انحصار هسته ای

مقابله كشورهای دارنده تكنولوژی هسته ای در مقابل كشورهایی كه در صدد رسیدن به این تكنولوژی استراتژیك هستند، گویای زوایای پنهان سیاست این كشورها برای انحصار آن و بهره مندی سیاسی و اقتصادی از این انحصار در روابط بین الملل است. این درحالیست كه كشورهایی كه هم اكنون به عنوان مانع عمده در دستیابی كشورهایی همچون ایران به تكنولوژی صلح آمیز هسته ای هستند، برنامه ریزی گسترده ای را برای بهره مندی هرچه بیشتر از آن در تولید انرژی دارند.
گزارش زیر به طور خلاصه به وضعیت نیروگاه های هسته ای در جهان می پردازد.اگر نیم نگاهی به فعالیت های هسته ای كشورهای عضو باشگاه هسته ای جهت تولید برق انداخته شود می توان شفاف تر و منطقی تر قضاوت منصفانه ای در مورد اقتصاد انرژی هسته ای در سطح دنیا داشت. بدون شك كشورهای غربی و بالطبع روسیه در استفاده از فواید اقتصادی انرژی هسته ای در دنیا پیش رو بوده و هستند و چون خود اولین بار در به وجود آوردن این تكنولوژی ایفای نقش اساسی نموده اند به نحوی خودشان را صاحب حق دانسته و مایلند برنامه ریزی اقتصادی و سیاسی در استفاده از تكنولوژی هسته ای را جهت دهی كنند. در حال حاضر نیروگاه های هسته ای زیادی از انواع مختلف در سطح جهان در تولید انرژی برق در حال فعالیت بود، به طوری كه انرژی مصرفی بسیاری از كشورها وابستگی زیادی به این تكنولوژی دارد. البته نیروگاه های قدرت فقط در تولید برق ایفای نقش نمی كنند بلكه از بسیاری از آنها علاوه بر تولید برق جهت شیرین كردن آب شور در سطح دنیا استفاده می شود. در ضمن تعداد زیادی از راكتورهای تحقیقاتی در كشورهای دنیا در حال فعالیت بوده، به طوری كه از آنها جهت تولید انواع رادیو ایزوتوپ ها و تحقیقات دیگر استفاده می شود كه فواید اقتصادی زیادی در بردارد. با توجه به مقدمه مختصر فوق می توان نتیجه گرفت كه نقش اقتصادی تكنولوژی هسته ای در جهان امروزی بسیار برجسته بوده و همچنین یكی از عوامل مهم جهت عدم تولید گازهای گلخانه ای استفاده از نیروگاه های هسته ای می باشد. با تمام این تفاصیل یكی از راه های پردرآمد تعدادی از كشورها، تولید سوخت هسته ای برای نیروگاه های مختلف هسته ای در دنیا می باشد كه فواید زیادی در بردارد. زیرا فرآیند تهیه چرخه سوخت از استخراج معدن گرفته تا تبدیل به كیك زرد ناخالص، گاز۴ UF، گاز۶ UF، غنی سازی و تا تبدیل به میله های سوخت فرآیندی پیچیده و پرهزینه بود، بنابر این تولید چنین محصول خاصی كه در انحصار معدود كشورهایی در دنیا می باشد فواید اقتصادی خوبی برای آنها در بردارد. اگر نگاهی به ظرفیت های نیروگاه های هسته ای بعضی از كشورهای مهم (در حیطه هسته ای) بیافكنیم می توان به تفسیرهای جالبی رسید و به بزرگنمایی كه توسط آنها در زمینه فعالیت های صلح آمیز هسته ای بعضی از كشورهای نوپا در زمینه هسته ای خط بطلان كشید. به نظرمی رسد با توجه به بحران انرژی فسیلی كه قسمت اعظمی از انرژی دنیا از آنها به دست می آید و در ضمن بیشترین مقدار سوخت فسیلی در منطقه ای از جهان به نام خاورمیانه قرار دارد كه اكثر كشورهای این منطقه یا فاقد نیروگاه هسته ای و یا در حال تدارك جهت ساخت این نوع از نیروگاه ها هستند، نقش اقتصادی نیروگاه های هسته ای برجسته تر می شود. البته كشورهای غربی عقیده دارند چه لزومی دارد كشورهای خاورمیانه از جمله ایران با توجه به مقادیر عظیم نفت و گاز رو به استفاده از نیروگاه های هسته ای آورند. در پاسخ به این نظر باید گفت كه اولاً سهم انرژی هر كشور از قسمت های مختلف توسط یك برنامه نرم افزاری تهیه می شود و اثبات شده كه برای هر كشوری سیستم تركیب انرژی های مختلف یعنی mix energy بهترین گزینه است. در ضمن كشور ایران به علت داشتن پارامترهای اولیه مانند داشتن معادن اورانیوم، در كنار دریا قرارگرفتن ، نیروی جوان علاقه مند به استفاده از این تكنولوژی و همچنین نگاهی به آینده انرژی فسیلی و بحران انرژی و افزایش جمعیت عادت كرده به انرژی می تواند مستعد استفاده از نیروگاه هسته ای به عنوان تأمین كننده بخشی از انرژی خودی باشد. اگر به كشورهایی نظیر روسیه و آمریكا نظری افكنده شود می توان دید كه هر دو كشور دارای منابع نفت و گاز و سایر منابع انرژی مانند ذغال سنگ و... می باشند پس چرا در این سطح دارای نیروگاه هسته ای بوده و هنوز برنامه برای گسترش و مدرنیزاسیون آنها دارند. بنابر این اقتصاد جهانی منابع انرژی یك گزینه مهم را استفاده از نیروگاه های هسته ای می داند و بس. حال نگاهی گذرا به جدول آمار ظرفیت تولید برق هسته ای بعضی از كشورهای هسته ای دنیا داشته تا ملموس تر درك شود.با توجه به تعداد كل نیروگاه های هسته ای قدرت در دنیا كه ۴۴۷ نیروگاه می باشند و توان كل الكتریكی تولیدی توسط آنها ۳۸۳۷۵۸ مگاوات الكتریكی می باشد مشاهده می شود از ۳۱ كشور عضو باشگاه هسته ای دنیا بیشترین ظرفیت تولید انرژی الكتریسته به ترتیب مربوط به كشورهای آمریكا، فرانسه، ژاپن، روسیه، آلمان، كره، اكراین، كانادا، انگلیس و سوئد می باشد. به طوری كه توان الكتریكی تولید شده توسط این ده كشور برابر ۳۲۷۲۶۹ مگاوات الكتریكی می باشد. یعنی در حال حاضر ۲۸/۸۵ درصد از ظرفیت تولید برق كل نیروگاه های هسته ای دنیا در اختیار ده كشور فوق قراردارد. این كشورها از نظر صنعت و اقتصاد در دنیا در سطح بالایی قرار داشته و در واقع به نحوی اقتصاد هسته ای دنیا در دست آنها قرار دارد. در ضمن تعدادی از همین كشورها هم تولید كننده عمده سوخت هسته ای دنیا می باشند به طوری كه اقتصاد و بازار فروش سوخت هسته ای به صورت انحصاری در دست آنها است و از این طریق فواید زیادی می برند همچنین از پسمانداری سوخت های مصرف شده كشورهای دیگر دنیا هم درآمد اقتصادی دارند. بنابر این بالطبع با توجه به باند بازی های سیاسی، آنها به هیچ عنوان تمایل ندارند چنین بازار پرسود و منفعتی را از دست بدهند یا حتی بخشی از آن را با دیگر كشورها شریك شوند چون به هرحال جزو ذات سرمایه است كه فقط به دنبال سود و منفعت شخصی است. ایران هم پس از سال ها علاقه مند است كه با راه اندازی اولین نیروگاه هسته ای با توان ۱۰۰۰ مگاوات الكتریكی سی ودومین كشور باشگاه هسته ای دنیا شود و در این راه صادقانه در حال تلاش است. در ضمن چون ایران معدن اورانیوم دارد پس با در جریان قرار دادن آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) تصمیم گرفت كه فعالیتی هم در زمینه چرخه سوخت هسته ای داشته باشد تا در صورت آماده شدن نیروگاه خود بتواند در زمینه تهیه سوخت آن خودكفا شود ولی به همان دلایل فوق و انحصاری بودن این تكنولوژی و بازار آن توسط تعدادی از كشورهای فوق و همچنین نفوذ این كشورها در نهادهای بین المللی و بخصوص IAEA ( آژانس بین المللی انرژی اتمی ) و مشكلاتی كه در این زمینه ایجاد می كنند ایران نتوانسته به حق مشروع خود در این زمینه در دنیا دست پیدا كند و از منابع معدنی اورانیوم بالقوه خود سودی ببرد. علاوه بر این موارد اگر تهیه سوخت نیروگاه هسته ای ایران در داخل خود ایران باشد می توان از نوسان قیمت آن و انحصاری بودن آن جلوگیری كرده و در این زمینه به خودكفایی رسید و یا حتی از فروش آن درآمد اقتصادی كسب نمود. با تمام مزایای فوق توانایی تولید سوخت هسته ای توانمندی فنی و تكنولوژیكی ایران را نشان خواهد داد و این اعتباری برای ما در سطح خاورمیانه و حتی جهان خواهد بود. به خصوص در خاورمیانه ای كه اكثر كشورهای آن مصرف كننده بوده و بیشتر از طریق فروش محصولات نفت ارتزاق می كنند و در زمینه تولید و صنعت و پیشرفت علمی حرف آنچنانی برای گفتن ندارند و این وجهه ایران را در راهیابی از كشورهای در حال توسعه به كشورهای توسعه یافته قابل قبول تر می كند.
در حال حاضر دو كشور ایران و قزاقستان را می توان به عنوان سی ودومین و سی وسومین كشورهای باشگاه هسته ای در آینده نزدیك به حساب آورد. البته ایران نیروگاه ۱۰۰۰ مگاواتی در حال ساخت دارد در حالی كه قزاقستان برنامه ساخت سه نیروگاه ۶۴۰ مگاوات الكتریكی از نوع VVER را قطعی نموده كه جمعاً ظرفیت آنها ۱۹۲۰ مگاوات الكتریكی می باشد. در حال حاضر ۲۱ كشور دیگر عضو باشگاه هسته ای فقط ۷۲/۱۴ درصد برق هسته ای دنیا را كه جمعاً ۵۶۴۸۹ مگاوات الكتریكی می شود تولید می كنند. این آمار نشان دهنده آن است كه هنوز بسیاری از كشورهای دنیا به خصوص كشورهای در حال توسعه به حق واقعی خود در این انرژی دست پیدا نكرده اند و اقتصاد و سیاست و راهبرد این انرژی توسط سران دولت این كشورها تعیین می شود. در واقع نفوذ آنها در نهادهای بین المللی مانند حق وتویی می باشد كه هیچ وجدان آگاه و با شعور اجتماعی بالا توجیهی برای آن نمی یابد .
رامتین راوندی

منبع : روزنامه همشهری