امریکا یک گام به عقب

گزارش جدیدی که از سوی سازمان های اطلاعاتی امریکا منتشر شده ادعا می کند که ایران برنامه تسلیحات اتمی خود را در سال ۲۰۰۳ به حالت تعلیق درآورده است و این برنامه به احتمال زیاد همچنان در حالت تعلیق قرار دارد.
این گزارش در تناقض با گزارش ۲ سال پیش سازمان های اطلاعاتی امریکا قرار دارد که در آن ادعا شده بود ایران برای دستیابی به سلاح اتمی بی وقفه تلاش می کند. نتیجه گیری های این گزارش جدید احتمالا تاثیر زیادی در سیاستگذاری های سال آخر ریاست جمهوری جرج بوش که توقف برنامه هسته ای ایران را به یکی از اولویت های سیاست خارجی خود تبدیل کرده است، باقی خواهد گذاشت.
در این گزارش که با اجماع ۱۶ سازمان اطلاعاتی و جاسوسی امریکا تهیه شده، همچنین آمده است که ایران به غنی سازی اورانیوم ادامه می دهد و در صورت تمایل خواهد توانست طی هشت سال آینده، سلاح هسته ای تولید کند، اما درعین حال آمده است که دلیلی بر وجود تمایل برای ساخت سلاح هسته ای به دست نیامده است.
براساس این گزارش، ایران در سال ۲۰۰۷ پیشرفت چشمگیری در تزریق گاز به سانتریفیوژها به قصد غنی سازی اورانیوم داشته است. اما نویسندگان گزارش با اطمینان نسبی ادعا کرده اند که ایران در استفاده از تجهیزات جدیدش هنوزبا مشکلات فنی قابل توجهی روبه رو است. نویسندگان گزارش در پایان نتیجه گیری کرده اند که ایران تا دوره زمانی ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵ به اورانیوم غنی شده کافی برای ساخت سلاح هسته ای دست نخواهد یافت. انتشار این گزارش برای نخستین بار ارزیابی امریکا در مورد برنامه هسته ای ایران را به ارزیابی سازمان های بین المللی نزدیک می کند.
لحن این گزارش نیز متفاوت با حال و هوای جنگ طلبانه سخنرانی های اخیر جرج بوش و دیک چنی است که پیش از این هشدار داده بودند ادامه مسیر فعلی برای ایران پیامدهای جدی خواهد داشت. انتشار این گزارش که به درخواست کنگره امریکا تهیه شده است با درخواست اکثریت دموکرات مجلس نمایندگان امریکا مواجه شده است و حزب مخالف دولت پیشنهاد بازنگری در سیاست های امریکا نسبت به ایران در سایه این گزارش را مطرح کرده است.
سناتورهری رید نماینده ایالت نوادا و رهبر اکثریت دموکرات کنگره، در واکنش به انتشار این گزارش گفت: لحن این گزارش در تقابل کامل با سخنان جنگ طلبانه و هشداردهنده مقامات دولت بوش در مورد خطر برنامه هسته ای ایران طی ماه های اخیر قرار دارد. سناتوررید همچنین درسخنان خود پیشنهاد کرده است که دولت امریکا در برقراری تماس های دیپلماتیک با ایران از سیاست رونالد ریگان، رییس جمهوری پیشین امریکا در گسترش تماس با اتحاد جماهیر شوروی در دهه ۱۹۸۰ الگوبرداری کند.
یک مقام امریکایی برملاشدن محتوای گزارش سازمان اطلاعات امریکا از سوی رسانه های امریکایی را علت اعلام نتایج گزارش اخیر گروه های اطلاعاتی امریکا درباره فعالیت های هسته ای ایران معرفی کرد.
این مقام با ابراز تعجب از زمان ارایه گزارش سازمان اطلاعات امریکا اظهارداشت: ظاهرا کاخ سفید قبل از برملاشدن محتوای گزارش سازمان اطلاعات امریکا از سوی رسانه های امریکایی خود را مجبور به اعلام نتایج گزارش دیده است تا اتهامی درخصوص پنهانکاری اطلاعات درباره برنامه هسته ای ایران متوجه آن نشود.
کاخ سفید دراولین واکنش خود اعلام کرد این گزارش خبر خوبی است، اما درعین حال نشان می دهد که خطر دستیابی ایران به سلاح هسته ای کماکان مشکلی جدی است. واکنش نامزدهای ریاست جمهوری در حزب دموکرات نیز نسبت به این گزارش نیز تا حد زیادی بازتاب گفته های هری رید در کنگره بود، اما درعین حال نامزدهای ریاست جمهوری نسبت به تمایلات بلندمدت ایران ابراز نگرانی کردند.
درعین حال گروهی از مقامات کاخ سفید نیز درمصاحبه های خود زبان به انتقاد از محتوای این گزارش گشودند و نسبت به نتیجه گیری این گزارش اظهار تردید کردند. مقامات دولت بوش همچنین گفتند که انتشار این گزارش موجب کاهش نگرانی ها در مورد چشم انداز دستیابی ایران به سلاح های هسته ای نخواهد شد.
این گروه از مقامات دولت امریکا می گویند همین که ایران به غنی سازی اورانیوم ادامه می دهد و در این مورد به لحاظ فنی دانش لازم را به دست می آورد، به معنای آن است که این کشور در آینده می تواند با از سرگیری برنامه تسلیحاتی خود طی مدت کوتاهی به بمب اتم دست پیدا کند.
استیون هادلی، مشاور امنیت ملی امریکا، می گوید یافته های این گزارش تایید می کند که امریکا حق دارد نسبت به جاه طلبی های اتمی ایران نگران باشد و استراتژی جورج بوش درست بوده است. اوتاکید کرده است که جامعه جهانی باید فشار بر ایران را افزایش دهد و دراین راه از انزوای دیپلماتیک، تحریم های سازمان ملل و دیگر اهرم های اقتصادی علیه ایران استفاده کند.
در قسمتی دیگر از گزارش سازمان های اطلاعاتی و امنیتی امریکا آمده است که ایران کشوری خودسر و غیرمنطقی نیست و تصمیم های این کشور در مورد پیگیری برنامه اتمی خود متکی بر منطق سود و هزینه است و ایران حاضر نیست به رغم هزینه های سنگین اقتصادی، سیاسی و نظامی در راه دستیابی به تسلیحات اتمی پافشاری کند.
در بخشی دیگر از این گزارش آمده است که ایران در صورت از سرگیری برنامه تسلیحاتی اتمی خود لااقل به دو سال زمان برای تولید اورانیوم غنی شده کافی نیاز دارد، اما به خاطر مشکلات فنی و عملی، احتمال دستیابی ایران به سلاح هسته ای پیش از سال ۲۰۱۳ بسیار بعید خواهد بود. بخش هایی از این گزارش که به توقف برنامه تسلیحات اتمی ایران در سال ۲۰۰۳ و تحت فشارهای بین المللی اشاره می کند، موجب خشنودی طرفداران راه حل های دیپلماتیک در مورد بحران اتمی ایران شده است.
این گروه از تحلیلگران با اشاره به این بند از گزارش، ادامه تحریم ها و ادامه چانه زنی بین المللی با ایران را بهترین راه حل کسب اطمینان در مورد اهداف صلح آمیز برنامه هسته ای ایران می دانند.
انتشار این گزارش جدید در مورد توقف برنامه تسلیحات اتمی ایران در سال ۲۰۰۳ در حالی است که ایران برنامه های هسته ای خود را تنها در جهت اهداف صلح آمیز دنبال می کند و در صدد دستیابی به اسلحه اتمی نیست.
تهران همچنین همکاری های مفیدی با آژانس بین المللی انرژی اتمی داشته که در گزارش جدید مدیر کل آژانس نیز به آن اشاراتی مفصلی شده است.
سیمور هرش خبرنگار و محقق امریکایی می گوید یافته های ۱۶ آژانس امنیتی امریکا درباره ایران، سال گذشته در اختیار کاخ سفید قرار گرفته بود و عملا جنجالی به راه انداخت، چرا که برخی ها همچون دیک چنی معاون رییس جمهوری اصلا نمی خواستند در این مورد چیزی بشنوند.
انتشار گزارش سال ۲۰۰۷ زلزله سیاسی شدیدی در داخل امریکا و در سطح بین المللی به وجود آورد. در امریکا، دموکرات ها در آستانه مرحله مقدماتی انتخابات ریاست جمهوری امریکا موقعیت را مغتنم شمرده و یک بار دیگر از سیاست دولت بوش در قبال ایران انتقاد کرده و آن را جنگ طلبانه خوانده و خواستار تجدید نظر در سیاست امریکا در این زمینه شدند.
اسراییل در گزارش اخیر اطلاعاتی امریکا تشکیک و اعلام کرد که ایران کماکان به دنبال تسلیحات هسته ای است. انگلیس و فرانسه نیز خواستار ادامه سیاست تند علیه جمهوری اسلامی شدند. پاسخ دولت بوش به این گزارش با سردرگمی همراه بود.
بوش در مصاحبه مطبوعاتی پس از انتشار این گزارش با عصبانیت گفت گزارش اطلاعاتی امریکا نشان داد که فشار بین المللی بر ایران اثر کرده و باید این فشارها ادامه یابد زیرا ایران خطرناک بوده و خواهد بود. ایران ضمن تکذیب این که تا سال ۲۰۰۳ برنامه هسته ای نظامی داشته انتشار گزارش را یک پیروزی قلمداد کرد.
گزارش اطلاعاتی اخیر امریکا سوالات زیادی را در خصوص رفتار و عملکرد امریکا در ارتباط با ایران مطرح ساخته است: اول طی چند ساله اخیر مقامات امریکا در خصوص وجود برنامه هسته ای نظامی ایران به کرات سخن گفته اند و حتی بوش صحبت از وقوع جنگ جهانی سوم در صورت دستیابی ایران به سلاح اتمی کرد. با انتشار این گزارش اطلاعاتی این مواضع چگونه توجیه می شود؟
دوم مبنای تهیه گزارش سال ۲۰۰۵ که در ان ایران به پیگیری تسلیحات هسته ای متهم شده بود چیست چگونه مقامات اطلاعاتی امریکا در سال ۲۰۰۵ به منابعی دسترسی داشتند که دو سال بعد به مطالبی خلاف آن دست یافتند به عبارت دیگر اطلاعات جمع آوری شده بین سال های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵ چرا مورد استناد قطعی قرار گرفته تا دو سال بعد نقض شود ؟
سوم اساس ارجاع پرونده هسته ای ایران از آژانس بین المللی انرژی اتمی به شورای امنیت ادعای روشن نبودن فعالیت هسته ای ایران بود. در حالی که همکاری ایران و آژانس در مسیر بسیار روشن و خوبی قرار دارد و محمد البرادعی بارها وجود برنامه تسلیحات هسته ای در ایران را نفی کرده و در گزارش اخیر خود چند موضوع مهم پرونده هسته ای را حل شده دانسته و از طرف دیگر در گزارش اطلاعاتی اخیر امریکا با قطعیت اعلام شده که ایران برنامه تسلیحات هسته ای ندارد، ادامه بررسی موضوع توسط شورای امنیت چه توجیهی دارد؟
دولت بوش با مشکل بحران اعتبار مواجه است. مبنای مواضع خصمانه و جنگ طلبانه مقامات امریکا در خصوص برنامه صلح آمیز هسته ای ایران در طول چند سال گذشته یا اطلاعات ناصحیح تهیه شده توسط دستگاه های اطلاعاتی آن کشور بوده است و یا این که این دستگاه ها اطلاعات دقیق ارایه می دادند و دولت بوش آن ها را بر اساس مقتضیات خود تغییر داده و به صورت غیر واقعی مطرح می کرده است.
در حالت اول، وضعیت فاجعه آمیز است زیرا اطلاعات غلط دستگاه های اطلاعاتی مبنای تصمیم های غلط در ارتباط با موضوعات بسیار حساس از جمله در زمینه جنگ و صلح است.
در حالت دوم فاجعه عمیق تر است زیرا حاکمان یک ابر قدرت بنا به ملاحظات غلط ایدئولوژیک و سیاسی خود واقعیات را وارونه جلوه داده و تصمیم های عجولانه و ناصحیح می گیرند که آثار زیانباری برای جهان در بردارد.
ادعای امریکا مبنی بر وجود سلاح های انهدام جمعی در عراق و متعاقب آن لشکرکشی آن کشوربه عراق تبعات بسیار شدیدی برای عراق، منطقه و حتی خود امریکا داشته است.
اکنون بهترین اقدام برای بهره گیری از وضعیت فعلی که طبیعت برنامه هسته ای ایران روشن شده است تلاش همه اطراف برای آغاز مذاکرات هسته ای است. در این میان کشورهای اروپایی می توانند نقش مهمی را ایفا کنند. روشن است نقش کشورهای اروپایی که از سیاست مستقل تری برخوردارند حساس تر است.
در حالی که نومحافظه کاران و جنگ طلبان امریکا در موضع دفاعی قرار گرفته، اروپایی ها می توانند با فاصله گرفتن از تندروهای امریکایی بر شروع مذاکرات هسته ای بدون قید و شرط تاکید کنند.
طرح موضوع قطعنامه در شورای امنیت علاوه بر این که هیچ گونه توجیهی ندارد، مشکل را پیچیده تر می کند. چین از این موضع حمایت کرده و به نظر می رسد که کشورهای دیگر نیز به حامیان این نظر بپیوندند. عکس العمل آقای البرادعی نسبت به گزارش اطلاعاتی امریکا مبنی بر این که شواهدی مبنی بر وجود برنامه هسته ای نظامی در ایران وجود ندارد مثبت ارزیابی می شود.
انتظار می رود مدیر کل آژانس و همچنین دبیرکل سازمان ملل متحد ضمن تاکید بر مذاکرات، با طرح موضوع در شورای امنیت مخالفت کنند.

منبع : دیپلماسی ایرانی