سینوزاروپتریکس پریما، نخستین اژدهای پردار چینی

سینوزاروپتریکس پریما، تروپودی بود که بدنش پوشیده از پرهای اولیه بود. این دایناسور در دوره ژوراسیک پسین تا دوره کرتاسه پیشین، حدود ۱۳۵-۱۲۱ میلیون سال قبل می زیست. در سال ۱۹۹۶، دو نمونه فسیل سینوزاروپتریکس، در لایه های قدیمی دریاچه ای، در سیهتون ایالت لیائونینگ چین کشف شد. در زنجیره جانوری، پرندگان از دایناسورهای تروپود(درومازاریدها)، به وجود آمدند و سینوزاروپتریکس، قدیمیترین دایناسور پرنده مانند است. امروزه این زنجیره عبارت است از(برحسب زمان):
• آرکائوپتریکس- قدیمیترین پرنده شناسایی شده( ۱۵۰ میلیون سال قبل)که پرهای نامتقارنی داشت. احتمالا این جانور مسافتهای کوتاه را پرواز می کرده است(ازآلمان).
• سینوزاروپتریکس- بدن این جانور با پرهای اولیه پوشیده شده بود و دستان کوتاهی داشت اما احتمالاقادر به پرواز نبوده است(۱۳۵-۱۲۱ میلیون سال قبل).
• پروتارکائوپتریکس- بر روی دم و بازوها، پرهای بلند و متقارنی داشت اما قادر به پرواز نبوده است(از چین، ۱۳۵-۱۲۱ میلیون سال قبل).
• کائودیپتریکس- دونده کوچک و بسیار تند رویی که دارای پرهای اولیه بود(بالهای متقارن و بنابراین فاقد قدرت پرواز) (از چین، ۱۳۵-۱۲۱ میلیون سال قبل).
• اوننلاگیا- تروپود خشکی زی و بسیار بزرگتر(از آرژانتین). حرکت دستان این جانور بسیار انعطاف پذیر بود(بالا و پایین، مانند پرندگان)(۹۰میلیون سال قبل).
• ولوسیراپتور- گوشتخوار خشکی زی و بزرگتری از مغولستان که دارای ستون فقرات گردنده و چرخشی داشت(این نوع اتصال در پرندگان هم دیده می شود و لازمه پرواز است(۸۰-۸۵میلیون سال قبل).
• ائولولاویس(از اسپانیا)- قدیمیترین پرنده ای که به هنگام پرواز، حتی با سرعت کم، قدرت مانورخوبی داشت. (این کنترل پرواز فوق العاده ناشی از وجود پرهای دسته ای موجود روی انگشت است که نامیده می شود. به علاوه این پرها به هنگام بلند شدن از روی زمین و فرود آمدن هم کمک می کنند).
● پرها:
سینوزاروپتریکس، نخستین فسیل دایناسوری کشف شده ای است که شواهدی از وجود پر در آن دیده می شود( اگرچه اولیه). این فسیلها، فسیل پرنده نبودند بلکه دایناسور تروپود بودند. سینوزاروپتریکس، نمی توانست پرواز کند. احتمالا پرهای این جانور، برای عایق بندی و گرم نگه داشتن دایناسور به کار می رفته است.
● آناتومی:
در امتداد پشت و طرفین بدن سینوزاروپتریکس، پرهای کرک مانندی وجود داشت که در پشت سر این جانور، یالی را تشکیل می داد. طول این جانور حدود ۴فوت(۲۵/۱متر) و طول پرهایش ۲متر بود- این دایناسور دوپا بود و روی دو پای بلند راه می رفت. بلندی سینوزاروپتریکس، از رانها ۴/۱۱ اینچ(۲۹سانتیمتر) و وزن آن حدود ۵/۵پوند(۵/۲کیلوگرم)بود.
طول بلندترین پر، ۵/۱اینچ (۸/۳سانتیمتر)بود. احتمالا این رشته ها، برای گرم كردن جانور به كار می رفته است و برای پرواز نبوده است.
سینوزاروپتریكس، دو دست کوتاه و تعداد زیادی دندان تیز داشت. این جانور، مانند تروپودهای دیگر، گوشتخوار بود و احتمالا جانوران کوچک و حشرات را شکار می کرده است. به علاوه، سینوزاروپتریکس، دمی بلند داشت که (نسبت به اندازه اش)از دم تمام تروپودها، بلندتر بود- دم ۶۴مهره داشت.احتمالا این دم برای ایجاد توازن و چرخش سریع به کار می رفته است.
● تغذیه:
سینوزاروپتریکس، گوشتخوار بود و تنها دایناسوری است که در معده اش، یک پستاندار کشف شده است. تنها، استخوانهای آرواره این پستاندار ناشناخته در معده سینوزاروپتریکس کشف شده است.
● فسیلها:
سینوزاروپتریکس، در سال ۱۹۹۶، توسط کشاورز چینی، به نام لی یین فانگ در حومه شهر، نزدیک ایالت لیائونینگ چین کشف شد. بعدها در این منطقه، دایناسورهای پرنده مانند دیگری هم کشف شد که شامل کائودیپتریکس، پروتارکائوپتریکس و تعداد زیادی از نمونه کانفوسیوسورنیس سانکتوس، پرنده قدیمی مربوط حدود۱۲۰میلیون سال قبل،کشف شد.
سه اسکلت کامل سینوزاروپتریکس کشف شده است که شامل فسیل رشته های کوچک(پرهای اولیه)، محتویات معده، تخمهای گذاشته نشده و بعضی از اندامهای داخلی می باشد.
● پرندگان و دایناسورها:
وجود سینوزاروپتریکس، منجر به این فرضیه شد که پرندگان، از دایناسورهای تروپود دیگر به وجود آمده اند و نه از خزندگان درختی(درخت زی) چهارپا.
● دایناسورهای پردار دیگر:
دو دایناسور پردار جدید دیگر با سن حدود ۱۴۵ تا ۱۲۵ میلیون سال قبل(دوره ژوراسیک پسین و کرتاسه پیشین)هم در همان منطقه چین کشف شده اند. این فسیلها، کائودی پتریکس زوئی و دایناسور اولیه تری به نام پروتارکائوپتریکس روبوستا، جانورانی هستندکه بیشترشبیه دایناسور مانند هستند تا پرنده مانند و آنها را جزء دایناسورهای تروپود در نظر می گیرند. پرهای آنها متقارن بودند و نشان می دهد که این دایناسورها قادر به پرواز نبوده اند(پرندگانی که قدرت پرواز ندارند بالهای متقارنی دارند در حالیکه بالهای پرندگان پرنده نامتقارن است). این یافته ها این نظریه را که پرندگان از دایناسورها به وجود آمده اند را تایید می کند.
● طبقه بندی:
سینوزاروپتریکس متعلق است به:
· قلمرو(جانوران)
· شاخه مهره داران(دارای طناب عصبی پشتی هستند كه در مغز خاتمه می یابد)
· رده آركوزاریا(دیاپسیدها با دندانهای سرپیچی و غیره)
· راسته ساریچیا- دایناسورهای جهنده.
· زیرراسته تروپودا.
· روراسته کوئلوزاریا- درندگان سبک وزن و تندرویی که استخوانهاتی توخالی و مغز بزرگ داشتند..
· سوپرخانواده مانیراپتوریفرمها- کوئلوزارهای تكامل یافته كه استخوانهای مچ تركیبی داشتند.
· خانواده كامسوگناتیدا.
· جنس سینوزاروپتریکس.
· گونه پریما (گونه نوعی).

منبع : پایگاه داده های علوم زمین کشور