امروز طاسی فردا مو

● شیوه های نوین درمان كم مویی مردان
موها در خدمت هیچ هدف بیولوژیك خاص و مهمی نیستند. حتی گرم كردن، پوشاندن بدن و مقابله با تابش مستقیم نور خورشید را نیز برعهده ندارند. ولی نقش عظیمی را كه موها در روان انسان بازی می كنند، نمی توان نادیده گرفت. از زمان های بسیار قدیم، موها همواره نماد قدرت و زیبایی بوده اند..
هنگامی كه به معشوق خود می نگریم، ناخودآگاه به دنبال نشانه های سلامتی شخصی وی هستیم، چه هر چه سالم تر باشد فرزندان سالم تری از او خواهیم داشت. سر پرمو، در مرد و زن، نشانه قابل اعتمادی از قدرت بدنی و تغذیه خوب است و از دریچه تكاملی، جفتی بهتر. از این رو عجیب نیست زمانی كه موها شروع به ریزش می كنند، خود می تواند حاكی از خسارتی باشد. به طور معمول موها در مردان در دهه های ۲۰ و ۳۰ زندگی شروع به ریزش می كنند. ۱۲ درصد مردان بیشتر موهای شان را پیش از سی امین سالروز تولد خویش از دست می دهند. تا سن ۵۰ سالگی، بیش از نیمی از مردان دیگر دچار طاسی در نقاط معینی شده و خط موهای پیشانی شان عقب نشینی كرده است.
رشد موهای سر تا زمانی كه ضربه ای از تستوسترون وارد نشده، ادامه می یابد. مردان به خوبی معنی اثر تستوسترون را می فهمند: ریش صورت، عضلات دوسر بازو و استخوان چانه مردان كاملاً از این هورمون تاثیر می پذیرند. از همه آثار ناشی از تستوسترون بر موها در مردان، طاسی وسط سر كه در نور آفتاب برق می زند، كمتر مورد علاقه آنها است. در سال های دهه ،۱۹۴۰ آناتومیست جیمز همیلتون، رابطه بین تزریق تستوسترون در مردان خواجه و رشد موها را به اثبات رساند. سپس مطالعات نشان دادند كه مقصر اصلی ریزش موی سر در مردان، نه خود تستوسترون بلكه یكی از فرآورده های جنبی آن است به نام DHT (كه به دلیلی ناشناخته، تنها بر موهای كف سر و نه مثلاً پشت موثر است). جالب اینكه ناحیه طاس عملاً فاقد مو نیست، بلكه به جای موهای بلند و محكم سابق اكنون موهای كرك مانندی از فولیكول هایی مینیاتوری بیرون زده اند.
اداره غذا و دارو تاكنون دو شیوه درمان را برای طاسی و ریزش مو پذیرفته است. مینوكسیدیل (Rogaine) از سال ۱۹۸۸ به عنوان درمانی برای طاسی پذیرفته شد و در ابتدا نیز بسیار موثر است. ولی پس از یك گام بلند در آغاز موهای قدیم دیگر وارد مرحله استراحت نشده، به سرعت شروع به ریزش می كنند و موهای جدیدتر نیز از توقف باز می مانند. به علاوه به گفته دكتر جورج كوتسارلیس دانشیار بیماری های پوست و مو در دانشكده پزشكی دانشگاه پنسیلوانیا، از نحوه اثر آن نیز كسی چیزی نمی داند. در سال ۱۹۹۷ اداره غذا و دارو فیناستراید (Propecia) را برای درمان ریزش موهای سر پذیرفت. مكانیسم اثر این دارو، توقف تشكیل DHT در پوست سر و مانع شدن از اثر تستوسترون در نازك كردن ساقه موها است.
مطالعات نشان داده اند كه روگن با قدرت اثر زیاد (مینوكسیدیل ۵ درصد) ساقه موها را ضخیم تر كرده و در ۶۰ درصد مردان پس از گذشت یك سال حتی موجب رشد مجدد موها می شود. پروپشیا در ۹۰ درصد مردان رشد موها را برای مدت پنج سال متوقف می سازد. در نتیجه به طور متوسط شاهد ۱۴درصد افزایش موهای سر خواهیم بود. ولی، محدودیت هایی برای مصرف هر دو دارو وجود دارند و به علاوه این رقم ۱۴درصد برای كسی كه بیشتر موهای سرش ریخته كفایت نمی كند. در واقع بیشترین كاری كه از این دو دارو برمی آید، حفظ موهای فعلی است و در رابطه با مینیاتوری شدن فولیكول ها كاری از دست شان برنمی آید.
اما اكنون كه دانشمندان اندك اندك سر از مكانیسم های حاكم بر چرخه رشد و ریزش موها درمی آورند، در اندیشه تولید داروهای جدیدی هستند، كه همان كاری را كه از آنها می خواهیم انجام دهند یعنی رشد مجدد موها.
احتمالاً دلگرم كننده ترین بخش این داستان، كشف نقش ژنی در رشد موها است. معلوم شده كه این ژن- به نام sonic hedgehog (كه در واقع نامش را از بازی ویدیویی سگا گرفته)- برای رشد اعضای جنین نقشی حیاتی بر عهده دارد. و در افراد بزرگسال یكی از معدود اعضایی كه برای ادامه رشد متكی به آن هستند، مو است. هم اكنون شركت بیوتكنولوژی كوریس واقع در كمبریج ماساچوست در حال تولید دارویی بر اساس ژن مزبور است. شركت مذكور مولكول كوچكی تولید كرده، كه می تواند برخی آثار ژن فوق را تقلید كرده و با نفوذ به پوست مستقیماً در داخل فولیكول جای گیرد. سال گذشته شركت كوریس یافته هایش را در نشست آكادمی بیماری های پوست و مو در ایالات متحده عرضه نمود و نشان داد كه مولكول مذكور می تواند موجب فعال شدن فولیكول های مو شود. پژوهشگران نخست موهای تن موش ها را تراشیدند. سپس، محل را با داروی مورد نظر ماساژ دادند. موهای آن قسمت از پوست موش، به سرعت رشد نمود و پوشش ضخیمی از مو به وجود آورد. سپتامبر گذشته، كوریس به اتفاق شركت دارویی Procter & Gamble شروع به تولید داروی مشابهی برای انسان كردند.
گرچه مصرف خوراكی یا تزریقی چنین دارویی ممكن است موجب نقص های تكاملی در جنین شود، ولی پژوهشگران امیدوارند، مالیدن آن به پوست سر چنین مشكلاتی را به بار نیاورد. تا آن زمان امید دانشمندان به این بود كه بتوانند فولیكول ها را به نواحی بدون موی سر بكشانند.
زمانی كاشت مو، عمل جراحی پیش پا افتاده ای به شمار می رفت كه برخی افراد غیرحرفه ای نیز به این كار مبادرت می ورزیدند. امروز این عمل به صورت اقدام جراحی ماهرانه ای درآمده كه بسیار از آنچه كه در دهه ۸۰ انجام می شد، فاصله دارد.
جراحان نوار باریكی از پوست و مو را، كه در نتیجه تاثیرات ناشی از DHT دچار ریزش نشده، (معمولاً در ناحیه پشت سر) برداشته و با تشریح آن در زیر میكروسكوپ فولیكول هایی را كه یكی دو رشته مو به آنها چسبیده برداشته و (با ایجاد برش هایی در پوست سر داوطلبان) در محل های برش جاگذاری می كنند. به طور كلی، جراح در هر جلسه می تواند بین یك تا چند هزار مو را جابه جا كند. معمولاً تمام هم و غم بیمار و پزشك در این شیوه درمان، بازسازی خط رویش مو و پوشاندن هر چه بیشتر نقاط دچار طاسی است، طوری كه تا حد امكان طبیعی به نظر رسد. در گذشته، كاملاً آشكار بود كه شخص اقدام به كاشت مو كرده، ولی امروزه تلاش می شود نتایج بهتری حاصل شود. طبیعی است كه بهترین نتیجه ای كه می توان انتظار داشت، این است كه از ظاهر بیمار چیزی آشكار نشود.
ولی جراحان قادر به ایجاد موهای جدید نیستند. تنها كاری كه از دست شان برمی آید جابه جا كردن موها و گاهی قرار دادن آنها با زاویه ای با كف سر است، طوری كه بتواند فاصله كمی از خود را نیز بپوشاند.
● تحریك رشد سلول ها
در سال ،۱۹۹۹ كولین جودا از دانشگاه دورهام در انگلستان با گزارش نتایج حاصل از كاشت سلول های كلیدی فولیكول های پوست سر خود - به نام سلول های پاپیلا- در بازوی همسرش، جامعه علمی را شگفت زده نمود. طولی نكشید كه چهار موی جدید جوانه زدند. هدف اصلی جودا از این آزمون علمی این بود كه نشان دهد اولاً بدن انسان فولیكول های پیوندزده شده را (مانند پیوند قلب) رد نمی كند.
ثانیاً سلول های پاپیلا می توانند در محیط پوست میزبان زندگی نوینی را آغاز كرده، فولیكول های كاملاً جدیدی به وجود آورند. تعداد این سلول ها نیز مانند خود فولیكول های پوست سر بسیار ناچیز است. ولی رویای جودا این بود كه با كشت و تكثیر این سلول ها در محیط آزمایشگاه و سپس پیوند آنها، پوست میزبان را تحریك به تولید فولیكول های فراوان و موهای جدید كند. تا همین اواخر كسی نمی دانست چگونه این رویا را بدل به واقعیت سازد. تكثیر سلول های پاپیلا در آزمایشگاه، البته ممكن است، ولی این سلول تمام توانایی خویش در تحریك تولید و رشد فولیكول های جدید مو را از دست می داد.
اما دكتر كن واشنیك، معاون اجرایی انستیتوی پژوهشی آدرانز، واقع در آتلانتای فیلادلفیا می گوید، كلید كار «یافتن ۱۱ گیاه و ادویه سری است، كه به سلول ها امكان تكثیر در عین حفظ توانایی رشد موها را می دهند.» در حال حاضر این موسسه به اتفاق شركت اینترسایتكس (متخصص در بیوتكنولوژی، واقع در منچستر انگلستان) روی چنین دارویی كار می كنند. نیك هیگینز، مدیر اجرایی اینترسایتكس، می گوید این روزها دانشمندان می توانند این سلول ها را تا هزار برابر تكثیر كنند. تكثیر سلول ها در محیط آزمایشگاه در ظروف پتری و با استفاده از پوستی است كه جراحان زیبایی در اختیارشان قرار می دهند. سلول های مذكور در این محیط مصنوعی به خوبی رشد و تكثیر یافته و موهایی زیبا به رنگ های تیره واقعی (سیاه و قهوه ای)، از همان نوعی كه به طور طبیعی در پوست سر می رویند، ایجاد می كنند.
از سوی دیگر پیوند فولیكول های جدید مو به پوست سر افراد داوطلب در جریان است. سال گذشته بیشتر تجربیات و آزمایشات با هدف سالم و بی خطر بودن این عمل صورت گرفتند. سیر كار بدین صورت بود، كه نخست فولیكول های مو از پس سر سه مرد طاس برداشته شدند، سپس سلول های پاپیلای مو در زیر میكروسكوپ جدا و در ظروف آزمایشگاهی كشت داده شدند. آنگاه سلول های جدید به دست آمده در آزمایشگاه مجدداً به پوست كف سر همان افراد (درست كمی در زیر سطح پوست) پیوند زده شدند. این كار در حدود ۱۰۰ بار در ناحیه ای به وسعت نیم اینچ مربع صورت گرفت. دكتر هیگینز می گوید: «از هر هفت مورد پیوند، ما از پنج مورد آن نتیجه گرفتیم.»

The Los Angeles Times
April ۱۷, ۲۰۰۶
اریك د. تایتل
ترجمه: ع. فخریاسری

منبع : روزنامه شرق