برنامه مبادلات آموزشی، علمی، فرهنگی، جوانان و ورزشی بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری ترکیه

دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری تركیه (كه از این پس ”طرفین“ نامیده می شوند) با توجه به علاقه وافر به افزایش همكاریها در چارچوب موافقنامه فرهنگی مورخ ۱۹۵۹ .م و اذعان به اینكمه تقویت تماسها در زمینه آموزش، علوم، فرهنگ، هنر، جوانان و ورزش در راستای هدف مشترك كه همانا ارتقاء میراث فرهنگی و تمدن غنی آنها می باشد، در خصوص برنامه مبادلات ذبریط برای سالهای ۱۳۸۰- ۱۳۸۲ ه.ش. به توافق رسیدند
● آموزش و علوم
▪ بند۱ـطرفین دانشمندان مدعو خود را جهت شركت در كنگره ها، كنفرانسها، سمپوزیوم ها و سایر رویدادهیا مشابه علمی و فرهنگی بین المللی كه قرر است در كشورهای متبوع آنها برگزار گردد، مطلع و تشویق خواهد كرد و نسبت به مبادله گزارهای علمی كه قرار است در پایان این نشستها منتشر شود، اقدام خواهند كرد.
▪ بند ۲ ـ طرفین مبادرت به مبادله هیإتهای كارشناسی حداقل دو نفره در طی دوره های كوناه كرد ا آشنایی یكدیگر را نسبت به نظامهای آموزش عمومی و فنی و حرفه ای از جمله ‌آموزش عمومی و فنی حرفه ای از جمله آموزش پی از دبستان تسهیل نمكیاند.
طرفین همچنین مبادرت به تشویق همكاری بین مراجع و نهادهای آموزشی متوبعه ود خواهند كرد تا دانش متقابل خود را در خصوص سیستم های آموزشیی، تكنولوژی آموزشی و روشهای تدریس بویژه در مورد مبارزه با بیسوادی و تربیت معلم بهبود بخشند.
شرایط و جدول زمانی مشخص جهت تبادل هیأتهایی به منظور مذاكره درخصوص همكاری در زمینه های فوق از طریق كانالهای دیپلماتیك بطور مجزا قرار خواهد گرفت.
▪ بند۳- طرفین به منظور ارتقاء بخشیدن به وجود و ارزشهای مشترك خود، انتشار گسترده تصویری صحیح و واقع بینانه از تاریخ، جغرافیا ، زبان، فرهنگ و سنن خود را تسهیل خواهند كرد.
طرفین در این چارچوب به گسترش و مبادله متون درسی تاریخ و جغرافی، اطلس ها و سایر مواد و مطالب كمك آموزشی كه در دور دبستان، راهنمایی و دبیرستان بكار می رود، مبادرت خواهند كرد.
طرفین موافقت می نمیاند كه متقابلا‌ً جلسات كارشناسی برگزرا كنند كه جزئیات آن از طریق كانالهای دیپلماتیك با هدف تبادل ارزشیابی ها و توصیه های مربوطه جهت حل و فصل سوء تفاهمات معین خواهد شد.
▪ بند ۴- طرفین به تبادل اطلاعات و مقررات مربوط به ارزشیابی، نمونه های دیپلم، مدارك علمی و دانشگاهی، عناوین و گواهی هایی كه از سوی مراجع ذیصلاح آنها بر طبق قانون صادر گردیده جهت بررسی اینكه تا چه میزان و براساس چه شرایطی این مدارك به عنوان معادل می تواند مورد پذیرش قرار گیرند، خواهند پرداخت.
طرفین، در طول اجرای این برنامه به تبادل هیأتهایی متشكل از حداقل دو كارشناس برای دوره های كوتاه مدت خواهند پرداخت و همچنین به برگزاری اجلاس كارشناسی مبادرت خواهد نمود. جزئیات آن از طریق كانالهای دیپلماتیك معین خواهد شد.
▪ بند ۵- طرف ایرانی با در نشر گرفتن وجود چهار دپارتژمان زبان و ادبیات ف ارسی فعال در دانشگاههای تركیه ، یكی از دانشگاههای معتبر خود را تشویق به تأسیس یك دپارتما زبان و ادبیات تركی خواهد كرد كه با مساعدت علمی تركیه حمایت خواهد شد.
طرفین به منظور گسترش زبان و فرهنگ اصیل دو طرف، متقابلاً فعالیت های دپارتمانهای فوق الذكر را تسهیل خواهند كرد.
▪ بند ۶ـ طرفین مبادرت به ارتقای همكاری بین دپارتمانهای زبان و ادبیات تركی و فا رسی دانشگاههای مربوطه خود خواهند كرد و در مدت اعتبار برنامه كنونی اقدام دو استاد جهت انجام مطالعه و تدریس در رابطه با این دپارتمانها خواهند كرد.
▪ بند ۷-طرفین متقابلاً مبادرت به ارایه سالانه هفت بورس تحقیقاتی جهت مطالعه و تحیق در مؤسسات علمی و آموزش عالی مربوطه یكدیگر خواهند كرد.
بعلاوه، طرف ترك سالانه مبادرت به ارائه دو بورژس دوره تابستانی به مدت ۲ ماه در زمینه زبان و فرهنگ ترك خواهد كرد.
طرف ایرانی نیز سالانه مبادرت به ارائه بورس تحقیقاتی به مدت ۲ ماه برای فارغ التحصیلات دپارتمانهای زبان و ادبیات ارسی دانشگاههای تركیه خواهد كرد.
▪ بند ۸-طرفین به منظور گسترش آموزش زبان و ادبیات یكدیگر، تأسیس دوره های زبان تركی و فارسی را تحت نظارت نمیاندگیهای مربوطه خود تسهیل خواهند نمود.
▪ بند ۹- ”مركز تحقی قات آتاتورك“ جمهوری تركیه آماده ارائه یك بورس سه ماهه جهت اسفاده در سال ۲۰۰۱ م به یك محقق ایرانی جهت انجام تحقق در خصوص ”ترایخ جمهوری تركیه“ می باشد. طرف ایرانی متقبلاً آماده ارائه یك بورس سه ماهه به مركز تحقیقاتی آتاتورك جهت انجام تحقیق در خصوص موضوع ” ترایخ رن بیستم ایران“ در مركز دایره المعارف بزرگ اسلامی می باشد.
▪ بند ۱۰- طرف ترك دو بورس تحقیقاتی سه ماهه برای دو محقق از دانشگاه تهران جهت انجام تحقیق در خثژصوص موضوعات ”فرش“ و ”روابط صد ساله تركیه – ایران و پیشنهاداتی برای آینده روابط“ اراده خواهد كرد.
▪ بند ۱۱- طفین بوطر متقابل برقراری تماسهای بین مؤسسات آموزش عالی و سازمانهای علمی و تحقیقاتی خود و سازماندهی تورهای مطالعاتی علمی برای دانشجویان دانشگاه مروبطوه خود را تسهیل خواهند كرد.
▪ بند ۱۲- طرین متقابلاً مبادرت به ترغیب آغاز پروژه های مشترك تحقیقاتی و مطالعات آكادمیك و علمی در زمینه های مخلف مورد علاقه طرفین از قبیل تاریخ، فرهن، هنر، میراث فرهنگی و طبیعی، وضعیت سیاست و اقتصاد كشور متبوع خود خواهند كرد.
▪ بند ۱۳- طرفین همكاریهای علمی و فنی بین خود را از طریق گسترش تماسهای بین مؤسسات علمی و آموزش عالی مربوطه خود كه در برگیرنده تبادل استید، دانشمكندان و اطلاعات و نیز انجام پروژه های مشترك تحقیقاتی‌، همایش و كنگره های می باشد، ترغیب و تشویق خواهند كرد.
طرفین همچنین از مبادله متقابل اساتید، دانشمندان و محققان برای دوره كوتاه مدت به منظور تبادل افكار، ارائه كنفرانس یا تدریس و تحقیق در زمینه های مختلف مورد علاقه حمیایت طریفین خواهند كرد.
▪ بند ۱۴ـ طرفین به منظور مساعدت به درك بهتر و عمیق تر از میراث غنی و فرهنگی و تمدن یكدیگر متقابلاً برگزاری سمینارها یا گفتگوهای جمعی و غیره را در ارتباط با توسعه الریخی روابطشان و ارزشهالی فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و سنتی حاكم بر جو.امع خود را با شركت كارشناسی از اقشازر مختلف مانند مورخان، اساتید، دانشمندان، رئزنامه نگاران، سیاستمداران و دیپلماتها تسهیل خواهند كرد.
● فرهنگ وهنر
▪ بند ۱۵- ار آنجا كه سال ۲۰۰۱.م از طرف سازمان ملل متحد به عنوان سال گفتگوی تمدنها اعلام شده است، دو طرف موافقت كردند دوره هایی از همایش ها در مورد گفتگوی تمدنها، در سال جاری و سال آینده در كشورهی متبوعه خود برگزار نمایند.
همایش های مشابهی نیز با توافق دو طرف در سالهای آینده می تواند برگزار گردد.
▪ بند ۱۶-طرفین متقابلاً برگزاری هفته های هنر و فرهنگ را در كشورهای متبوع خود توسعه خواهند داد.
▪ بند ۱۷- طریفین به منظور برگزاری نمایشها به تبادل هنرمندان و گروههای هنری براساس عمل متقابل اقدام خواهند كرد.
▪ بند ۱۸- طرفین در برگزاری مشترك كنسرتهای موسقیق كلاسیك همكاری خواهند كرد.
▪ بند ۱۹- طرفین بوطر متابل برگزاری نمایشگاههای عكس را به منظور ارتقاء غنای فرهنگی و طبیعی كشورهای مربوطه خود تشویق می نمایند.
▪ بند ۲۰- طرفین بوطر متقابل یكدیگر را در جریان فعالیتهای فرهنگی بین المللی كه قرار است در كشورهای متبوعشان در زمینه های هنرهای تجسمی و صنایه دستی برگزار گردد، قرار خواهند داد.
▪ بند ۲۱- طرفین بوطر متقابل برگزاری هفته های فیلم در كشورهای متبوع خود را تسهیل خواهند كرد. بدین منظور، هیأتهایی متشكل از سه نفر مبادله خواهند شد.
▪ بند ۲۲-طرفین شركت فیلم های بلند و كوتاه حرفه ای و دست اندركاران سینما (كارگردان، هنرپیشه ها، سناریو نویسها و غیره) در جشنواره های بین المللی فیلم را كه قرار است در كشورهای متوبع یكدیگر برگزار گردد، تسهیل خواهند كرد.
▪ بند ۲۳- طرفین بطور متقابل كارشناسان و دانشمندان یكدیگر را برای شركت در كنگره هاهای علمی، كنفرانسها و سمینارها و سمپوزیومها در خصوص فرهنگ عمومی (فولكلور) كه قرار است در كشورهای متوبع آنها برگزار گردد، دعوت خواهند كرد.
▪ بند ۲۴- طرین بوطر متقابل شركت در نمایشگاههای بین المللی كتاب و رویدادهای مشابه را كه قرار است در كشورهای متبوع آنعها برگزار گردد، تقویت خواهند كرد.
▪ بند ۲۵- طرفین براساس عمل متابل و تا حدی كه قوانین مربوطه آنها اجازه می دهد، مبادرت به تشویق و ترجمه و انتشار آار ادبی نویسندگان مشهور خود خواهند كرد.
▪ بند ۲۶- طرین مشاركت دوچجانبه در همایش های بین المللی را كه در كشورهای ایران و تركیه درباره افكار، آثار و شخصیت شاعر و عارف بزرگ – مولانا جلال الدین رومی – برگزار می شود، تشویق خواهند كرد.
▪ بند ۲۷- طرفین مبادرت به افزایش همكاری در زمینه كتابداری خواهند كرد و نیز نسبت به اطلاعات ژ، كاتالوگ ها، كتب، نشریات بین كتابخانه های خود بر طبق قوانین ملی متبوع خود اقدام خواهند كرد.
▪ بند ۲۸- طرفین مبادله میكرو فیلم های نسخ خطی، كاتولوگهای نس خطی و خوش نویسیهای كمیاب را تشویق خواهند كرد. این میكرو فیلم ها و كاالوگها از ارزش علمی و كتابخانه ای برابری برخورداند. شرایط مبادله از سوی نهادهای مربوطه طرفین مورد موافقت قرار خواهد گرفت. طرفین در زمینه آسیب شناسی و ترمیم نسخ خطی نادر همكاری خواهند كرد و همچنین به منظور حفظ و ترمیم نسخ خطی نادر مبادرت به مبادله كارشناسان به مدت كوتاه خواهند نمود.
▪ بند ۲۹- طرفین متقابلاً تبادل نشریات و گاه نامه ها را بین كتابخانمه های ملی خود تشویق خواهند كرد.
▪ بند ۳۰-طرین مبادرت به مبادله نشریات و كارشناسان برای دوره های كوتاه مدت در زمینه باستان شناسی، تاریخ هنر و موزه شناسی خواهند كرد.
▪ بند ۳۱-طرفین متقابلاً اقدام به دعوت و تشویق مقامات و دانشمندان خود برای شركت در كنگره ها، كنفرانس ها و سمپوزیوم ها و ... كه قرار است در كشورهای متبوع آنها در زمینه حفظ اماكن باستان شناسی، طبیعی و شهری برگزار شود، خواهند كرد.
▪ بند ۳۲- طرفین در زمینه حفظ و نگهداری از میراث فرهنگی و تاریخی در راستای كنوانسیونهای مربوطه یونسكو و سایر موافقتنامه های بین المللی كه دو كشور اماضء كننده آنعا می باشند، همكاری خواهند كرد.
▪ بند ۳۳-طرین كلیه اقدامات لازم را توسط سازمانهای ذیربط در راسای مقررات حقوق بین المللی جهت پیشگیری ؟ استرداد و بازگرداندن اموال باستانشناختی و فرهنگی در صورت واردات، صادرات و انتقال حق مالكیت اشیاء ارزشمند فرهنگی كه جزء لانفك میراث فرهنگی دو كشور می باشد، مورد حمایت قرار می دهند.
طرفین همچنین اطلاعاتی در خصوص اشیاء تاریخی، باستانشناسی و ارزشهای فرهنگی كه در كشورهایشان ضبط شده است ارائه خواهند داد و بازگشت این اشیاء را به كشور مبدأ تسهیل خواهند كرد.
▪ بند ۳۴- طرفین بطور متقابل روند توافق بر ترمیم های بناهای تاریخی كه محصول فرهنگهای متبوعه آنهعا یا متعلق به بنیادهای متبوعه آنها (وقف) هستند را تسهیل خواهند كرد.
▪ بند ۳۵- طرفین، با داشتن سرنوشت مشابه در برایبر تراژدیهای طبیعی و احساس همبستگی در ارائه كمكهای های معنوی و مادی در صورت بورز حوادث ناگوار، جهت غلبه بر زیانهای وارده، با هدف حفظ میراث فرهنگی و طبیعی مربوطه خود و تحكیم ساختار در برابر تأثیرات مخرب زلزله تلاش و همكاری خواهند كرد.
طرفین با ارائه مجوز جهت مطالعات ”در محل“ و كاربرد آزمایش ابنیه های تاریخی كه قرار است مشخص گردند و نیز با حنژمایت از افزایش پیشنهادات تحقیقاتی دوجانبه و چند جانبه، از پروژه های تحقیقاتی مشترك زلزله شناسی در خصوص حفاظت از ابنیه های تاریخی و موزه ها در برابر زلزله حمایت می نمایند.
▪ بند ۳۶- طرفین، ادارات آرشیو دولتی مربوطه خود یعنی اداره كل آرشیو دولتی جمهوری تركیه و مركز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران را در تلاشهای خود جهت امضای پروتكلی در خصوص همكاری در زمینه آرشیو به نفع منافع مشترك طرفین ترغیب خواهند كرد. چنین پروتكلی براساس قوانین ملی كشور متبوع آنعا و نیز بر طبق مقررات و رویه های آ‹شیو بین المللی تنظیم خواهد شد.
●جوانان و ورزش
▪ بند ۳۷-دو طرف به منظور ایجاد همكاری وسیعتر بین جوانان دو كشور در زمینه های مختلف ورزشی و تربیت بدینی درصدد ترغیب تماسهایی بین سازمانهای ورزشی و جوانان دو كشور متبوع برخواهند آمد.
▪ بند ۳۸-طرفین، به منظور تقویت علقه های دوستی در میان جوانان، ایجاد جو دوستی و ارتقاء آرمان صلح، همكاری بین سازمانهای ورزشی و جوانان دو كشور متوبع را از طریق مبادله اطلاعات و تجارب در زمینه های ورزشی و جوانان ترغیب خواهند كرد.
ابتكارات و فعالیتهای مشتركی كه در این زمینه قرار است صورت گیرد با مبادله پروتكلهایی كه قرار است بین مراجع ذیربط طرفین امضاء گردد، تنظیم خواهد شد. دو طرف برگزاری تورنمنت های ورزشی بین استانهای همجوار مربوطه را تسهیل خواهند كرد.
▪ بند ۳۹- طرفین مبادله ورزشكاران، تیم های ورزشی، مربیان، كارشناسان و جوانان را منظور تسهیل شركت آنها در جشنواره ها و تونمنت های بین المللی ورزشی كه در دو كشور متبوع برگزار می گردد، افزایش خواهند داد.● رسانه های جمعی
▪ بند ۴۰- طرفین مبادرت به تشویق و افزایش همكاری بین خبرگزاریها، سازمان های مطبوعاتی، مؤسسات رادیو و تلویزیونی، ناشرین مجلات و نشریات و نیز روزنامه نگاران، خبرنگاران و خبرنگاران تلویزوینی خواهند كرد.
طرفین به منظور تبادل نظر در خوصوص موضوعات مربوط به روابط دوجانبه، متقابالً میزبانی هیأتهایی از نمایندگان و روزنامه نگاران مطبوعات عمه و سازمانهای پخش رادیو و تلویزوینی یكدیگر را به مدت یك هفته بعهده خواهند گرفت.
▪ بند ۴۱ـ طرفین به منظور بهبود درك متقابل زندگی سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی كشورهایشان به تبادل اطلعات، نشریات آموزنده و فیلم های مستند كه ویژگی های ملی، زیست محیطی و فرهنگ جوامع خود را بیه تصویری می كشد، كمك خواهند كرد.
▪ بند ۴۲- طرفین به منظور تبادل نظر و یافتن راههای برای توسعه همكاری ها در زمینه اطلاعات، هرساله به مدت هفت روز به مبادله هیأتهایی كه نمایندگی میدیرت كل مطبوعات و نشریات و اطلاعات جمهوری تركیه و اداره كل مطبوعات خارجی وزارت فرهنگ و ارشاد جمهوری اسلامی ایران را دارند، مبادرت خواهند كرد.
▪ بند ۴۴-طرفین با خرسندی ، همكاری چندجانبه ایجاد شده بین نهادهای رادیو و تلویزیون متبوعه خود را در چارچوب اتجادیه رادی و تلویزیون آسیا- پاسفیك (ABU) متذكر شدند.
●مقررات كلی و مالی
▪ بند ۴۴-این برنامه احتمال توافق یا اجرای هر فعالیت یا مبادله فرهنگی دیگری كه در كمیان طرفین از طریق كانالهای دیپلماتیك صورت گیرد را مستثنی نمی كند.
▪ بند ۴۵- تمام فعالیت ها و مبادلات مندرج در این برنامه از طریق كانالهای دیپلماتیك و براساس قواین و ارزشهای مورد احترام طرفین به اجرا در خواهد آمد.
▪ بند ۴۶- به منظور تضمین حسن اجرای فعالیتها و مبادلات مندرج ذدر این برنامه، طرفین حداقل یك ماه قبل از بادزدید برنامه ریزی شده هیأتها، گروهها و افراد، همراه با نام آنها و مسیرشان یكدیگر را مطلع خواهند كرد. تاریخ دقیق ورود و خروج آنها حداقل دو هفته اعلام خواهد شد.
▪ بند ۴۷- تقاضا برای تحقیقالت و مطالعات علمی باید حداقل ۲ ماه از تاریخ پیشنهادی بازدید از طریق مجحاری رسمی به طرف دیگر تسلیم گردد. چنین تقاضاهایی باید سوابق تحصیلی متقاضی، مدت اقامت و اماكنی را كه ق رار است از آنجا بازدید بعمل آید، شامل گردد.
▪ بند ۴۸- طرفین پیشاپیش از طریق دیپلماتیك كلیه اطلاعات درخصوص افراد و اعضای هیأتها را در اختیار یكدیگر قرار می دهند تا طرف پذیرنده بتواند تمام مقدمات را تكمیل نماید و برنامه باززدیدی را تنظیم كند.
▪ بند ۴۹- طرین موافقت می نمایند كه تمام تدابیر مندرج در این برنامه در محدوده منابع مالی موجود به اجرا درآید.
▪ بند ۵۰- طریفین موافقت می نمایند كه طرف اعزام كننده هزیه های سفر دو طرفه بلین الكمللی (كه به نقاط مقصد و مبداء) اعضای هیأتها یا افراد را متقبل شود.
طرفین موافقت می نمایند كه طرف پذیرنده هزیه های اقامت بازدید كنندگان از جمله هزینه سكونت، پذیرایی و سفرهای داخلی پیش بینی شده در این برنامه را متقبل شود.
▪ بند ۵۱- هزینه تهیه فیلم ها، میكروفیلم ها و تصویرهایی از اسناد تاریخی و فرهنگی به عهده طرف متقاضی خواهد بود.
▪ بند ۵۲- هزینه رفت و برشگشت سفر بین المللی اعضاء گروههای هنری به كشور پذیرنده و هزیه های صحنه آرائی گروههای هنری بعهده طرف اعزام كننده خواهد بود.
طرف پذیرنده هزینه های پذیراییی و اقامت و نیز هزینه های سفر داخلی و آماده كردن مكان نمایش را بعهده خواهد گرفت.
▪ بند ۵۳- هزینه حمل و نقل و بیمه اجناس نمایشی به مبداء و مقصد كشور طرف پذیرنده، از سوی كشور طرف اعزام كننده تقبل خواهد گردید. طرف پذیرنده هزینه های حمل و نقل داخلی و بیمه اجناس نمایشگاه و آماده كردن مكان نمایش را تقبل خواهد كرد.
▪ بند ۵۴- طرف پذیرنده در صورت بیماری ناگهانی بازدید كنندگان، معالجه پزشكی رایگان آنان را بعهده خواهد گرفت. هزینه بیماریهایی كه نیازمند معالجه پزشكی دراز مدت هستند، عمل جراحی عمده غیر فوری و پروتزهای دندانی تقبل نخواهد شد.
▪ بند ۵۵- طرفین ز طریق مجاری دیپلماتیك، سالانه یكدیر را از میزان ماهانه بورسیه هایی كه قرار است اده شود و میزان پرداخت به دارندگان بورسیه مطلع خواهند كرد. میزان پرداخت بورسی ها سالانه متناسب با هزینه زندگی تنظیم خواهد شد.
▪ بند ۵۶- طرفین، در صورت لزوم، باتوجه بهه مقررات و اجرای برنامه فعلی می توانند درخواست برگزاری جلسات مشورتی نمایند.
▪ بند ۵۷- این برنامزه از زمان امضاء آن به مورد اجرا درخواهد آمد و تا برنامه بعدی معتبر خواهد بود.
این موافقتنامه دردتهران در اریخ ۲۵/۱۱/۱۳۷۹ مطابق با ۱۳ فوریه ۲۰۰۱ .م در دو نسخه به زبانهای تركی و فارسی و انگلیسی به امضاء خواهد رسید. در صورت بروز اختلاف در تفسیر این برنامه، متن انگلیسی حكمفرما خواهد بود.

دكتر كمال خرازی

منبع : رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران