کوتاه و خواندنی

● دانش و مهارت برای نگهداری از کودک
دانش و مهارت، این افراد را قادر می‌سازد که به‌طور مناسب و به‌صورت مفیدی به نیازهای بالینی، عاطفی، تحولی، تحصیلی و حتی فرهنگی کودکان پاسخ دهند زیرا بی‌جواب گذاشتن سئوال‌های کودک به‌صورت مداوم و پیوسته، کودک را در پرسیدن سئوال‌های بیشتر و جدیدتر منصرف می‌سازد. این موضوع در مورد نیازها نیز صادق است. مراقبت‌کردن از کودک نیاز به دانش‌ها و مهارت‌های مختلف در زمینه‌های وسیعی دارد و اگر والدین کودک وی را به افرادی جهت نگهداری‌کردن می‌سپارند، این نکته را به خاطر داشته باشند که آن فرد مهارت کافی را داشته باشد یا تحصیلات خاصی را جهت این‌کار گذرانده باشد.
برخی از این مهارت‌ها عبارتند از:
▪ مواجه‌شدن با مشکلات خاص بیماری کودکان، جائی‌که کودکان چه از نظر عاطفی و چه از نظر جسمی متفاوت از زمان بهنجاری به‌نظر برسند.
▪ ارتباط درست با بچه‌ها
▪ توانائی کافی و حوصله لازم برای صحبت کردن با کودک و جواب به سئوال‌های وی. در این صورت می‌توانید امیدوار باشید که به‌خوبی و با مهارت درست از فرزند خود نگهداری کرده‌اید.
● مشکلات یادگیری در کودک
داشتن یک ناتوانی در یادگیری به معنای این نیست که کودک شما قادر به یادگیری نیست. افراد مختلف به شیوه‌های متفاوتی یاد می‌گیرند و گاهی کودکان در یک زمینه خاص با یک شیوه خاص ناتوانی از خود نشان می‌دهند. والدین و معلمان می‌توانند به این بچه‌ها کنند. بردن کودک نزد یک متخصص یادگیری و تشخیص زودهنگام این ناتوانی نقش مهمی در بهبود ناتوانی و کارائی بهتر کودک خواهد داشت. ناتوانی در یادگیری مسری نیست اما می‌تواند عامل ارثی و ژنتیک داشته باشد. بنابراین بیشتر بچه‌هائی که این مشکل در آنها تشخیص داده می‌شود، یکی از والدینشان نیز به این مشکل مبتلا هستند. البته این مسئله نسبی هست و در همه صادق نیست. برای تشخیص ابتدائی کودکان مبتلا می‌توان این سئوالات را از آنها پرسید. جواب کودکان مبتلا به مشکلات یادگیری، به بیشتر این سئوال‌ها ”بله“ است:
▪ در مدرسه تقلای زیادی می‌کنی؟
▪ آیا فکر می‌کنی در مدرسه می‌توانی بهتر از این باشی؟
▪ آیا در فکر تو چیزی می‌گذرد، در صورتی‌که چیز دیگری را می‌نویسی؟
▪ به آرامی می‌نویسی و نوشتن برای دشوار است؟
▪ موقع نوشتن خطای زیادی مرتکب می‌شوی؟
▪ با ریاضیات مشکل جدی داری؟
و سئوالاتی از این قبیل که برای بهبودی نسبی و تمرین مهارت‌های جدیدی که به تازگی یاد گرفته شده مهم است. کودک می‌بایست تلاشش را روز به‌روز بیشتر کند. برای این کودکان چالش ایجاد کنید. چالشی که کودک از عهده رفع‌کردن آن برآید.
● تأخیر در رشد ارتباطی بچه‌ها
کودکان زبان را با سرعت‌های متفاوتی یاد می‌گیرند بدین معنی که الگوی خاصی برای یادگیری زبان در کودکان وجود ندارد و از آنجا که زبان در برقراری ارتباط نقش بسیار مهم و اساسی را ایفا می‌کند، تأخیر در شروع آن کمی موجب نگرانی والدین می‌گردد. اگر مشاهده کردید که کودکتان مراحل مهمی را می‌گذراند که در آن مراحل نیاز به ارتباط دارد ولی هنوز قادر به این کار نیست بهتر است هر چه زودتر کودک را نزد پزشک و روانشناس خود ببرید. مثلاً فرزندتان نمی‌تواند به‌خوبی حرف بزند، نمی‌تواند با دوستانش ارتباط مؤثری را برقرار کند یا اینکه از آنها کناره می‌گیرد.
اینها می‌تواند؟ نشانه‌هائی از تأخیر در رشد ارتباطی او به شمار می‌آید. البته سن او نیز می‌بایست در نظر گرفته شود. اگر کودک هنوز در سنین زیر ۲ یا ۳ سال به‌سر می‌برد نگرانی وجود ندارد. ولی اگر بالاتر از این سنین بود و مشکل در برقراری ارتباط داشت و والدین او نیز پیگیری نکنند، مشکلات بعدی یادگیری و فقدان مهارت‌های لازم در او دیده خواهد شد.
به‌طور مثال اگر فرزندتان در ۲ سالگی قادر به انجام‌دادن فعالیت‌هائی مثل مسواک‌زدن، حرف زدن با تلفن و کارهائی از این قبیل نیست یا اینکه نمی‌تواند حرف‌ها، کلمات و اعمال دیگران را تکرار کند یا نمی‌تواند اعضا بدنش را نشان دهد، مشکلاتی در ارتباط دارد. اینها صرفاً مثال‌هائی بود که در همه بچه‌ها اتفاق نمی‌افتد. از آنجائی‌که ارتباط، موضوع مهم و اساسی در زندگی و رشد کودکان است به والدین توصیه می‌شود که توجه بیشتری به این قضیه داشته باشند.
● دلایل گریه‌کردن بچه‌ها
بچه‌ها گریه می‌کنند و هیچ راهی برای امتنان از آن وجود ندارد. این راه یکی از راه‌هائی است که آنها ارتباط برقرار می‌کنند. گله والدین از این موضوع است که متوجه نمی‌شوند کودکانشان چه چیز را می‌خواهند یا اینکه برای چه چیز گریه می‌کنند؟ در این لیست معمول‌ترین دلایلی که برای گریه‌کردن در کودکان رایج است، آورده شده است. البته مادران خیلی زود یاد می‌گیرند که از این طریق نیازهای فرزند خود را پیش‌بینی کنند، نشانه‌های او را بشناسند و جلوی گریه‌های او را بگیرند. از جمله دلایل گریه‌کردن کودک عبارتند از:
▪ گرسنگی، خوب غذا دادن به کودک و به موقع غذا دادن جلوی گریه او برای گرسنه‌بودن را می‌گیرد. ممکن است با خوردن غذا هم گریه او قطع نشود اما به وی اجازه دهید که هر وقت دلش می‌خواهد چیزی بخورد.
▪ نیاز به عوض کردن پوشک بچه
▪ احساس سرما یا گرمای بیش از حد
▪ تمایل به رفتن به آغوش پدر یا مادر
▪ بیش از حد بودن محرک‌هائی که به کودک تحت‌تأثیر آنها قرار می‌گیرد.
▪ نداشتن احساس مطبوع از برخی از موضوعاتی که به وی تحمیل می‌گردد.
▪ مریض‌بودن، سرماخوردگی و...
گاهی اوقات هیچ‌کدام از موارد بالا دلیل گریه‌کردن کودک شما نیست. در این‌صورت وارسی‌های بیشتری نیاز است.
● مهیاکردن شرایط برای رفتن بچه‌ها به مدرسه
بعضی والدین از مشکلاتی که برای فرستادن فرزند خود به مدرسه دارند گله و شکایت می‌کنند و این موضوع را تبدیل به یک مسئله اساسی می‌کنند و هم خود و هم فرزندشان را به تکلف وا می‌دارند. برای حل این معضل می‌توان از افراد متخصص و آموزش‌دیده‌ای استفاده کرد که جهت این‌کار حرفه‌ای شده‌اند.
این افراد، افراد باتجربه‌ای هستند که نیازهای کودکان را قبل از ورود به مدرسه و حتی از سن کودکی مورد بررسی قرار می‌دهند و بر طبق این نیازها به بچه‌ها آموزش‌های لازم را می‌دهند و همچنین اگر لازم باشد برنامه‌های مداخلاتی را در پیش می‌گیرند.
برای این‌کار می‌توان به مراکزی که برای سنجش پیش از مدرسه طراحی شده مراجعه کرد و راهنمائی‌های لازم را از این مراکز گرفت. در هر صورت برخی از اموری که این افراد آموزش‌دیده انجام می‌دهند به قرار زیر است:
▪ ارزیابی از مهارت‌ها و نیازهائی که کودک با آن مواجه است.
بنابراین به والدین توصیه می‌شود که در رفع نیازهای کودک خود و پرورش مهارت‌های آنها دقت لازم را به عمل آورند.
▪ برنامه‌ریزی برای اهداف یادگیری‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت و فعالیت‌های آموزشی دیگر.
▪ گرفتن اطلاعات عمومی از بچه‌ها و نحوه حمایت والدین.
▪ طراحی‌کردن راه‌هائی برای بالابردن توانائی برقراری ارتباط در بچه‌ها و مدیریت رفتار.
▪ تمرین برای حرف‌زدن در جمع و حضور در جمع بدون حضور والدین و...
در این‌صورت آنها قادرند بدون هیچ مشکلی رفتن به مدرسه را آغاز کنند.
● ترس از تاریکی
به‌ندرت اتفاق می‌افتد که کودکی از بعضی عناصر تاریکی و فرآیندهای مرتبط با آن نترسد یا اظهار ترس نکند. در حقیقت این موضوع بسیار عجیب است. بسیاری از بچه‌ها از تاریکی، وجود موجوداتی در زیر تختشان و یا از تنها خوابیدن می‌ترسند. اما این موضوع بیشتر به سنین پیش از مدرسه برمی‌گردد و به‌دلیل مراحل تحولی اتفاق می‌افتد. بچه‌هائی در سنین مدرسه تفاوت بین واقعیت و رویا را می‌فهمند اما آنها هم تصوراتی دارند که گاهی اوقات با آن، همراه است.
گاهی اوقات عوامل محیطی از قبیل فیلم‌های تلویزیونی، کتاب‌ها یا اخبار جدید، دوستان در به‌وجود آوردن این ترس دخیل هستند بدون اینکه والدین عناصر ترس‌آور را مطرح کرده باشند. دنیای کودکان به تدریج بزرگ‌تر می‌شود و افزایش محرک‌های روزانه منجر به پریشانی و ترس آنها در شب می‌گردد. حتی یکی از متخصصین در این زمینه بیان می‌دارد که ترس‌های شبانه اعم از ترس از تاریکی، سر و صدا، جدائی از والدین و غیره یک مرحله رشدی طبیعی است که بیشتر از آنچه که والدین فکر می‌کنند به طول می‌انجامد. شاید تا سن ۸ تا ۹ سالگی و وی این امر را در برخی از بچه‌ها با توجه به شرایط خانوادگی و محیطی طبیعی ارزیابی می‌کند.
خود کودک هم از این وضعیت شکایت می‌کند و این گله را نزد والدین خود می‌برند اما خطر محسوب نمی‌شود. پس وظیفه والدین فهم تفاوت بین خطرهای واقعی که کودک را تهدید می‌کند و بعضی از مسائل خیالی که برای او طبیعی است می‌باشد.

نسیم کیائی

منبع : ماهنامه کودک