روزی برای هوای پاک

آسمان و هوای پاک ازجمله نعمت های بزرگ خداوندی است که ما انسان ها آنچنان که باید و شاید بدان ارج نمی دهیم. تنفس هوای پاک، نه حق که مستلزم بقای آدمیان است. با اینحال با هر نگاه به آسمان کلان شهری چون تهران پی می بریم که به رغم وجود بارش های جوی; تلاش طبیعت برای پاکی و زیبایی زندگی ما انسان ها همچنان با شکست مواجه شده است.
این در حالی است که گرد و غبار،آلودگی هوا،آلودگی صوتی، منواکسیدکربن،همگی این عوامل موجب شده که کلان شهری مثل تهران و تمامی شهرهای ایران با مشکل آلودگی دست و پنجه نرم کنند. در تهران شرایط ویژه جغرافیایی، شرایط فصلی و تغییرات آب و هوایی هرچند دلیل اصلی تجمع آلودگی در فضای تهران محسوب می شود اما آنچه که اهمیت دارد این است که آلودگی در همین محیط تولید می شود و از نقاط دیگر به تهران نمی آید. در چنین و ضعیتی خود کرده را تدبیر نیست، به همین دلیل شهروندان این شهر شلوغ و پرهیاهو باید خود آستین ها را بالا زده و هر یک علاوه بر همت خود، از دولت و دیگر دستگاه های نظارتی بخواهیم که برای مقابله با آلودگی هوای تهران کوتاهی نکنیم. همان طور که میدانید ۲۹ دی روز هوای پاک است; در نخستین روزهای پاییزی هوای بسیار آلوده ای داشتیم که باعث مرگ و میر هزاران شهروند تهرانی شد و همچنین نخستین روز زمستان هم غلظت آلودگی هوا به اندازه ای بود که تا ۵۰۰ متر آن سوتر را نمی شد دید.
به گونه ای که به گفته یکی از مسئولان زندگی در تهران بیشتر شبیه "خودکشی دسته جمعی" شده است.با هر نگاه به آسمان کلان شهری چون تهران در یکی دو ماه اخیرپی می بریم که به رغم وجود بارش های جوی عمر مردم تهران به دلیل استنشاق انبوهی از گازهای سمی بسیار کاهش یافته است و افزایش شمار بیماران قلبی و عروقی و تنفسی که در چنین روزهایی بیشتر روانه بیمارستان ها و مراکز درمانی می شوند گواه روشنی براین ادعاست. در واقع آلودگی هوا با توجه به پیچیدگی های و گستردگی های عوامل ایجاد کننده آن و نیز پیامدهای زیانبارش به یکی از ملموس ترین معضلات زیست محیطی پایتخت تبدیل شده که نیازمند مقابله همه جانبه سریع تر و موثر مسئولان ذی ربط با منابع آلاینده درتهران است. بنابر گزارش تکاندهنده آزانس همکاریهای جایکا ژاپن روزانه بالغ بر یکهزار و ۱۹۲ تن مواد آلاینده در هوای تهران منتشر می شود.
بیشترین این آلاینده ها مربوط به اکسیدهای گوگرد با انتشار ۶۹۵ تن در هر روز است که بعد از آن به ترتیب اکسیدهای نیتروژن، منواکسید کربن و هیدروکربن های سوخته نشده، عمده آلاینده های هوای تهران محسوب می شوند. این در حالی است که آژانس بین المللی جایکا ژاپن از سال ۷۹ در ایران درزمینه بهبود وضع آلودگی هوا تهران با مدیران شهری همکاری دارد. این آزانس در سال ۷۹ به منظور کنترل آلودگی هوا و دستیابی به هوای پاک بررسی های جامعی در خصوص آلودگی هوای تهران صورت داد ودرنتیجه آن هفت محور کاهش آلودگی هوا تدوین شد. تبیین میزان آلودگی و مواد آلاینده هوای تهران، ایجاد یک سیستم اطلاع رسانی برای کمیته اجرایی کاهش آلودگی هوای تهران، ارائه گزارش وضعیت زیست محیطی با هدف ارائه افکار عمومی و شهروندان و جایگزین نمودن کاربراتورهای پیشرفته به جای کاربراتورهای قدیمی خودروها مواردی است از این هفت محور بود. همچنین تنویر افکار عمومی و آموزش همگانی توسعه منابع انسانی و به کارگیری نیروی انسانی ماهر در مراکز معاینه فنی خودرو و کاهش حجم ترافیک ونیز بکارگیری راه حل های ترافیکی برای روان سازی ترافیک از دیگر موارد این طرح بشمار می رود.
● شهر خاکستری شده است
چرا شهروندان ناراحت و عصبی اند و کمتر می خندندو اکثر مردم به آسم و یا آلرژی مبتلا هستند و از این بیماریهای تنفسی رنج می برند؟
مشاور محیط زیست شهردار تهران، با تاکید بر اینکه شهروندان ما شهروندان شادابی نیستند یکی از دلایل عمده آن نیز آلودگی هوا می داند. تدابیری که تا بحال مد نظر مسئولان بوده است، از رده خارج کردن خودروهای فرسوده از یک سو و همچنین ورود اتوبوسهای دارای استاندارد و گازسوز، خروج ۸۰۰ دستگاه اتوبوس آلاینده از سوی دیگر باعث شد تا آلودگی هوا در مدت کمی از بین برود.کارشناسان در کنار حضور گسترده صنایع آلاینده در تهران و اطراف شهر حجم فراوان دودکش ها در فصول سرد سال،تردد میلیون ها خودروی سبک و سنگین در تهران،حضور موتورسیکلتها در سطح شهر که ۱۰برابر خودروها آلودگی دارند و از رده خارج نکردن همه خوردوهای فرسوده را از جمله عوامل آلودگی ابرشهر تهران می دانند. علاوه بر انسان گیاهان نیز از آسیب اکسیدهای ازت در امان نیستند. در اثر افزایش غلظت این آلاینده ها، رشد گیاهان دچار اختلال شده و به بافتهای برگ صدمه وارد می شود. دز واقع این آلودگی۳۰ برابر استانداردهای جهانی در بین مردم ما با ناراحتی های ریوی و عصبی در مناطق آلوده به دی اکسید کربن و سایر آلاینده ها همراه است و هشدارهای پزشکان به ما می گوید که خستگی مفرط، فراموشی، سوزش چشم و مخاط بینی، تضعیف قدرت بینایی، سردرد، سرگیجه ضعف سیستم دفاعی بدن، اضطراب، تپش قلب، تنگی نفس، افزایش فشارهای روحی و روانی و افزایش سکته های قلبی و عروقی و سرطان ها از آثار مخرب آلودگی هواست.
● مزیت های آلودگی هوا!
در این میان به بهانه روز هوای پاک، گردشی در این هوا کردیم تا ببینیم که سرانجام پس از یک ماه از اعلام هشدار وضعیت آلودگی هوا در شهر، می شود تنفس کرد یا نه!برخی از سازمان ها و نهادها به مناسبت روز هوای پاک به صورت نمادین برنامه ها و یا شعارهایی را اعلام کرده اند. «شعار ملی هوای پاک امسال معاینه فنی، خودرو سالم، هوای پاک»، و «زنگ هوای پاک با حضور وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان محیط زیست در مدارس نواخته شد.»
● کدام منطقه هوای پاک دارد؟
به گزارش برنا وبه گفته برخی مسولین نقشه های پیش یابی نشان می دهد، مناطق ۲، ۳، ۵، ۶، ۷، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۳، ۱۵، ۱۶، ۱۷، ۱۸، ۱۹ و ۲۰ در شرایط ناسالم آلودگی هوا هستند.همچنین بخش هایی از مناطق ۷، ۹ و ۱۰ نیز در شرایط «بسیار ناسالم» قرار می گیرند که به این ترتیب می توان گفت که میزان آلودگی هوای تهران در مناطق پر ترافیک در شرایط «ناسالم» قرار می گیرد.
● راهکاری بیندیشیم تا نفس بکشیم
با هدف بالا بردن فرهنگ عمومی در زمینه های مرتبط با ترافیک و آلودگی هوا، ارایه آموزش های شهروندی و برنامه های متنوعی مانند نقاشی کودکان و حرکت گروه های دوچرخه سواری در سطح شهر به دنبال فرهنگسازی و آموزش برای دستیابی به شهری زیبا و پاک و جلب مشارکت مردمی در برنامه ریزی ها برای تامین زندگی، اجرای برنامه های خاص از سوی سازمان ها در طول ضروری به نظر می رسد.در همین راستا مدیریت شهری گام هایی ازجمله گازسوز کردن اتوبوسها با اختصاص بودجه ای بالغ بر ۱۶۰ میلیارد تومان، تاسیس شرکت کنترل کیفیت هوا جهت هر گونه اقدامی در راستای کاهش آلودگی هوا و نصب تابلوهای اطلاع رسان آلودگی هوا برداشته است.قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا نیز در سوم اردیبهشت سال ۷۴ با ۳۶ ماده به تصویب رسید که به اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی است.
این اصل حفاظت ازمحیط زیست را یک وظیفه عمومی اعلام می کند و مسئولیت اجرایی آن را به سازمان حفاظت ازمحیط زیست محول کرده است.اما استفاده نابجا از خودرو و تنظیم نبودن موتور وسایل نقلیه و نیز رفت و آمدهای غیرضروری و ایجاد ترافیک سنگین فضای آلوده ای را برای پایتخت نشینان بوجود آورده است به گونه ای که شهروندان تهرانی بی آنکه بخواهند ناگزیر محکوم به سپری شده روزهای خود با دو معضل ترافیک و آلودگی هوا هستند. واژه آلودگی هوا بر اساس قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا عبارت است از وجود و پخش یک یا چند آلاینده اعم از جامد، مایع و گاز، تشعشع پرتوزا و غیر پرتوزا درهوای آزاد به مقداری که کیفیت آن برای انسان یا سایر موجودات زنده و گیاهان زیان آور باشد تغییر دهد. به اعتقاد پزشکان، مهمترین آثار زیانبار آلودگی هوا در بدن انسان به خطر انداختن سلامت شهروندان کاهش دقت بینایی، توان جسمانی، فعالیت های فکری وقابلیت یادگیری است.
● هیدروکربنهای نسوخته خودروهای پایتخت عامل اصلی سرطان زایی در تهران
در این میان مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران از تنفس هیدروکربنهای نسوخته که در فضا رها شده اند به عنوان یکی از عوامل ابتلا به سرطانها نام برد. دکتر یوسف رشیدی در گفتگو با مهر اظهارداشت: متاسفانه در بحث آلودگی هوا توجه جدی به هیدروکربنهای نسوخته نمی شود. مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران معتقد است این هیدورکربنهای نسوخته توسط بخشی از خودروهای کارکرده و حتی نو که فاقد سیستم جمع آوری بخارات بنزین هستند در فضا رها می شود.در سال ۸۵ مطالعاتی بر روی میانگین آلایندگی ذرات معلق قابل استنشاق با قطر آیرودینامیکی ۱۰ میکرون و کوچکتر انجام شده که با توجه به استانداردهای معرفی شده از سوی سازمان جهانی بهداشت، میانگین سالانه این آلاینده ها به میزان ۲۰ میکرو گرم بر متر مکعب بوده که در شهر تهران و در سال ۸۵، ۴ برابر مقدار معرفی شده و در حدود ۸۰ میکروگرم بر متر مکعب سنجش شده است.
● غلظت آلا ینده ها چند برابر استانداردهاست
مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران با تاکید بر اینکه غلظت آلاینده ها در هوای تهران چندین برابر استانداردهاست تصریح کرد: رها شدن هیدروکربن های نسوخته در فضا بسیار نگران کننده است.رشیدی با عنوان این مطلب که منوکسید کربن باعث مرگ و میر می شود اما مشکل سرطان زایی در بدن ایجاد نمی کند افزود: ولی ورود هیدروکربن های نسوخته به بدن باعث بروز انواع بیماریهای مختلف از جمله سرطانها می شود. آلودگی هوا و انتشار آلاینده های سمی باعث جایگزینی مواد شیمیایی با اکسیژن می شود که این مسئله خود به خود باعث بروز و تشدید بیماریهای قلبی عروقی، کبدی، کلیوی، ریوی و گوارشی و... می شود.
مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در پاسخ به این سئوال که چند درصد یا چه تعداد از خودروهای تهران فاقد سیستمهای جمع آوری بخارات بنزین هستند تاکید کرد: قطعا بیش از ۵۰ درصد خودروها چنین مشکلی را دارند.رشیدی در توضیح خودروهایی که فاقد این سیستم هستند گفت: این قبیل خودروها هنگامی که باک بنزین خود را پر می کنند بوی آن در اتاق خودرو می پیچید و باعث اختلال در تنفس می شود.دکترعلی اصغر فرشاد نیز در روز هوای پاک در گفت و گو با ایسنا با تاکید بر ضرورت اتخاذ راه حلی مناسب برای رفع مشکل آلودگی هوا به جای ایجاد محدودیت برای تردد شهروندان گفت: توصیه شهروندان به عدم خروج خودروها کمکی به حل مشکل آلودگی هوا نمی کند. وی، با اشاره به مطالعات جهانی و کشوری در خصوص گازسوز شدن خودروها گفت: در این راستا باید محیط های حمایتی لازم با ایجاد پایگاه های مناسب برای گازسوز شدن خودروها فراهم شود. مدیر گروه بهداشت حرفه ای دانشگاه علوم پزشکی ایران، با تاکید بر گسترش سیستم حمل و نقل شهری با میزان آلایندگی کمتر نظیر مترو افزود: خطوط ریلی شهر تهران با قدرت بالای جابه جایی نیازمند حمایت های بیشتر از سوی مسئولان است.
آلودگی هوا از معضلات شهرهای بزرگ کشور است و امروزه به خوبی ثابت شده که تهدید کننده ای جدی برای سلامت به شمار می رود.فرشاد با اشاره به سیاست محله محوری شهرداری تهران اجرای آن را عاملی در جهت کاهش سفرهای داخل شهری برشمرد وگفت: نخستین خطر افزایش میزان آلاینده های هوا اعم از CO، SO۲، NOx و گرد وغبار، کاهش اکسیژن موجود در هوا و بروز کم خونی است. وی، با بیان این که جذب هیدروکربن های حرارتی، بنزن و ازن در بروز سرطان کبد، عوارض قلبی و عروقی موثر است، افزود: به عبارت دیگر با آلودگی هوا شمار فراوانی از بیماری ها را به مردم هدیه می دهیم. دکتر فرشاد در پایان یادآورشد: کمبود اکسیژن در هوا باعث کاهش رشد مغزی و اختلال هوش هم می شود. همچنین معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست، زنگ هوای پاک را زنگ خطری برای همه مسئولان و مردم خواند و ضمن تاکید بر این که «با الزامی شدن معاینه فنی خودور، شهر از یک آرامش ترافیکی برخوردار شده است»، از شهرداری تهران خواست که برای افزایش ظرفیت مراکز معاینه فنی خودروها اقدام کند.
واعظ جوادی روز یکشنبه، پس از نواختن زنگ نمادین هوای پاک در ساعت ۸ و ۵۵ دقیقه در مدرسه ابتدایی پسرانه شهید مدرس، ابتدا عنوان کرد که به دلیل سرماخوردگی قادر به صحبت کردن در جمع نیست، اما پس از دقایقی به اصرا همراهان، چند کلمه ای سخنرانی کرد و زنگ هوای پاک را زنگ خطری برای همه مسئولان و مردم توصیف کرد. رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست که معتقد است، زنگ هوای پاک در حقیقت زنگ هشداری برای رعایت خیلی چیزهاست، یادآور شد: باید در قالب نواختن این زنگ شرایط فعلی و لزوم حفظ هوای پاک را یادآوری کنیم. وی خطاب به دانش آموزان، آن ها را پاسداران محیط زیست خواند و از آن ها خواست که در راستای حفظ هوای پاک و پاسداری از آن تلاش کنند. واعظ جوادی در حاشیه این مراسم نیز در جمع خبرنگاران، ضمن شکرگذاری به درگاه خداوند که معاینه فنی در تهران خوب آغاز شده و خوب هم در حال پیگیری است، اظهار کرد: با همین زمان اندکی از آغاز اجرای طرح الزامی شدن معاینه فنی خودروها می گذرد، کاملا در سطح شهر مشخص است که ما از یک آرامش ترافیکی برخوردار شده ایم.
وی در عین حال با بیان این که انشا»الله همه با جدیت موضوع معاینه فنی خودورها را برای رفاه حال خود پیگیری کنند، در پاسخ به خبرنگاری که گفت، چرا یک روز قبل از روز هوای پاک ما شاهد اعلام هشدار برای آلودگی هوا بودیم، عنوان کرد: دیروز که ما برای سخنرانی در برنامه ای رفتیم، هوا خوب بود; در عین حال که شب گذشته نیز باد خوبی وزید. معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست همچنین در پاسخ به سوالی مبنی بر این که با توجه به حضور شما در شورای عالی ترافیک، چه تصمیماتی برای افزایش جایگاه های معاینه فنی برای کاهش ازدحام خودورها در این مراکز اتخاذ شده است، با بیان این که بخش های اجرایی معاینه فنی خودروها بر عهده شهرداری قرار گرفته است، افزود: انشا»الله آن ها در این زمینه اقدام می کنند. وی اضافه کرد: در عین حال تصمیمات در این زمینه تازه اتخاذ شده و به لطف خدا به زودی اجرایی خواهد شد. به گزارش ایسنا، علی رغم دعوت قبلی و تدارک استقبال از علی رضا علی احمدی وزیر آموزش و پرورش در مراسم نواختن زنگ نمادین هوای پاک، وی در این مراسم به دلیل آن چه که حضور در جلسه ای عنوان شد، حضور نیافت و تنها رئیس آموزش و پرورش تهران در این مراسم حضور داشت. در عین حال، رئیس سازمان حفاظت از محیط ریست، با اهدای هدیه و گل به چند تن از دانش آموزان، آن ها را به حفظ هوای پاک دعوت کرد.

منبع : روزنامه ابتکار