آزمایشگاههای مرجع، مهر تایید و تضمین کیفیت تولیدات داخلی

ارتقای كیفی سطح تولیدات صنعت‌برق و برخورداری آن از كیفیت استاندارد‌های قابل قبول سبب توسعه پیشرفت همه‌جانبه این صنعت خواهد شد. در این زمینه انجام تحقیقات و پژوهشهای كاربردی و زیربنایی و تاسیس آزمایشگاههای مرجع می‌تواند هرچه بیشتر استاندارد كیفی تولیدات صنعت‌برق را ارتقاء دهد. در حال حاضر ۱۵ آزمایشگاه مرجع در كشور وجود دارد كه این آزمایشگاهها تجهیزات ساخته شده كشور را كه متعلق به بخشهای توزیع و انتقال برق است مورد تست و آزمایش قرار می‌دهند. در حال حاضر بیش از ۹۵ درصد تجهیزات بخشهای توزیع و انتقال برق در داخل كشور ساخته می‌شود و به جز تستها یا آزمایشگاههای جریانی و قدرت آزمایشگاههای مرجع، این تولیدات مورد تست قرار می‌دهند.
هم‌اكنون توسعه آزمایشگاههای مرجع یكی از اهداف كلان صنعت‌برق كشور به شمار می‌آید به گونه‌ای كه نخستین آزمایشگاه اتصال كوتاه فشار ضعیف چندی قبل در این صنعت راه‌آندازی شد.
با راه‌اندازی این آزمایشگاه، علاوه بر تكمیل قابلیت‌های آزمایشگاه مرجع كلید مینیاتوری، امكان انجام تستهای جریانی روی تجهیزات فشار ضعیف در محدوده ۴۰۰ ولت و ۱۵ كیلو آمپر فراهم می‌شود.
بنابر گفته متخصصان و كارشناسان با راه‌اندازی نخستین آزمایشگاه اتصال كوتاه كشور آزمایشگاههای اتصال كوتاه بر روی بخشی از تجهیزات جریان ضعیف مانند كلید‌های مینیاتوری امكان‌پذیر خواهد بود.
به طور كلی متخصصان بر این باورند كه وجود آزمایشگاههای مرجع و قوی كه تمامی تجهیزات و لوازم ساخته شده برای به كارگیری در بخشهای تولید، توزیع و انتقال و فوق توزیع را مورد تست و آزمایش قرار دهد بسیار ضروری و اساسی است. این آزمایشگاهها علاوه بر اینكه سبب تضمین استاندارد و كیفیت تجهیزات مربوطه می‌شود بلكه از واردات تجهیزات با كیفیت متوسط نیز جلوگیری می‌كند.
متخصصان در مورد ویژگیهای آزمایشگاههای مرجع می‌گویند كه این آزمایشگاهها مستقل بوده و به خریدار و سازنده وابستگی نداشته و تحت یك نظام مدیریتی خاص مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند. از جمله استانداردهای بین‌المللی كه در این آزمایشگاهها مورد استفاده قرار می‌گیرد استانداردهای ISO-IEC ۱۷۰۲۵ است.
با تكیه بر آنچه كه گفته شد آزمایشگاههای مرجع سبب ارتقای سطح كیفی استانداردها و تجهیزات به كار گرفته شده در صنعت‌برق كشور می‌شود اما برای اینكه سطح استانداردها و تجهیزات صنعت‌برق به حد مطلوب و استانداردی برسد لازم است كه امور پژوهشی و تحقیقاتی زیادی به مرحله اجرا برسد. به جز نظارت كلی و تست تجهیزات ساخته شده در شركتهای مختلف برق، بحث توسعه ساخت داخل نیز از اهمیت خاصی برخوردار است.
هم‌اكنون سیاستهای كلان صنعت‌برق در زمینه ساخت داخل تجهیزات خطوط و پستهای انتقال و فوق توزیع شامل مدیریت شركتهای در حال بهره‌برداری است كه ساخت تجهیزات مورد نیاز صنعت‌برق را بر عهده دارند. سرمایه‌گذاریهای جدید در زمینه تولید تجهیزات مورد نیاز و ایجاد شركتهای مهندسی و بازرسی و نهادهای پیمانكاری و مدیریت پروژه از دیگر سیاستهای كلان این صنعت به شمار می‌رود.
ایجاد نهادهای پیمانكاری و مدیریت پروژه از دیگر مواردی است كه در زمینه ساخت داخل تجهیزات خطوط و ایستگاههای انتقال و فوق توزیع به عنوان برنامه كلان مطرح است.
به جز آن صنعت‌برق به منظور فعال كردن ظرفیت‌های پراكنده ساخت داخل در مورد تامین تجهیزات خطوط و ایستگاههای انتقال و فوق توزیع نسبت به سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی فعال اقدام كرده است.
شایان یادآوری است كه بسیاری از تجهیزات مورد نیاز صنعت‌برق ایران با حداقل میزان سرمایه‌گذاری به مرحله بهره‌برداری رسیده است. در این زمینه ۴۹ درصد از سهام شركتهای تولید‌كننده تجهیزات مورد نیاز صنعت‌برق مربوط به وزارت نیرو است كه بر اساس بررسی‌های انجام شده صنعت‌برق توانسته است كه از این طریق طرحهای توسعه زیادی را به مرحله اجرا درآورد. از جمله این طرحها،‌طراحی و تولید انواع ترانسفورماتورهای انتقال، فوق توزیع، مقره‌ها، دیژنگتورهای ۳۳ كیلوولت، كنتورهای كارتی، پایه‌های انتقال نیرو و انواع تابلوهای برق بوده است.
تمامی مواردی كه به آنها اشاره شد سبب می شود كه بخش استاندارد و كنترل كیفیت صنعت‌برق كشور چه از طریق تدوین و اجرای استانداردهای مشخص و چه از لحاظ به كارگیری ازمایشگاههای مرجع كنترل مستقیمی بر ساخت انواع تجهیزات در داخل كشور داشته باشد.
گفتنی است دستیابی به كه افزایش ۱۰ درصد رشد سالانه تولید در ابعاد بسیار مشكل است اما با توسعه كیفی تجهیزات و در سایه توجه كامل به استاندارد و كیفیت تولید كالاها و تجهیزات مورد استفاده در شبكه برق كشور و بهره‌گیری از آزمایشگاههای مرجع برای تست و ازمایش تامین برق مطمئن قابل دسترسی خواهد بود.
در همان حال بازرسی و كنترل كیفیت دائمی تجهیزات صنعت‌برق ایجاب می‌كند كه علاوه بر آزمایشهای انجام شده برنامه‌ریزیهای مدونی در این ارتباط به عمل آید. در این زمینه برنامه ۵ ساله بازرسی و كنترل كیفیت نیز به عمل آمده است به گونه‌ای كه برنامه ۵ ساله كنترل كیفیت در صنعت‌برق كشور بر پایه ۴ محور اصلی تدوین شده است. این چهار محور شامل تایید صلاحیت سازندگان تجهیزات صنعت‌برق، نظارت بر اجرای برنامه كنترل كیفیت (Qcplan) بررسی گواهی‌نامه‌های آزمونهای نوعی و تجهیزات آزمونهای جاری ساخت به منظور صدور گواهی كیفیت محصولات وتجهیز آزمایشگاههای مرجع است. این برنامه‌ریزی با برآورد هزینه‌های ریالی و ارزی برای سالهای ۸۵ تا ۸۹ تدوین شده است.
آنگونه كه متخصصان می‌گویند در محور تایید صلاحیت سازندگان، ۱۶ تجهیز مختلف و پرمصرف صنعت‌برق مورد كنترل قرار گرفته است. در محور نظارت نیز بر اجرای برنامه كنترل كیفیت سازندگان تجهیزات صنعت‌برق فعالیتهای سازندگان مختلفی مورد بازرسی و نظارت كیفی قرار گرفته است. محور سوم برنامه ۵ ساله بازرسی و كنترل كیفیت محصولات و تجهیزات به بررسی گواهی‌نامه‌های آزمونهای نوعی و تجهیزات آزمونهای جاری ساخت داخل برای صدور گواهی كیفیت محصولات اختصاص دارد و چهارمین محور برنامه ۵ ساله بازرسی و كنترل كیفیت تیز تجهیز آزمایشگاههای مرجع صنعت‌برق بوده است.
در آزمایشگاههای مرجع ونوع فعالیت شامل آزمایشگاه مرجع فشار قوی، تكمیلی آزمایشگاه مرجع كنتور و رله، آزمایشگاه مرجع آزمون شرایط محیطی، آزمایشگاه مرجع سیم‌ و كابل، آزمایشگاه مرجع مقره و بوشینگ و آزمایشگاه مرجع تجهیزات مخابراتی در برنامه سال ۸۵ و ۸۶ قرار گرفته‌اند كه دستیابی به اهداف برنامه در این بخش در سال ۸۶ به میزان ۳۱۸ هزار یورو و هزینه ارزی و ۵۳۷۳ میلیون ریال هزینه ریالی در برداشته است.
با توجه به آنچه كه گفته شد در برنامه ۵ ساله بازرسی و كنترل كیفیت صنعت‌برق آزمایشگاههای مرجع از جایگاه خاصی برخوردار هستند و تشكیل این آزمایشگاهها در زمیه تجهیزات مختلف می‌تواند زمینه ساز رشد و ارتقای همه‌جانبه صنعت‌برق كشور در رشته ساخت تجهیزات خطوط انتقال نیرو، شبكه توزیع و فوق توزیع باشد.

منبع : ماهنامه صنعت برق