دفاع

● وسائل دفاعی
طبق نظر Symonds ، وسائل دفاعی بصورت چهار گروه اصلی طبقه بندی می‌شوند که البته قابل ذکر است ممکن است یک فرد در عین حال از چندین وسیلة دفاعی استفاده کند.
الف ) وسائل دفاعی برای ممانعت از ظاهر شدن تمایلات :
▪ سرکوبی ( Repression ) : عبارت است از فراموشی ناخودآگاه حوادث و افکار نامطبوع و ناپسند که سبب آزار آدمی می‌شود.
ب) وسائل دفاعی برای فرار از شرایط نامطلوب :
۱) ترس ( Phobia ) : کیفیتی غیر منطقی همراه با وحشت و اضطراب از اشخاص یا اشیاء بدون دلیل قابل توجیه است.
۲) فراموشی ( Amnesia ) : ایجاد کیفیتی می‌نماید که فرد بتواند شرایط خود را فراموش کرده وسازگاری ظاهری با محیطش را حفظ کند .
۳) رجعت ( Regression ) : عبارت است از بازگشت به مراحل اولیه و دوران مطمئن‌تر و لذت‌بخش‌تر زندگانی گذشته .
۴) انکار کردن ( Denail ) :ابتدایی ترین واکنش دفاعی است که اکثراً توسط کودکان استفاده می‌شود.
۵) خیال بافی ( Fantasy )
ج) وسائل دفاعی برای استتار منبع تمایلات :
۱) جابجایی ( Displacement ) :انگیزه‌های نامناسب در مسیر دیگری بجز مسیر خود و نسبت به هدف دیگری برآورده می‌شوند.
۲) درون فکنی ( Introjection ) : فرد تمایلات دیگران را به خودش نسبت می‌دهد و می‌کوشد از آنها تقلید کند.
۳) همانند سازی ( Identification ) :این حالت در تعقیب درون فکنی ایجاد می‌شود . مثلاَ زمانی که کودک رفتار پدر را به خودش نسبت می‌دهد و آنرا مورد تقلید قرار می‌دهد می‌گوییم با پدرش همانند سازی نموده است.
۴) فرافکنی ( Projection ) : عکس حالت درون فکنی است و فرد می‌‌کوشد تمایلات نامناسب خود را به دیگران نسبت دهد و خود را عاری از هر عیب و نقصی بداند.
۵) دلیل تراشی ( Rationalization ) : کم آزارترین وسیلة دفاعی است و استعمال فراوانی دارد. در واقع برای خوب جلوه دادن رفتار آدمی بکار می‌رود و فرد می‌کوشد مجوز مناسبی برای توجیه رفتار و کردار خود عرضه کند .
د) وسائل دفاعی برای تغییر ماهیت ظهور تمایلات :
۱) تصعید یا والایش ( Sublimation ) : این مکانیسم سبب میشود تا انگیزه‌های نامطبوع بصورتی مطلوب و اجتماعی پسند جلوه کنند.
۲) عکس‌العمل سازی (Reaction Formation ) : عبارت است از کیفیتی که فرد تحت آن رفتاری برخلاف احساس واقعی خودش آشکار می‌سازد.
۳) جبران ( Compensation) : این مکانیسم ، کمتر به برآورده کردن امیال و انگیزه‌ها می‌پردازد و ضمناً بهترین روش برای مقابله با کمبودها و ضعف های فردی می‌باشد.
۴) توافق کردن ( Compromise Formation) :این کیفیت از این قرار است که اندیشه یا رفتاری ، مؤید دو یا چند انگیزه می باشد ، بطوریکه هیچکدام بطور کامل برآورده نمی‌شود.
● نظریه‌های روانکاوانه‌ :
طبق نظر فروید ، اضطراب هشداری است که ناشی از وجود خطری ناخودآگاه می‌باشد یعنی فروید اضطراب را ناشی از تعارضی بین تکانه‌های ناخودآگاه جنسی یا پرخاشگرانه و تهدیدهای مرتبط با آنها تلقی می‌کرد . در درمان روانکاوی نیز اضطراب حذف نمی‌شود بلکه سعی می‌گردد تا تحمل فرد در مقابل اضطراب بیشتر شده و تعارض ایجاد کننده آن حل شود .
● نظریه‌های رشدی :
از منظر رشد ، اضطراب چند مرحله دارد:
۱) اضطراب فروپاشی : پایین ترین سطح اضطراب است که به ماههای اول زندگی برمیگردد.فرد نگران است که اگر دیگران به تأیید و تصدیقی که لازم است پاسخ ندهند ، فردانیت او متلاشی میشود .
۲) اضطراب گزند و بدگمانی : سطحی کمی پیشرفته تر از مرحله قبلی است که باز به دوران ابتدایی زندگی برمی‌گردد. فرد دنیا را نا امن و غیر قابل اعتماد می‌بیند و نگران است که مورد تهاجم قرار بگیرد .
۳) اضطراب اختگی : به دوران اُدیپی رشد برمیگردد و ترس از والدی است که در ازای عشق کودک به والدِ جنس مقابل می‌خواهد به او آسیب برساند. فرضا کودک پسر که به مادر خود علاقه دارد و چون پدرش نیز مورد توجه مادر قرار دارد ، کودک پسر از پدر خود می ترسد و فکر می کند که ممکن است پدرش به او آسیب برساند.
۴) اضطراب فراخود : پخته ترین سطح رشدی اضطراب است که به احساس گناه ناشی از دست نیافتن به معیارهای درونی شدة اخلاقی فرد باز می‌گردد .
در هر فرد ، اضطراب ممکن است همزمان به چند سطح رشدی مربوط باشد .
● نظریه‌های یادگیری :
طبق نظریه‌های یادگیری ، افراد با تقلیدپاسخ‌های اضطرابی والدین خود ، یاد می‌گیرند که در درون خود پاسخی اضطرابی داشته باشند .
● نظریه‌های رفتاری :
بیان می‌دارند که اضطراب پاسخی شرطی به یک محرکِ محیطیِ معین است. این امر اساس نظری‌های رفتاری در اضطراب می‌باشد. برای مثال در الگوی شرطی سازی سنتی یا کلاسیک ، فردی که هیچ حساسیتی به غذا ندارد ، اگر پس از خوردن غذای آلوده در یک رستوران دچار مسمومیت شود،ممکن است در رویارویی بعدی با آن غذا یا آن رستوران ویا حتی محیط‌های مشابه ، در او احساس ناخوشی ایجاد شود .
● نظریه‌های زیستی :
۱) دستگاه عصبی خودمختار : تحریک این دستگاه علایم خاصی را سبب می‌شود که این علایم هم در بیماریها و هم در اضطراب دیده می‌شوند . از جمله ضربان قلب بالا ، سردرد ، اسهال و افزایش تعداد دفعات تنفس .
۲) نورو ترنس میتر ها : دستگاه نوروآدرنرژیک در افراد مبتلا به خوبی تنظیم نشده است و گاه فعالیت فورانی دارد. نوراپی نفرین ، سروتونین و گابا جزوِ نوروترنس‌میتر های موثر در اضطراب می‌باشند .
۳) مطالعات وراثتی : داده های محکمی مبنی بر اینکه نوعی مولفة وراثتی در اختلالات اضطراب سهیم است، وجود دارد. مثلا نیمی از مبتلایان به اختلال پانیک (هول) دارای یک منسوب مبتلا هستند .

http://www.psychologyfree.blogfa.com/
علی بلوچی