هر چیزی در تغییر کردن معنا می‌یابد

اگوستو بوآل‌ در‌ ۱۹۳۱ در شهر‌ ریودوژانیروی برزیل ‌متولد شد. در دانشگاه کلمبیای نیویورک شیمی و تئاتر ‌خواند و از‌ ۱۹۵۶ تا ۱۹۷۱ مسئول‌Teatro de Aren در شهر سائوپائولو بود. ا‌و در‌ ۱۹۷۱در بوینس آیریس زندگی می‌کرد و در‌ ‌۱۹۷۹ ـ ۱۹۷۸ در دانشگاه سوربن پاریس ‌استادیار دانشگاه بود؛ ‌در همان سال نیز آموزشگاه بوآل را تأسیس ‌کرد.بوآل به عنوان استاد تئاتر، کارگران‌، نمایشنامه‌نویس و نظریه‌پرداز تئاتر شناخته شده است. او در‌ ۱۹۸۶ به وطن خود، برزیل بازگشت.در اواخر دهه ۵۰ تا شروع دهه ۷۰ میلادی‌ شیوه‌ای جدید از تئاتر مردمی‌ در سائوپائولو ‌به‌وجود آمد که به سرعت در آمریکا‌ی لاتین رشد کرد‌. این شیوه جدید با نام آگوست بوآل عجین شد‌. در آموزشگاه بوآل نمایشنامه به صورت گروهی نوشته و اجرا می‌شد. این نمایشنامه‌ها که اکثراً داستان زندگی مردم‌ زحمتکش بود، بیشتر در روستاها و محله‌ها‌ی فقیرنشین و برای بیسوادان اجرا می‌شد.بوآل به‌دنبال تکنیکی تئاتری بود که تماشاگر نه فقط تماشاگر، بلکه شریک در نمایش نیز باشد. این شیوه به تئاتر محرومان معروف شد. یکی از نکاتی که این شیوه نمایشی را از دیگر شیوه‌ها متمایز می‌کند‌، این است که موضوع آن آرزو و خواست و دلمشغولی مردم است و شرایط زندگی آنان را به صحنه می‌کشد.بوآل خود چنین می‌گوید: «این شیوه نشان می‌دهد مردمی که از راه کار، عادات و تاریخشان فریب می‌خورند چگونه می‌توانند زندگی خود را تغییر بدهند‌ زیرا هر چیزی در تغییر کردن معنا می‌یابد‌. مردم باید برای این تغییرات در زندگی روزمره آماده بشوند. بوآل برای این آماده شدن از نمایش استفاده می‌کرد».
● تئاتر تبلیغی‌
بسیاری از گروه‌های قبل از بوآل در برزیل به چنین نمایش‌هایی علاقه داشتند‌. نمایشنامه‌ها اکثراً در ارتباط با زندگی کارگران و کشاورزان نوشته می‌شد. گاهی این نوع نمایش‌ها ظرف ۲۴ ساعت نوشته و ‌اجرا می‌شد‌. از جمله شبی که کندی، رئیس جمهور وقت آمریکا، محاصره دریایی کوبا را اعلام کرد، چند نویسنده برزیلی همان شب تا صبح متنی را نوشتند، تا ظهر تمرین کردند و غروب آن را روی پله‌های سالن آمفی تئاترشهر اجرا کردند. مضمون نمایش علل درگیری و دشمنی دو کشور مذکور بود. البته این نوع نمایش مخصوص برزیل نیست و در سال‌های قبل از جنگ اول و دوم در کشورهای روسیه و آلمان نیز اجرا می‌شد.‌
● تئاترآموزشی
در این نوع نمایش تلاش نمی‌شود که مردم را برای انتخابات یا اعتصابات و راهپیمایی ترغیب کنند بلکه هدف تحلیل نظری و عملی است‌. در این نوع نمایش می‌توان از آثار کلاسیک مانند شکسپیر‌، آریستوفان و گولدونی و همچنین آثار مدرن مانند برشت و پیتروایس کمک گرفت‌. برای مثال در نمایشی که بحث و سوژه آن عدالت است قطعاً دیدگاه‌ها در این مورد متفاوت است. شاید مفهوم عدالت از منظر حکومت عملکرد قانون و مراجع قضایی را قضات در دادگاه‌ها تعریف کنند اما شهروند معمولی یا عوام برداشتی دیگرگونه از این واژه دارند. در تئاتر آموزشی با شرکت دادن تماشاگر در جریان بحث و تحلیل و بررسی آن تعریفی روشن عرضه می‌شود.
در این نوع نمایش‌ها از تریلی‌های یدکی‌، کلیساها و میادین شهر برای اجرا استفاده می‌کردند و تماشاگران آن از همه اقشار جامعه بودند.‌‌
● تئاتر فولکلوریک
در این نوع نمایش از آواز، رقص‌، آداب رسوم و مراسم‌‌ فولکلور مردمی استفاده می‌شد زیرا در ‌هم‌ آمیختن آداب و سنن با نمایش موجب شکوفایی و بالندگی هر دو می‌‌شود.در برزیل تا قبل از‌ ۱۹۶۴ ‌این نوع نمایش کاربرد بسیار داشت و بیشتر درخیابان‌ها اجرا می‌شد و گاهی هم به‌صورت کارناوال به نمایش درمی‌آمد. در این نوع نمایش از قصه و داستان‌های‌ فولکلوریک بهره می‌گرفتند که در ادامه نمایش و قصه وارد مسائل روز می‌شد.‌
● تئاترکولاژ‌
در این نوع نمایش از هنرمندان هنرهای زیبا و دراماتیک دعوت می‌شد که هرکدام با توصیف کار خود موضوعی را انتخاب و آن را به نمایش بگذارند‌. ز‌مانی بوآل و گروهش از درام‌نویسان و موسیقیدانان و هنرمندان هنرهای زیبا دعوت می‌کردند که آرای خود را درباره موضوعی مانند دیکتاتوری در آثارشان به نمایش بگذارند. در این شکل آمیختگی تئاتر، فیلم‌، موسیقی و...‌ در معرض دیدگاه و نظر تماشاگر گذاشته می‌شد‌. البته هیچ لزومی نداشت که سوژه حتماً سیاسی باشد.‌تما‌م موضوع‌هایی که ‌به انسان و زندگی انسان مربوط می‌شوند، می‌توانند در این نوع نمایش مطرح شوند. بوآل و گروهش از شیوه‌هایی که به اختصار توضیح داده شد، بارها استفاده کرده‌اند؛ اما چهار شیوه‌ای که در پائین خواهند آمد مختص آگوستو بوآل است. ‌
● نمایش شورایی
اجرای این نوع نمایش راه و رسم‌‌ خود را دارد. مشکلات‌، خواسته‌ها و اهداف مشترک گروه، چگونگی اجرا را تعیین می‌کند. یعنی ‌سلیقه‌های گوناگون در گروه موجب پرباری نمایش خواهد شد. در واقع اجرا برآمدی از اهداف و خواسته‌های مشترک گروه(بازیگران و تماشاگران) است‌.
به این صورت که ‌نمایش شروع می‌شود، در هر جا که تماشاگری احساس کند ‌آرا ‌‌و دیدگاه‌های مطرح شده از طرف بازیگران کمکی به رفع مشکل مشترک نمی‌کند‌، نمایش را قطع و خودش به جای کسی که ازنمایش خارج شده و در جای تماشاگر قرار گرفته‌، بازی می‌کند. این روند تا زمانی که همه به یک نتیجه و روش مطلوب برسند، ادامه خواهد داشت‌.برای مثال اگر چند کارگر یا کارمند بخواهند در مورد ‌اخراج یکی از همکاران خود با رئیس یا مدیر کارخانه مذاکره کنند‌، قبلا این بحث را در بین گروه امتحان می‌کنند. یعنی یکی نقش رئیس و دیگری نقش کارمند اخراجی را بازی می‌کند. این تمرین آن‌قدر ‌تکرار می‌شود تا به بهترین شیوه برخورد و گفت‌وگو برسند؛ آن‌گاه کارگر یا کارمند اخراجی به تنهایی یا به همراه چند همکار نزد رئیس می‌روند و به مذاکره می‌پردازند.این نوع نمایش نیز به مکان خاصی برای اجرا نیاز ندارد همه جا می‌تواند سکوی این نوع نمایش باشد. در امریکای لاتین این نوع نمایش از گروه‌های کوچک و در میان جمعیت کم اجرا می‌شد‌؛ اما در اروپا مخاطبان بیشتری داشت‌.‌

خالد حیدری

منبع : روزنامه فرهنگ آشتی