بادها

باد جریان هوایی است كه از مراكز فشار زیاد به طرف مراكز كم فشار به حركت در می‌آید. هر چه شیب فشار (تفاوت فشار) بین دو نقطه بیشتر باشد شدت جریان هوا نیز بیشتر خواهد بود. تفاوت فشار دو نقطه را گرادیان فشار می‌گویند.
● بادهای آلیزه (تجارتی) :
این بادها در نیمكره‌های شمالی و جنوبی به ترتیب از شمال‌شرقی به جنوب‌غربی و از جنوب‌شرقی به شمال‌غربی در حال وزشند بادهای تجارتی در زبان‌های اسپانیولی‌ـ ایتالیایی و فرانسوی به ترتیب Alisios و Alisei و Alizes در زبانهای آلمانی تحت عنوان Passat می‌نامند تمام این اسامی فاقد منشاء شناخته شده‌ایی می‌باشند. این بادها در بین منطقه پرفشار جنب حاره و همگرایی میان حاره‌ایی در بخش اعظمی از این مناطق در تمام طول سال می‌وزد. و با ثبات‌ترین بادهای كره زمین می‌باشند.
در نیمكره‌ جنوبی به علت مداومت فشار زیاد جنب حاره، بادهای تجارتی به طور منظم وزیده و طوقه‌ایی را تشكیل می‌دهند. از اینرو تجارتی‌های سطحی در نیمكره شمالی حالات منظم‌تر و قویتری دارنده وسعت نفوذ كمربند تجارتی‌ها در نیمكره شمالی در حدود ۲۵۰۰ كیلومتر و در نیمكره جنوبی در حدود ۳۰۰۰ كیلومتر است. در سطح فوقانی كمربند حاره در حدود ۱۰ كیلومتری از سطح زمین، بادهایی با جهت مخالف تجارتی‌ها می خورند، كه آنها را آنتی‌ترید (ضد تجارتی) می‌گویند.
● بادهای موسمی :
كلمه موسم دارای ریشه عربی است و به معنی فصل می‌باشد به بادهایی كه در فصول متضاد سال با جهات مخالف می وزند موسمی‌ها گفته می‌‌شود. این بادها در زمستان، به صورت جریان سردی از خشكی به دریا و در تابستان به صورت جریان هوای مرطوب و گرمی از دریا به خشكی می‌وزند.
در تابستانها، قاره آسیا گرم شده و به علت تشكیل كم‌فشارهای حرارتی گسترده در خلیج فارس و آسیای مركز و دشت راجستان هند، از اقیانوس هند و آرام بادهایی به جهت این مراكز كشیده می‌شوند این شرایط همزمان با استرالیا و توأم با تشكیل یك آنتی‌سیلكون در روی آن می‌باشد.
كه بادهای خروجی از آن، ضمن عبور از استوا با جهت جنوب غربی به جهت آسیا كشیده می‌شوند و موسمی‌های تابستانی در آسیا را بوجود می‌آورند.
● بادهای غربی :
در گستره جهانی اغلب در عرض های میانه و بین حدود ۳۵ تا ۶۵ درجه عرض جغرافیایی و یا به عبارت دیگر از پر فشار جنب حاره به مناطق كم فشار جنب قطب شیوع دارند.
این بادها از نظر جهت و استمرار دارای خصوصیات متغیرند در سرعت و جهت حركت آنها جریانات موجی بویژه سیلكون‌های سیار و آنتی سیلكون‌هایی كه در منطقه نفوذ این بادها از غرب به شرق حركت می‌كنند اثر عمده‌ای دارند از اینرو ممكن است بادهای مذكور ضمن وزش از غرب به شرق خصوصیات طوفانی هم داشته باشند در زمستان‌های نیمكره شمالی توسعه آنتی‌سیلكون‌های قاره‌ایی و بعضاً حتی سیكلون‌‌ها از توسعه بارز بادهای غربی ممانعت به عمل آورده و بدین جهت بادهای مزبور به نحو بارزی بر روی اقیانوس‌ها توسعه می‌یابند ولی چون در عرض‌های میانه نیمكره جنوبی، شرایط قاره‌ایی تقریباً حاكمیتی ندارد. بادهای غربی هم تقریباً حالت كمربند جهانی بخود گرفته‌اند.
● بادهای محلی :
این بادها منطقه كوچكی را در برگرفته و معمولاً منحصر به لایه‌های بسیار پایین اتمسفر است.
▪ نسیم دریاو خشكی :
این بادها حاصل تفاوت روزانه درجه حرارت بین دریاها و خشكی‌ها می‌باشد به هنگام روز، میزان فشار هوای دریاها در مقایسه با خشكی‌های همجوار به علت پایین بودن نسبی درجه حرارت بیشتر است از اینرو جریان هوایی از طرف دریا به طرف خشكی برقرار می‌گردد و شب هنگام خشكی‌ها سرد شده و به علت افزایش فشار هوای سطوح آنها جریان بادی از خشكی به سوی دریا می‌وزد.
▪ بادهای كوه و دره :
این بادها در اتمسفر آزاد، در نتیجه تفاوت گرمای حاصله بین دره‌ها و دشت‌ها كه منجربه اختلاف فشار بین نواحی یاد شده می‌گردد بوجود می‌آیند.
▪ فون (Foehn) :
باد گرم و خشكی است كه در سمت پشت به باد یك پشته كوهستانی بروز می‌كند و این نام منشاء خود را از آلپ گرفته است.
زمانی كه هوای نسبتاً مرطوبی بر پشته كوهی صعود می‌كند سرد شده، تراكم حاصل از این امر به صورت بارندگی در جهت رو به باد ظاهر می‌شود و چنانچه در ارتفاعات ذخیره‌ایی از هوای سرد انباشته نباشد جریان هوا ضمن گذر از پشته كوهستانی بتدریح در شرایط بی‌دررو، در داخله پشت به باد گرم و خشك می‌گردد به طور كلی، در زمان جریان این باد، میزان نم نسبی به طور ناگهانی پایین می‌آید بارندگی قطع می‌گردد.
در زمان حداكثر شدت باد، درجه حرارت به حداكثر خود می‌رسد و عموماً از میزان فشار هوا كاسته می‌شود. ذوب برف‌های زمستانی، خشكی و سوزاندن مزارع و ایجاد شرایط مساعد برای حریق جنگل‌ها از دیگر نشانه‌های بروز بادهایی با خصوصیات باد «فون» می‌باشد.

منبع : سایت مفاهیم