آویزه های آسمانی شدن

کمال مطلق طلبی ریشه در درون و نهاد همه انسان ها دارد. اگر مصداق واقعی کمال مطلق را خدای باری تعالی بدانیم و به آن باور داشته باشیم، بنابراین دغدغه اصلی انسان همواره این بوده و خواهد بود که چگونه و از چه طریقی می توان به کمال مطلق رسید و به خدای متعال تقرب پیدا کرد. نگارنده در این نوشتار آویزه هایی را که می تواند این غرض تکاملی انسان را محقق نماید مورد کنکاش و بررسی قرار داده که با هم آن را از نظر می گذرانیم.
● آرزوی انسان برای بازگشت به آسمان
از زمانی که انسان به زمین هبوط کرد و در آن مستقر شد، همواره دغدغه آن داشته و دارد تا خود را به جایی که از آن آمده بازگرداند. هرگاه دمی به زمین نگریست تا توشه و نانی برگیرد، نگاهی هم به آسمان داشت تا به آن جا بازگردد. از این رو خود را همیشه مهمان این خاک می دانسته و آن را به عنوان خانه ابدی خویش نپذیرفته است.
بازگشت به آسمان، آرزو و آرمان دیرینه بشر بوده و هست. این گرایش به پرواز و گذر از دروازه های زمین به سوی آسمان هرچند که در شکل و قالب پروازهای مادی آشکار می شود ولی برخاسته از انگیزأ برتری است که می کوشد تا خود را به آسمان و جایگاه برتر خویش بازگرداند.
آسمان، تجسم آرزوهای اوست و در آسمان بالای سر خویش کمالی را می جوید که روزی به دام ابلیسی از آن فرو افتاده و در این دامگاه مستقر شده است.
انسان، همواره چشم به آسمان داشت تا از آسمان دستی به یاری اش بیاید و او را به آنجا بازگرداند. آموزه های وحیانی را راهی برای رسیدن به این هدف ارزیابی کرده و بدان پای بند شده است. این گونه است که قرآن را حبل و ریسمان الهی برمی شمارد و در جست وجوی آویزه ای، به آسمان چشم می دوزد تا آن را ابزاری برای بازگشت و افزاری برای تعالی و تکامل خود قرار دهد؛ چون بر این باور است که او زمینی نیست و آسمانی است و می بایست به جائی که از آن بیرون رانده شده بازگردد.
این بینش و نگرش انسان به آسمان و یاری آسمانیان است که در گونه های مختلف نمود می یابد. قرآن نیز به این مسئله و دغدغه انسان توجه داشته است. مسئله ابزارهای آسمانی از آن دسته مفاهیمی است که قرآن بدان اشاره کرده است.
● آویزه های آسمانی
در قرآن از ریسمان آسمانی و دستگیره های محکم و استوار الهی یاد شده است، چنانکه خداوند می فرماید: واعتصموا بحبل الله جمیعاً و لاتفرقوا؛ به ریسمان الهی تمسک بجویید و متفرق و پراکنده نشوید. (آل عمران آیه ۳۱۰) در این آیه ریسمان الهی به عنوان عاملی برای جلوگیری از تفرقه یاد شده است.
در آیه ۶۲۵ سوره بقره ایمان به خدا و کفر به طاغوت و حکومت غیرخدا به عنوان دستگیره محکم و عروه الوثقی مطرح شده و کسانی که به این دستگیره تمسک جسته و بدان دست می آویزند رستگار نامیده می شوند.
● مصادیق آویزه های آسمانی
در این آیات به مسئله کلی تمسک به ریسمان آسمانی و دستگیره های محکم اشاره شده ولی مصادیق آن مطرح و تبیین نشده است. اما در آیات دیگری به طور دقیق و جزیی به مصادیق آن اشاره شده و تمسک به اهل بیت(ع) و قرآن به عنوان ریسمان های الهی مورد تأکید قرار گرفته است.
البته قرآن به عنوان کامل ترین مصداق در آیات مطرح شده وگرنه همه آموزه های آسمانی که به اشکال مختلف برای هدایت و راهنمایی بشر آمده از مصادیق آویزه های آسمانی هستند؛ از این رو خداوند تورات را نیز به عنوان ریسمان آسمانی دانسته است که مؤمنان در دوره آن شریعت، می توانستند با تمسک بدان به خدا برسند. به این معنا که تورات نیز به عنوان یک آموزه وحیانی الهی مصداقی از ریسمان و ابزار آسمانی شمرده شده که مصلحان می توانند با آن به خدا نزدیک شوند (اعراف آیه ۱۶۹ تا ۱۷۰)
این گونه است که می توان گفت همه کتب و آموزه های دیگر چون صحف ابراهیم و موسی و انجیل و مانند آن جزو مصادیق آویزه است و تمسک بدان در دوره ای به عنوان مصداق آویزه جایز بوده است. در زمان ما قرآن به عنوان مصداق کامل آموزه های وحیانی و آویزه محکم و استوار می باشد که می بایست بدان تمسک جست چنان که قرآن نیز بر این نکته تأکید کرده است. (اعراف آیه ۱۷۰)
پیامبر و اهل بیت عصمت و طهارت نیز از مصادیق کامل آویزه های آسمانی است که می بایست برای نزدیکی و تقرب به خدا و دست یابی به کمال از آن ها بهره جست. خداوند در آیه ۱۷۴ و ۱۷۵ سوره نساء به این مسئله پرداخته و از مردم خواسته تا بدان ها تمسک جویند. در این آیات حضرت محمد(ص) به عنوان نوری معرفی شده که خداوند به سوی انسان روانه داشته تا با اعتصام و تمسک به وی به آسمان راه یابند.
● آثار تمسک به آویزه های آسمانی
تمسک و اعتصام (چنگ انداختن) به آویزه های آسمانی از مهم ترین راه های رسیدن به کمال مطلق است. این گونه است که انسان دوباره رحمت خاص الهی را برای خود می خرد و راه بازگشت به آسمان را می یابد. خداوند در آیه ۱۷۵ سوره نساء چنگ زدن به ریسمان خدا و آویزه های آسمانی را عامل و علت اصلی رحمت خاص خود برمی شمارد.
نتیجه طبیعی برخورداری از رحمت الهی این است که شخص از فضل و بخشش افزون تری از سوی خداوند بهره مند می شود. فضل الهی او را دربرمی گیرد و انسان را به سوی کمال خاص و تقرب ویژه می برد. (همان)
در حقیقت تمسک به آویزه های آسمانی به معنای هدایت مستقیم و خاص است که از آن به صراط مستقیم یاد می شود. (آل عمران آیه ۱۰۱ و نساء آیه ۱۷۵) و هرگونه ارتداد و کفر از انسان دور می شود (آل عمران آیه ۱۰۰ و ۱۰۱) و او در حوزه امنیت الهی وارد می گردد و در زمره مؤمنان رهایی یافته قرار می گیرد. (نساء آیه ۱۴۶)
در حقیقت او از دوزخ دنیا و خشم آخرت رهایی می یابد و به جای اسمای کمالی جلال در کنف اسمای کمالی جمال قرار می گیرد. (آل عمران آیه ۱۰۳)
از آثار و برکات دنیوی آن نیز می توان به مسئله همبستگی و همدلی میان مؤمنان و کسانی اشاره کرد که به این آویزه های آسمانی چنگ انداخته اند. (همان) و از نزاع ها و درگیرهای جاهلی و برخاسته از جهل و نادانی و دوری از آموزه های آسمانی رهایی می یابند. (همان)
بنابراین اساس، در تفسیر و تحلیل قرآنی تنها راه بازگشت به آسمان و بهره گیری از کمالات آسمانی آن است که به آویزه های آسمانی خدا چنگ اندازیم که مهم ترین مصادیق آن از نظر قرآن و پیامبر(ص) و اهل بیت آن حضرت(ص) است. به سخنی دیگر قرآن و عترت در زمان ما از مهم ترین و اصلی ترین مصادیق آویزه های آسمانی می باشند که انسان می تواند برای رسیدن به آسمان و کمال انسانی از آن ها بهره گیرد.

رضا شریفی

منبع : روزنامه کیهان