شادمانه زیستن به رغم ناخوشی ها

شاید دوران اخیر را با وجود منازعات، خشکسالی ها، توفان ها و سایر بلایای طبیعی و غیرطبیعی دورانی پر از غم برای انسان ها تصور کنید. اما نتایج یک نظرخواهی جدید نشان می دهد احساس شادی، به رغم اضطراب های این زمانه، در بسیاری از کشورهای جهان رو به افزایش بوده است.
این دیدگاه شادمانه در میان مردمان جهان ناشی از رشد اقتصادی در کشورهای سابقاً فقیر، پیشرفت دموکراسی در گروه دیگری از آنها و افزایش رواداری اجتماعی نسبت به زنان و اقلیت ها است. «رونالد اینگلهارت» دانشمند علوم سیاسی در دانشگاه میشیگان که این نظرخواهی را انجام داده است، در این باره می گوید؛ «یافته های ما غافلگیرکننده بودند. عموماً تصور بر این است که بالا بردن میزان احساس شادی و خوشبختی در یک کشور تقریباً ناممکن است.» در این بررسی دانمارک شاد ترین کشور و زیمبابوه ناکام ترین آنها بود. امریکا نیز در رده شانزدهم قرار داشت.
این نظرخواهی که در ۵۲ کشور به طور میانگین از ۱۷ سال قبل آغاز شده است، شامل ۳۵۰هزار نفر می شود. پژوهشگران در طول این سال ها، دو سوال مشابه را از افراد شرکت کننده در تحقیق پرسیدند. اول اینکه؛ «آیا در مجموع خود را بسیار شاد، نسبتاً شاد، نه خیلی شاد یا اصولاً ناشاد می دانید؟» و دوم اینکه؛ «روی هم رفته چقدر از زندگی تان در مجموع در این روزها رضایت دارید؟» معیار شادی به دست آمده از پاسخ افراد به این سوالات در ۴۰ کشور بین سال های ۱۹۸۱ تا ۲۰۰۷ افزایش یافته و در ۱۲ کشور دیگر سقوط کرده است.
دانشمندان پیش از این تصور می کردند هنگامی که کل یک جامعه مورد بررسی باشد، میزان میانگین شادی ثابت می ماند. «اینگلهارت» در این مورد می گوید؛ «اغلب پژوهش های قبلی بیانگر آن بود که افراد و ملت ها به اصطلاح روی نوار نقاله خوشی ثابت باقی می مانند. تصور بر این بوده است که بدون توجه به اینکه چه اتفاقاتی رخ می دهد یا ما چه کاری انجام می دهیم، میزان های پایه یی شادی در کل یک جامعه تغییری نمی کنند.»
بنابراین «اینگلهارت» و گروهش از این یافته که احساس شادی و خوشبختی «به طور قابل توجهی» در برخی از کشورها افزایش یافته است، شگفت زده شدند.
آنها معتقدند دلایل این دیدگاه خوشبینانه به زندگی در افراد این کشورها به دگرگونی های اجتماعی در دهه های اخیر مربوط می شود. کشورهای کم درآمدی مانند هند و چین میزان های بی سابقه یی از رشد اقتصادی را تجربه کرده اند. چندین کشور با درآمد متوسط در روند دموکراتیک شدن پیش رفته اند و افزایش بسیاری در موضوع برابری جنسیتی و رواداری در برابر اقلیت ها در جوامع توسعه یافته رخ داده است.
پژوهش های قبلی نشان داده اند احساس خوشحالی و سعادت فردی تا حدی به عوامل وراثتی مربوط می شود و داشتن پول لزوماً نقش عمده یی در آن ندارد. سال قبل پژوهشگران انگلیسی و استرالیایی در بررسی حدود هزار زوج دوقلوی همسان و غیرهمسان، ژن هایی را یافتند که آن صفات شخصیتی را کنترل می کنند که نیمی از احساس شادی افراد به آنها مربوط می شد و عواملی مانند روابط با دیگران، سلامتی و شغل مسوول بقیه احساس خوشبختی فردی است.
از آنجایی که دوقلوهای همسان دارای ژن های مشابه هستند و دوقلوهای ناهمسان این گونه نیستند، پژوهشگران توانستند ژن های مشترکی را بیابند که به صفات معین شخصیتی منجر می شود و فرد را مستعد شاد شدن می کند. یافته های این پژوهشگران نشان داد افراد اجتماعی، فعال، پایدار، سختکوش و باوجدان به شادتر بودن گرایش دارند. افراد دارای این صفات شخصیتی مثبت در واقع ممکن است ذخیره یی از شادی داشته باشند که در اوقات پراسترس آن را به کار می اندازند.
گرچه بررسی «اینگلهارت» نشان می دهد مردم کشورهای ثروتمند نسبت به مردم کشورهای فقیر خوشحال تر هستند، اما هنگامی که نقش عوامل اقتصادی در تفاوت احساس شادی بین کشورها در نظر گرفته می شد، باز برخی از انواع کشورها شادتر از کشورهای دیگر بودند. وی در این مورد می گوید؛ «این نتایج به وضوح نشان می دهد شاد ترین جوامع آنهایی هستند که مردم در آنها در انتخاب شیوه زندگی خود آزادی دارند.»
در مورد اینکه چرا امریکا در بالای این فهرست قرار ندارد، نتایج یک نظرخواهی که این هفته انتشار یافت، راهگشا است؛ «افرادی که بعد از جنگ جهانی دوم (که رشد غیرمعمولی در میزان زاد و ولد رخ داد) در امریکا به دنیا آمده اند در مقایسه با نسل های دیگر احساس بدبختی می کنند.» به علاوه یک نظرسنجی عمومی که مرکز پژوهشی پیو در ماه آوریل نتایج آن را منتشر کرد، نشان می دهد ۸۱ درصد امریکاییان معتقدند کشورشان در «مسیر غلطی» قرار دارد. این میزان پاسخ منفی به این سوال در میان افرادی که نظرسنجی شده اند در ۲۵ سال گذشته در امریکا بی سابقه بوده است. بررسی شادی مردمان جهان بخشی از بررسی های ارزش های جهانی است که به سرپرستی «اینگلهارت» و با اعتبار بنیاد ملی علوم امریکا و سایر منابع انجام می شود.

ترجمه؛ بهار خراسانی
Perspectives on Psychological Science, Jul.۲۰۰۸

منبع : روزنامه اعتماد