۹ آبان ۱۳۰۴ ــ روزی که به دوران سلطنت قاجارها بر ایران پایان داده شد

در پی یک رشته تظاهرات تهران و شهرهای دیگر که چهار روز طول کشیده بود و تظاهرکنندگان درخواست خلع قاجاریه از سلطنت را کرده بودند، نهم آبان ۱۳۰۴ (۳۱ اکتبر ۱۹۲۵ میلادی و روزی چون امروز) مجلس شورای ملی طرح نمایندگان را مبنی بر خلع قاجاریه تصویب کرد که متن طرح با جمله «به منظور تامین سعادت ملت ایران ...» آغاز شده بود.
نمایندگان در همین جلسه سردار سپه، ژنرال رضاخان پهلوی، را با لقب «والاحضرت اقدس» به عنوان رئیس موقت کشور تعیین کردند و کار اصلاح قانون اساسی و تعیین تکلیف قطعی ریاست کشور را برعهده مجلس موسسان قرار دادند. در این جلسه دکتر مصدق نماینده تهران با دادن سمت ریاست موقت کشور به سردار سپه به دلیل سابقه اش به قلدری کردن مخالفت کرده بود و اصولا سپردن چنین مقامی را به یک نظامی به مصلحت ندانسته بود. با وجود این مخالفت، این طرح فوری فقط پنج رای مخالف داشت. قبلا هم دولت با بازگشت سلطان احمد شاه که در اروپا بود به وطن، مخالفت کرده بود. میان مردم شایع کرده بودند که با خلع قاجاریه، نظام حکومتی ایران جمهوری و رئیس کشور انتخابی خواهد شد.
در همین روز و اندکی پس از رای گیری در مجلس، این قضیه به سفارتخانه ها اعلام شد و بوذرجمهری شهردار وقت تهران تلفنهای کاخ گلستان ( میدان ارگ ــ ۱۵ خرداد ) محل اقامت محمد حسن میرزا ولیعهد را قطع و پس از اخراج زنان احمدشاه و خانواده سلطنتی از آنجا، درها را مهر و موم کرد.
بعدا شهربانی (پلیس تهران) درباریان را بازداشت و دولت با تامین پنج هزار تومان هزینه، محمد حسن میرزا را روانه اروپا کرد. احمد شاه که در فرانسه بود پس از آگاه شدن از خلع قاجاریه؛ به عمل مجلس اعتراض کرد، ولی تا آن زمان بسیاری از دولتهای اروپایی و سایر ملل دولت موقت تهران را به رسمیت شناخته بودند و برای احمدشاه و همراهانش راهی جز درخواست پناهندگی باقی نمانده بود و به این ترتیب سلسله ای که در طول حکومت ۱۳۰ ساله خود (از تاجگذاری آغامحمدخان در سال ۱۷۹۵میلادی) برای ایران چیزی جز بدبختی به بار نیاورده بود منقرض شد.
قاجارها از یک ایل مغول تبار بودند و نام این ایل از اسم «قاجار نویان» امیر زاده مغول گرفته شده بود. با وجود انقراض دودمان قاجارها، مقامات بالای دولتی تقریبا دست نخورده باقی ماندند! و بنا براین، حل مسائل ایران به درازا کشید و ....

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز