصراحت از آنها به عنوان کودک‌آزاری نام برده شده است.
این قاضی اضافه کرد: قاضی بر اساس مدارک موجود که از سوی پزشکی قانونی تایید شده است رای به مجازات می‌دهد، بنابراین باید موارد کودک‌آزاری دراسرع وقت گزارش شود تا با توجه به آثار موجود، پزشک مربوطه اعلام به نوع و میزان آزار کند.
وی گفت:باید ناظرین، مسوولان مدارس، مهدکودکها، تشکل‌های غیردولتی، بهزیستی، پزشکی قانونی، مجریان قانون و قانونگذاران به‌برگزاری کلاسهای آموزشی در این زمینه و تدوین قانون ویژه کودک‌آزاری در قانون مجازات اسلامی ترغیب شوند.
احمدی یادآور شد: در ماههای آتی، دادگاههای ویژه‌اطفال با همکاری سازمان بهزیستی و پلیس اطفال از سوی نیروی انتظامی راه‌اندازی خواهد شد که امید است به این موضوع نیز به شکل گسترده پرداخته شود.
مسوول دفتر حمایت از حقوق زنان و کودکان‌دادگستری اصفهان با اشاره به این که روزانه سه تا چهار مورد کودک‌آزاری به این دفتر گزارش می‌شود،تاکید کرد:
باید به کودکان تاکید کرد که هرگونه رفتار غیراخلاقی را بدون هیچ گونه ترس و واهمه به مسوولان مربوطه گزارش دهند.
دکتر"عباس مینوی"رئیس سازمان پزشکی قانونی استان اصفهان نیزگفت: مواردی از کودک آزاری نظیر "شکستگی" و "ضرب و شتم" از سوی دادگستری ، بهزیستی و تشکل‌های غیردولتی به این سازمان برای تعیین و اثبات آزار کودکان ارجاع داده شده است.
وی افزود: آثار کودک آزاری ٤٨ تا ۷۲ساعت باقی می‌ماند که در این مدت ، افراد باید بخصوص در زمینه آزار جنسی به مراجع ذیربط مراجعه کنند.
وی فزود: مسائلی مانند ترس از آبروریزی ، دخالت نکردن نزدیکان و آگاهی نداشتن مردم از سیستم‌های حمایتی باعث پنهان ماندن پدیده کودک‌آزاری و آثار کودک آزاری بخصوص در موارد کودک آزاری جنسی شده است.
وی افزود: پزشکی قانونی تنها با استناد به موارد موجود می‌تواند مدرک اثبات آزار کودک را صادر کند ، در غیراین صورت حتی اگر حق با کودک باشد، این سازمان نمی‌تواند مدرکی دال بر آزار او به دادگاه ارائه دهد.
وی تصریح کرد: این سازمان از امکانات و تیم‌های پزشکی متخصص برای اثبات آزارهای جسمی و جنسی برخوردار است، اما زمانی این امکانات به کار می‌آید که موارد کودک آزاری در اسرع وقت اعلام شود.
● کودک آزاران از بیماری روانی رنج می‌برند
وی گفت:کودک آزاران افرادی‌اند که از بیماری روانی رنج می‌برند و یاخود در دوران کودکی در خانواده‌ای آشفته زیسته یا مورد سوء‌رفتار قرار گرفته‌اند.
وی باتاکید بر این که تنها راه مبارزه با این معضل، گزارش مردمی و اجرای مکرر قانون ویژه مرتبط با کودک آزاری است، افزود:بایستی علاوه بر حمایتهای حقوقی، کودکان آموزش ببینند و در مورد رفتارهای ناشایست آگاهی یابند.
همچنین"شیرین نیر نوری"کارشناس حقوق کودکان یونیسف دردفتر تهران، کودک آزاری را به عنوان یک معضل جهانی که همه کشورها با آن درگیرند، ذکر کرد.
وی گفت: آزار جسمی یکی از موارد کودک آزاری است که به یک معضل تبدیل شده است بگونه‌ای که برای خانواده‌ها و همچنین کودکان خیلی مشکل است که بتوانند براحتی درباره آن صحبت کنند.
وی افزود:کودکان از این نگرانند که‌اگر مواردآزار خود را گزارش دهند ممکن است از سوی فرد آزاردهنده دوباره مورد آزار و اذیت قرار بگیرند.
وی با بیان اینکه الگوهای بدرفتاری درباره دختران و پسران متفاوت است، گفت: پسرها در سنین پایین تر همیشه مورد تنبیه بدنی بیشتری قرار می‌گیرند اما با دخترها ، در سنین پایین تر با ملایمت بیشتری برخورد می‌شود که این وضعیت در سنین بزرگسالی ، بر عکس می‌شود.
● والدین و سرپرستان آزاردهندگان اصلی
وی اظهارداشت:براساس آخرین مطالعه وزارت بهداشت ایران درخصوص کودک آزاری که با حمایت یونیسف انجام شد، ۳۱درصد کودکان یک تا پنج سال، ۲۰درصد افراد شش تا ۱۱سال و ۹درصد ۱۲تا ۱۸سال مورد آزارجسمی توسط والدین و سرپرستان خود قرار گرفته‌اند.
این کارشناس حقوق کودکان تصریح کرد: به دلیل این که کودک آزاریها از سوی والدین و دیگر نزدیکان صورت می‌گیرد، هیچ آمار رسمی در این زمینه در هیچ کجای دنیا وجود ندارد.
وی افزود: درباره برخورد با کودک آزار و فرد آزار دیده قوانین برخوردی و حمایتی وجود دارد ولی به‌دلیل نبود گزارش مردمی،این قوانین راکد می‌ماند.
وی افزود: این خلاء باعث شده است حقوق کودک ضایع و فرد کودک‌آزار جسورتر شود اما اگر اعلام موارد کودک آزاری در بین مردم باب شود ، قوانین حمایتی نیز به اجرا درمی‌آید.
نیر نوری بیان داشت: البته موارد متعددی از کودک‌آزاری گزارش می‌شود، اما تنها به مواردی رسیدگی می‌شود که به مراجع قانونی اعلام گردد.
وی با اعلام این که ایران در حدود ۱۲سال است عضو پیمان نامه حقوق کودک یونیسف شده است، تصریح کرد: در کشور ما مراجع حمایتی زیاد دولتی نظیر شماره تلفن‌های فوری ۱۲۳بهزیستی، ۱۱۰نیروی انتظامی، ۱۲۵ آتش نشانی و ۱۲۸ اورژانس برای گزارشهای مردمی و همچنین تشکل‌های غیردولتی وجود دارد و آنها آماده همکاری در این زمینه هستند.
● آسیب‌های کودک‌آزاری روی کودکان
وی در عین حال از کمبود مکان برای‌نگهداری کودک یا زنان آزاردیده در کشور انتقاد کرد و با اشاره به این که اغلب قربانیان کودک آزاری حتی در زمینه مسائلی مانند نداشتن شناسنامه و امکان ادامه تحصیل دختران هستند، افزود: آنان ‌بعداز هر آزار دچار افسردگی، آسیب دیدگی، ترس، کابوس و سردرگمی می‌شوند.
وی گفت: در آزار جنسی اختلال در بلوغ جنسی، اضطراب، پرخاشگری، افت تحصیلی، از دست دادن حافظه و کاهش فعالیتهای آموزشی رخ می‌دهد که پیامد این قبیل عوارض در سنین بالاتر بیشتر است.
وی اضافه‌کرد: بسیاری از کودکان آزاردیده بخصوص دختران، اینگونه رفتارها را افشا نمی‌کنند که نیاز است با آموزش مادران در برقراری ارتباط دوستانه، شرایط بیان این دسته آزارها فراهم شود که‌این کار نیز مستلزم آموزش مادران است.
وی تاکید کرد: تنها راه مبارزه با این معضل، اجرای مکرر قانون ویژه مرتبط با کودک آزاری است و بایستی علاوه بر حمایتهای حقوقی، کودکان درمعرض آموزش قرار بگیرند و نسبت به رفتارهای ناشایست آگاهی یابند.

منبع : جامعه‌شناسی ایران