مروری کوتاه بر زندگانی جاویدان استاد شهید مرتضی مطهری؛ مردان آسمانی

در روز ۱۳ بهمن ۱۲۹۸ش، خدای كریم به عالم ربانی حاج شیخ محمدحسین مطهری و همسر مؤمنش سكینه فرزندی هدیه كرد كه مرتضی نامیده شد.
استاد مطهری در نوجوانی علاقه عجیبی به حقیقت و معنویت داشت و با شور و شوق فراوان، نزد پدر شروع به آموزش كرد و عاقبت این اشتیاق، وی را به مكتب كشاند. او در ۱۲ سالگی عطر روح بخش گلستان بزرگ حوزه علمیه مشهد را احساس نمود و عاشقانه به آنجا روی كرد و چنان پرتلاش و منظم مشغول تحصیل شد كه باعث شگفتی اهل بصیرت گردید... .
ایشان در سال ۱۳۱۶ ش راهی حوزه علمیه قم شد. مطهری به دنبال یافتن گنج علم و فضیلت با شور و علاقه ای وصف ناشدنی، به تلاش و فعالیت پرداخت. پشتكار و كثرت مطالعه او باعث شد تا آرام و قرار نداشته باشد و منتظر و تشنه به دنبال گمشده ای بگردد تا اینكه حضرت امام خمینی درس اخلاق را تشكیل داد و به نورافشانی و انسان سازی پرداخت. مطهری به زیارت آن استاد بزرگ نایل آمد و از سرچشمه زلال او سیراب شد... .
او «مطول» را نزد آیهٔ ا... صدوقی و «شرح لمعه» را در محضر آیهٔ ا... مرعشی نجفی آموخت. همچنین از استادانی بزرگ در علوم گوناگون مانند آیات عظام: سید صدرالدین صدر، سیدمحمد حجت، میرزامهدی آشتیانی، سید محمدرضا گلپایگانی، سید احمد و سید محمدتقی خوانساری و سید محمد محقق یزدی «داماد» بهره مند شد. مطهری تحصیل رسمی علوم عقلی و فلسفی را در سال ۱۳۲۳ ش آغاز كرد. بحث حكمت از شرح منظومه سبزواری و مبحث نفس از اسفار اربعه صدرالمتألهین را در محضر حضرت امام خمینی آموخت و پس از ورود آیهٔ ا... بروجردی به قم در درس فقه و اصول ایشان شركت نمود و از ایشان تقلید می كرد.
مطهری درس اصول فقه را از «مباحث عقلیه» به طور خصوصی از حضرت امام آموخت و راز و رمز اجتهاد را از آن حكیم الهی و فقیه وارسته فرا گرفت و در سال ۱۳۲۹ ش مبحث «الهیات» از كتاب «شفا» را در محضر علامه طباطبایی تلمذ كرد و در درس خصوصی آن علامه كه جمعی از فضلای حوزه علمیه قم در آن شركت می كردند نیز شركت می جست و ثمره مبارك این مجمع علمی بزرگ، شاهكاری جهانی در كلام و فلسفه تحت عنوان «اصول فلسفه و روش رئالیسم» نام گرفت.
مطهری علاوه بر مباحثه دروس اصولی، فقهی و فلسفی، خود حوزه تدریس داشت. مطول، شرح مطالع، كشفالمراد، رسائل و كفایه، مكاسب، شرح منظومه و اسفار از جمله كتاب هایی بود كه تدریس كرد.
● هجرت به تهران:
استاد مطهری در سال ۱۳۳۱ ش با دختر آیهٔ ا... روحانی ازدواج كرد و در همان سال در حالی كه به مدرسی مشهور بود به تهران هجرت كرد. او از ابتدای ورود به تهران، به سازندگی و نورافشانی پرداخت.
در مدرسه مروی، آموزش فلسفه اسلامی را به شكل تطبیقی و مقایسه ای برای جویندگان حكمت و حقیقت، آغاز كرد.
سخنرانی های روشنگر و مفید استاد، همزمان با تدریس در مدرسه مروی، در تهران آغاز شد. او توجه بسیاری به حل شبهات و پاسخگویی به سؤال های موجود درباره معارف اسلامی داشت و با مطالعه، تحقیق، دقت، تلاش و اخلاص، در این راه موفق شد.
در سال ۱۳۳۳ استاد مطهری تدریس در دانشگاه تهران را شروع كرد. استاد در دانشكده معقول و منقول (الهیات و معارف اسلامی) آن دانشگاه بیش از ۲۰ سال به مبارزه عالمانه با جهل، مادیگری و غربزدگی پرداخت.
استاد مطهری در آن دانشكده، دوره های لیسانس و دكترا، كلیات علوم اسلامی (منطق، فلسفه، كلام، عرفان، اصول فقه، فقه و حكمت عملی)، فلسفه (شرح منظومه، الهیات شفا، مقاصد الفلاسفهٔ غزالی و...) تاریخ فلسفه تاریخ مجادلات اسلامی و روابط فلسفه و عرفان را تدریس می كرد.
▪ مرزبان اسلام:
الف) سلاح قلم:
استاد مطهری بعد از حدود سی سال، قدم در سنگر نویسندگی گذارد و سلاح قلم را به دست گرفت و مرزبان حماسه جاوید شد و تنها هدف نوشته هایش حل مشكلات و پاسخگویی به سؤالهای موجود درباره مسایل اسلامی بود. او معتقد بود دین مقدس اسلام دینی ناشناخته است و حقایق آن بتدریج در نظر مردم واژگونه شده است و علت اساسی گریز گروهی از مردم، آموزش های غلطی است كه به نام اسلام داده می شود و این دین، بیش از هر چیز از طرف برخی از كسانی كه مدعی حمایت از آن هستند ضربه و صدمه می بیند.
▪ مجله مكتب تشیع:
در سال ۱۳۳۶ به همت جمعی از دانشمندان حوزه علمیه قم شروع به فعالیت كرد و استاد نیز با این مجله، همكاری علمی و ارشادی داشت... .
▪ چراغ انجمن:
بعد از تأسیس انجمن اسلامی پزشكان (۱۳۳۷ - ۱۳۳۸ ش) استاد مطهری، چراغ آن انجمن شد. استاد یكی از مهمترین سخنرانان جلسات آن بود كه به تبیین موضوعات حساس و سرنوشت سازی مانند:
ـ توحید،
ـ حجاب،
ـ بردگی،
ـ صلح امام حسن،
ـ ولایت عهدی امام رضا،
ـ ربا،
ـ بانك و...
پرداخت و آثاری ارزشمند به یادگار نهاد.
▪ طرح داستان راستان:
از سوی یكی از مؤسسات علمی به ایشان پیشنهاد شد و چون مفید و پسندیده بود تعهد آن را داد و با چاپ جلد ۱ و ۲ در سال ۱۳۳۹ و ۱۳۴۳ مورد توجه و استقبال مردم قرار گرفت.
▪ طرحی نو:
استاد مطهری در سال ۱۳۴۶ به كمك چند تن از دوستانش، از جمله آقای محمد همایون، حجهٔ الاسلام سیدعلی شاهچراغی، مؤسسه حسینیه ارشاد را تأسیس كرد و با شور و حرارت و آگاهی و درایت به همكاری و برنامه ریزی پرداخت. او دانشمندان بسیاری را به آنجا دعوت می كرد تا سخنرانی كنند و خود نیز یكی از موفق ترین سخنرانان آن بود.
▪ فلسفه تاریخ:
یكی از درس هایی كه استاد مطهری در منزل خودشان برقرار كرد، درباره فلسفه تاریخ بود كه از سال ۱۳۵۵ تا ۱۳۵۷ با همكاری برخی از شاگردان برگزار شد. استاد در این دروس، آرای فلاسفه غرب و اسلام را در مورد مباحثی مانند عوامل محرك تاریخ، ارزش تاریخ، جامعه و فرد، ارتباط تاریخ با علم، مذهب و اخلاق، علیت در تاریخ، تكامل تاریخ، پیش بینی آینده و.. عالمانه نقد و بررسی می كرد.
▪ ماتریالیسم در ایران:
كتاب علل گرایش به مادیگری ایشان كه در سال ۱۳۵۰ منتشر شده بود، مورد استقبال شایان مردم حقیقت جو قرار گرفت، به طوری كه در سال ۱۳۵۷ به چاپ هشتم رسید و استاد مقدمه ای تحت عنوان «ماتریالیسم در ایران» بر آن افزود. این مقدمه به افشا و نقد شیوه های جدید تبلیغ ماتریالیسم در ایران می پردازد. در این مقدمه سودمند كه آرای برخی گروهكها مانند «فرقان» مورد نقد و بررسی عالمانه و منصفانه قرار گرفت و پوچی و سستی آن آشكار شد.
بعد از انتشار این مقدمه، گروهك فرقان اطلاعیه ای به این مضمون منتشر كرد: هر كس در مسیر افكار ما قرار گیرد، به طریق انقلابی پاسخ او را می دهیم. اما استاد مطهری فرمود: اگر قرار باشد انسان از دنیا برود چه بهتر كه در راه اصلاح عقاید و دفاع از اسلام باشد و من در این راه كوچك ترین تردیدی ندارم... .
● تدریس در قم:
استاد بنا به توصیه حضرت امام خمینی از سال ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۷ هفته ای دو روز به قم می رفتند و در حوزه علمیه، دروس مهمی مانند شناخت، اصل غائیت، فلسفه هگل، معارف قرآن، ماركس و ماركسیسم، «منظومه»، «نجات»، «اسفار» تدریس می كردند. استاد به حكم وظیفه شرعی از تهران به قم می رفتند تا تدریس كنند، در حالی كه در تهران، استادان با سابقه دانشگاه با تقاضای بسیار در كلاس درس ایشان شركت می كردند.

علی اكبر طحانیان
مأخذ:
گلشن ابرار - جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم - ج ۲ - ص ۷۹۹ (با اندكی تغییر و تلخیص)

منبع : روزنامه قدس