جنگ مالی آمریکا علیه ایران

در حالی که یکی از مهم ترین مباحث تحلیلگران سیاسی درباره ایران بررسی نتایج تحریم علیه ایران است و عده ای بر این باورند که تحریم ها نتیجه مورد خواست غرب را به همراه نداشته و نخواهند داشت، تلاش های آشکار و پنهان تنها ابرقدرت باقی مانده پس از جنگ سرد برای متوقف کردن برنامه هسته ای قدرت روبه رشد منطقه ای خاورمیانه ادامه دارد.
● استوارت لوی مدیر دیپلماسی اقتصادی ضدایرانی
بنگاه خبری بی بی سی معتقد است جنگ مالی آمریکا در برابر ایران در ساختمان وزارت تجارت آمریکا در نزدیکی کاخ سفید در واشنگتن هدایت می شود. فرمانده این برنامه نیز استوارت لوی معاون اطلاعات مالی و تروریسم اداره خزانه داری آمریکاست.
بنابر گزارش بی بی سی، تلاش های آمریکا در جنگ مالی با ایران به دو شکل آشکار و نهان انجام می شود.
شکل آشکار این تلاش ها در کوشش این کشور برای تصویب تحریم ها در شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران و همچنین تصویب و اجرای قوانین تحریم در درون آمریکاست، اما وجه پنهان این جنگ که به شکل بالقوه بسیار پیچیده تر است از سپتامبر ۲۰۰۶ شروع شده است.
از این زمان به بعد سفر مسوولان آمریکایی به خصوص استوارت لوی معاون اطلاعات مالی و تروریسم اداره خزانه داری آمریکا به اقصی نقاط جهان آغاز شد. این افراد در سفرهای خود و در ملاقات با روسای بانک ها و شرکت های مهم بین المللی برای متوقف کردن معاملات این بانک ها و شرکت ها با ایران تلاش می کنند.
لوی در مورد نتیجه این گونه اقدامات می گوید: «مدارک مهمی از کارآمدی این امکانات وجود دارد. به عنوان مثال تجارت با ایرانی ها مورد بررسی قرار می گیرد و فعالیت برای آن ها بسیار دشوارتر می شود.
لوی در تشریح این جنگ مالی ضد ایرانی می گوید:«اگر شرکت های نفتی برای توسعه گازی و نفتی ایران قرارداد امضا کنند، با جریمه و سایر مجازات ها روبه رو خواهند شد.»
این اظهارات نشان می دهد که آمریکا می خواهد فشارهای مالی را بر ایران افزایش دهد زیرا بر طبق «قانون تحریم های ایران» شرکت های آمریکایی و خارجی که معاملاتی با ارزش بیش از ۲۰ میلیون دلار با ایران داشته باشند جریمه خواهند شد اما تاکنون دولت آمریکا در اجرای این قانون زیاد سخت گیر نبوده است.
● تحرکات لوی علیه بانک های ایرانی
یکی از تحرکات اصلی لوی، معاون تروریسم و اطلاعات مالی وزیر خزانه داری آمریکا تلاش برای سازمان دهی فشار علیه بانک های ایرانی بوده است.
در این چارچوب وی در ماه های اخیر تحرکات بسیاری علیه بانک های ایرانی انجام داده است.
به عنوان مثال وی سفرهای متعددی به کشورهای اروپایی و عربی انجام داده تا مانع فعالیت بانک های سپه، صادرات و ملت در این کشورها شود. وی اعلام کرده به علت این که بانک صادرات ایران اقدام به انتقال وجوه به گروه های مبارز حماس و حزب الله کرده است، از این پس رابطه غیرمستقیم این بانک و هر بانک دیگری که اقدام به این کار کنند نیز با سیستم مالی آمریکا قطع خواهد شد.
استوارت لوی که در جریان یکی از سفرهای خود به اروپا برای مذاکرات در خصوص محدود کردن دسترسی ایران به سیستم های مالی جهان اعلام کرد که موسسات مالی ایرانی در حال حاضر از دسترسی مستقیم به سیستم مالی آمریکا منع شده اند اما پیش از این قادر بودند تا از طریق بانک های کشور سومی به طور غیرمستقیم نقل و انتقالات مالی انجام دهند، ولی از این پس این رابطه غیرمستقیم نیز قطع خواهد شد.
وی با ادعای این که ایران از بانک صادرات برای نقل و انتقالات پول به گروه های حزب الله، حماس و دیگر گروه ها شامل جنبش جهاد اسلامی فلسطین استفاده می کند، مدعی شده: این بانک که حدود سه هزار و ۴۰۰ شعبه دارد، برای انتقال پول به این سازمان ها مورد استفاده قرار می گرفته است و ما دیگر به یک بانک همچون بانک صادرات ایران اجازه نخواهیم داد تا حتی به صورت غیرمستقیم در سیستم مالی آمریکا فعالیت داشته باشد. وی ادعا کرد که از سال ۲۰۰۱حزب الله لبنان ۵۰ میلیون دلار آمریکا به طور مستقیم از ایران از طریق بانک صادرات دریافت کرده است.
معاون خزانه داری آمریکا تصریح کرده که دولت آمریکا بانک ها و موسسات مالی اروپایی را ترغیب خواهد کرد که با ایران معامله نکنند. اما روزنامه فایننشال تایمز درباره موفقیت این تلاش ها می نویسد : با وجود لابی های گسترده مقامات وزارت خزانه داری آمریکا با شرکت های اروپایی برای تعویق سرمایه گذاری های خود در ایران، برخی از شرکت های اروپایی همچنان بر سرمایه گذاری در ایران تاکید می کنند و دولت بوش به علت فشاری که بر شرکت های اروپایی برای متوقف کردن سرمایه گذاری خود در ایران وارد می کند، با انتقاد فزاینده ای روبه روست و هم پیمانان اروپایی آن نیز نگران تاکتیکهای ضد ایرانی آمریکا هستند.
وزارتخانه های خزانه داری و امور خارجه آمریکا مقام هایی را به اروپا فرستاده اند تا فشار خود را بر شرکت های بین المللی نفت و گاز افزایش دهند تا طرح های خود را برای سرمایه گذاری در ایران به علت برنامه هسته ای آن متوقف کنند. مقام های آمریکایی می گویند که با روسای اجرایی و مقام های ارشد مالی چندین شرکت بزرگ از جمله شرکت انگلیسی-هلندی «شل» و «رپسول» اسپانیا و شرکت های چین و مالزی گفت وگو کرده اند تا آن ها را تشویق کنند که سرمایه گذاری های خود را متوقف کنند.
● نگرانی اروپایی ها از فشار های آمریکا
سفیر اتحادیه اروپا در واشنگتن نیز از این که مقام های وزارت خزانه داری آمریکا شرکت های اروپایی را تهدید می کنند، ابراز نگرانی کرده است. «جان بروتون» سفیر اتحادیه اروپا در واشنگتن از این که مقام های وزارت خزانه داری که به اروپا سفر می کنند، ممکن است شرکت های اروپایی را با به کارگیری قانون فوق ارضی آمریکا تهدید کنند، ابراز نگرانی کرده است. «جان بروتون» می گوید: «اتحادیه اروپا درباره منطق آمریکا که به دنبال تحمیل چنین تحریم هایی چه در گذشته و چه در آینده است، سوالاتی را مطرح خواهد کرد.» نشست آمریکا و اتحادیه اروپا که قرار است ۳۰ آوریل ( ۱۰ اردیبهشت ماه) در واشنگتن برگزار شود، شامل گفت وگوهایی درباره سیاست ایران خواهد بود. این انتقادها در حالی است که برخی قانونگذاران آمریکایی از این تلاش واشنگتن ناراضی و هم پیمانان اروپایی نیز نسبت به تاکتیک های آن نگران هستند.
با این وجود «استوارت لوی» معاون خزانه داری آمریکا در گفت وگویی با روزنامه فایننشال تایمز می گوید که تعدادی از شرکت های غیرمالی تمایلات خود را برای تعویق تصمیم گیری درباره سرمایه گذاری (در ایران) اعلام کرده اند و این در حالی است که برخی هم گفته اند که چنین تصمیمی را اتخاذ نخواهند کرد.
لوی همچنین از علاقه مندی زیاد کنگره آمریکا برای اتخاذ اقدام علیه شرکت هایی خبر داده که در ایران سرمایه گذاری می کنند. اگر چه وی می پذیرد که دولت آمریکا فکر می کند چنین اقداماتی بین آمریکا و کشورهای سومی که واشنگتن تلاش می کند با آن ها برای اعمال فشار بر ایران همکاری کند، شکاف ایجاد می کند و آمریکا امیدوار است به گونه ای متفاوت حرکت کند.
بانک ملی ایران نیز در ماه های اخیر از سوی تیم استوارت لوی مورد اتهام قرار گرفته است. خزانه داری آمریکا در بیانیه ۲۵ اکتبر ۲۰۰۷ خود اتهاماتی را علیه بانک ملی، بزرگ ترین بانک ایران مطرح کرد و در راستای اقدامات ضدایرانی خود بانک ملی و چند بانک دیگر کشور را تحریم کرد. اما بانک ملی به اتهامات وی پاسخ گفته است و با تکذیب کامل اتهامات منتسب به خود از جانب خزانه داری آمریکا، انجام هرگونه عملیات بانکی مشکوک در گذشته و حال را نفی کرده است.
● فشار بر ترکیه
در یکی از آخرین تلاش ها، استوارت لوی، دوشنبه ۲۸ ژانویه به آنکارا رفت و از ترکیه خواست تا مراقب فعالیت بانک های ایران باشد و فعالیت های سه شعبه بانک ملت ایران را در این کشور، زیر نظر بگیرد. تیم لوی ادعا می کند که بانک ملت ایران در خدمت سازمان دولتی انرژی اتمی ایران است. لوی همچنین مدعی شده که ایران از بانک های این کشور برای پیشبرد برنامه موشکی خود استفاده می کند. بنابر ادعای وی ارتباط ایران با بانک های بزرگ اروپایی قطع شده و این کشور می خواهد نهادهای دیگری را جایگزین آن ها کند.
وی درباره ترکیه می گوید: «ترکیه رابطه تاریخی و جغرافیایی نزدیکی با ایران دارد و این نیاز وجود دارد که هوشیار باشیم تا نهادهای مالی ترکیه مورد سوءاستفاده موسسات مالی و یا بانک های ایران قرار نگیرند.»
● فشار آمریکا بر بانک ها و کشورهای عربی
ماه گذشته، برخی از منابع خبری در امارات گفتند که تعدادی از بانک های غربی و عربی مستقر در دوبی نیز تحت فشار ایالات متحده روابط مالی خود با ایران را کاهش داده یا قطع کرده اند. به گفته این منابع، استوارت لوی، معاون وزیر دارایی آمریکا، در سفر خود به دوبی در ماه مارس گذشته به بانکداران منطقه هشدار داده بود که در صورت ادامه روابط بانکی با ایران ممکن است با محدودیت هایی در معامله با ایالات متحده مواجه شوند.
به گفته استوارت لوی آنچه که ما در حال انجام آن هستیم این است که فکر کنیم چگونه می توانیم از ماهیت طبیعی بخش خصوصی برای مبارزه علیه ایران استفاده کنیم. ما می خواهیم این موضوع را بررسی کنیم که چگونه می توانیم به گونه ای با بخش خصوصی همکاری کنیم تا آن ها کاری را انجام دهند که ما می خواهیم اتفاق بیفتد.
● آمریکا به تنهایی نمی تواند
با این وجود آسوشیتدپرس با اشاره به ناتوانی آمریکا در رسیدن به اهداف خود می نویسد: «آمریکا به تنهایی نمی تواند مانع از همکاری تجاری سایر کشورها با اهداف مورد نظر خود شود اما دولت بوش توانسته با قرار دادن نام دو بانک در لیست سیاه که با ایران و کره شمالی همکاری می کردند بانک هایی را که با این بانک ها یا دولت ها معامله می کردند بدنام کند.
لوی خاطرنشان کرده که استراتژی آمریکا در ذکر نام موسسات و اشخاصی که گمان می رود به فعالیت های مالی غیرقانونی کمک می کنند، اصلاح موثر رویکرد تحریم اقتصادی سنتی است.
روزنامه آمریکایی واشنگتن پست نیز در گزارشی اعلام کرده که مقامات آمریکایی به این نتیجه رسیده اند که سیاست های فعلی دولت بوش در قبال ایران، سودان و کره شمالی به پایان حیات خود رسیده اند و به همین علت آن ها در حال اندیشیدن به سیاست های دیگری در طرح B (طرح پشتیبان) هستند. دولت بوش قصد دارد دست خزانه داری آمریکا را برای تبلیغ علیه ایران و هشدار به بانک ها و موسسات مالی مبنی بر خطرناک بودن همکاری اقتصادی با ایران باز بگذارد. مقامات آمریکایی در طول یک سال اخیر روسای بانک های بزرگ بین المللی را تحت فشار گذاشته و غیرمستقیم آن ها را تهدید کرده اند که در صورت ادامه همکاری با ایران از فعالیت های اقتصادی در آمریکا منع می شوند. مقامات آمریکایی در تلاش خود برای ترغیب بانک های آسیایی به قطع همکاری های خود با ایران به علت روابط اقتصادی گسترده تعدادی از کشورهای آسیایی با ایران به نتیجه مطلوبی نرسیده اند ولی توانسته اند نگرانی های در روسای تعدادی از بانک های انگلیسی به وجود بیاورند.
چندی پیش روزنامه انگلیسی ایندیپندنت در گزارشی نوشت: «در حال حاضر تعدادی از بزرگ ترین بانک های انگلیس از این می ترسند که در صورت خودداری از تعظیم در برابر فشارهای آمریکا برای قطع عملیات های بانکی خود در ایران با خشم دولت آمریکا مواجه شوند. مقامات آمریکایی به بانک هایی مانند RBS,HSBC و Barclays را که در آمریکا نیز فعالیت های اقتصادی دارند فشار وارد کرده اند تا همکاری های خود را با ایران متوقف کنند.»
ایندیپندنت به نقل یکی از مدیران مالی کمپانی AIM که شرکت آنها گردش مالی مهمی در ایران دارد نوشت: «بانک بارکلیز به ما گفته که تا زمانی که همکاری با ایران مایه نگرانی آن ها باشد نمی تواند به عنوان بانک ما کار کند ولی علت آن را به ما نگفته است.»
یک سخنگوی وزارت خزانه داری آمریکا نیز تایید کرده است که در طول ماه های گذشته ملاقات هایی بین تعدادی از مقامات آمریکایی با مقامات عالی رتبه بانکی انگلیس صورت گرفته است. بنا بر اظهارات این سخنگو در این ملاقات ها آمریکایی ها اطلاعاتی درباره خطر باقی ماندن ایران در سیستم بین المللی مالی در اختیار مقامات بانکی انگلیس قرار داده اند.
● ضربه فشارها بر ایران به منافع اقتصادی آمریکا
اگر چه تعدادی از کارشناسان بر این باورند که تلاش برای اعمال فشار بر ایران به شدت به منافع اقتصادی آمریکا خسارت وارد خواهد کرد. با وجود هشدار کارشناسان به سران آمریکا تعدادی از مقام های بانکی آمریکا پیش بینی می کنند که این کشور در ظرف ماه های آینده همکاری سایر بانک های ایرانی با موسسات مالی آمریکا را ممنوع اعلام خواهد کرد. اما گذشته از ضررهایی که بانک های آمریکایی در صورت اتخاذ چنین تصمیماتی خواهند دید. کارشناسان همچنین هشدار می دهند که این اقدام برای کشورهای اروپایی و بانک های آن ها نیز مشکلاتی را به وجود می آورد.
● گزارش ناامیدکننده سازمان حسابرسی آمریکا برای لوی
سازمان حسابرسی آمریکا نیز ضمن تاکید بر این که تحریم بانکی ایران با شکست مواجه شده است، اعلام کرده تحریم های اقتصادی آمریکا علیه ایران تاثیرگذار نبوده و این کشور از سال ۲۰۰۳ تاکنون ۲۰ میلیارد دلار قرارداد انرژی امضا کرده است.
کارشناسان و مقامات سازمان حسابرسی آمریکا اعلام کرده اند، تاثیر تحریم های آمریکا علیه ایران ناپیداست و تعیین میزان آن دشوار است. سازمان حسابرسی آمریکا از دولت بوش خواسته است تا ارزیابی دقیقی از میزان تاثیر تحریم ها علیه ایران ارایه دهد و نتایج آن را به کنگره آمریکا اعلام کند.
در گزارش سازمان حسابرسی آمریکا(GAO) اعلام شده است که از سال ۲۰۰۳ تا کنون با وجود تحریم ها کشور ایران بالغ بر ۲۰ میلیارد دلار قرارداد همکاری با شرکت های خارجی در زمینه انرژی امضا کرده است.
همچنین این گزارش نشان می دهد که تحریم های بانکی علیه بانک های دولتی این کشور با پیش دستی این بانک ها با شکست مواجه شده است، زیرا آن ها معاملات خود را با ارز غیردلار انجام می دهند. در ادامه این گزارش آمده است: گره خوردن روابط تجاری ایران با جهان و نقش تعیین کننده ایران در نفت جهان، کار آمریکا را برای انزوای اقتصادی ایران مشکل کرده است.
در ماه اکتبر سال ۲۰۰۶ و پس از انتشار گزارش یک سازمان بین المللی در مورد ضعف قوانین ایران در زمینه مقابله با پولشویی، دولت آمریکا خطرات «ناشی از فعالیت غیرقانونی ایرانیان در ارتباط با پولشویی، تامین مالی تروریسم و تامین مالی تکثیر تسلیحات کشتار جمعی» به نهادهای مالی جهان هشدار داد.
سازمان موسوم به «شبکه مقابله با جرایم مالی»، وابسته به وزارت خزانه داری آمریکا همچنین از سازمان های مالی در کشورهای مختلف خواست تا تحریم های مالی علیه ایران را در نظر بگیرند. در ماه نوامبر نیز دولت آمریکا بانک ملی و بانک صادرات ایران را به انجام عملیات بانکی غیرقانونی متهم کرد و مشمول تحریم قرار داد.

پیمان قره بلاغی

منبع : روزنامه سرمایه