روز زیدان ، شب رونالدو

● تك نگاری دیدار هشت سال پیش
دیدار پایانی جام جهانی ۹۸ یك فینال رویایی برای برگزاركنندگان آن رقابت ها بود. از یك طرف میزبان رقابت ها بالا آمده بود و در طرف دیگر مدافع عنوان قهرمانی قرار داشت. فینالی از این بهتر سراغ دارید؟ در دوازدهم جولای ۱۹۹۸ (۲۱ تیر ۱۳۷۷) ورزشگاه زیبا و تازه تاسیس استاد دوفرانس پذیرای فرانسه و برزیل بود.
فرانسوی ها در آستانه رسیدن به آرزوی دیرینه خود قرار داشتند. آنها به لطف میزبانی برای قهرمانی لحظه شماری می كردند. در این میان عده ای موفقیت فرانسه را زیر سئوال می بردند و عنوان می كردند كه فرانسه تیم برتر جام نیست و تنها به كمك میزبانی تا اینجا بالا آمده. یكی از منتقدان دیه گو مارادونا بود؛ با یك اظهارنظر عجیب و كمی غیرمنصفانه: «این جام جهانی نمایشی از سوی هاوه لانژ و پلاتینی است تا فرانسه را قهرمان كنند.» آن روزها آخرین روزهای ریاست ژائو هاوه لانژ بر فیفا بود و بلاتر چند روز بعد سلطنت خود را بر فوتبال جهان شروع كرد. درست است كه نمایش فرانسه در طول جام با اقتدار قهرمانان گذشته از جمله آرژانتین ،۸۶ آلمان ۹۰ و حتی برزیل ۹۴ فاصله داشت اما دیگر مدعیان هم چندان آش دهان سوزی نبودند. آرژانتین، ایتالیا و آلمان حتی به نیمه نهایی هم نرسیدند.
هلند نیز در ضربات پنالتی مغلوب برزیل شد و در مجموع فرانسه و برزیل به رغم لغزش هایی كه در طول جام از خود نشان داده بودند شایسته تر از رقبا به نظر می رسیدند. فرانسه به زحمت خود را به استاد دوفرانس رسانده بود. در مرحله یك هشتم نهایی در غیاب زیدان محروم نتوانست در ۹۰ دقیقه از سد پاراگوئه عبور كند و در نهایت با اولین گل طلایی تاریخ جام جهانی كه توسط لورن بلان به ثمر رسید از پس خوزه لوئیس چیلاورت و یارانش برآمد. در یك چهارم نهایی ضربات پنالتی فرانسه را برابر ایتالیای چزاره مالدینی كه یك نمایش صرفاً دفاعی ارائه می كرد به پیروزی رساند و بدین صورت فرانسه با دو برد ناپلئونی به نیمه نهایی و كرواسی رسید. در همان شروع نیمه دوم داوور شوكر آقای گل رقابت ها دروازه بارتز را باز كرد.
به نظر می رسید فرانسه راهی برای فرار ندارد اما یك اشتباه مرگبار از سوی زوانیمیر بوبان كاپیتان كروات ها باعث شد كه لیلیان تورام مدافع راست فرانسه كار را به تساوی بكشاند. چند دقیقه بعد درحالی كه بوبان با چشمانی گریان زمین را ترك می كرد تورام در بهترین روز زندگی اش یك گل دیگر هم زد. تورام هرگز بازی با كرواسی را فراموش نمی كند. حق هم دارد. او كه با ۱۱۸ بازی ملی ركورددار حضور در تیم ملی فرانسه است تنها دو بار برای تیم ملی گل زده آن هم به كرواسی. حتماً از بخت بد بلاژویچ بوده!به هر ترتیب فرانسه هوادارانش را جان به لب كرد تا به فینال رسید. البته فراموش نكنیم كه آنها در مرحله گروهی مقابل آفریقای جنوبی، عربستان و دانمارك بسیار باصلابت كار كردند و در مجموع تیم امه ژاكه تیم خوبی بود.
برزیل هم با دردسرهای زیادی حریف فرانسه شد. آنها در همان مرحله گروهی در بازی آخر خود به نروژ باختند تا نشان دهند آن تیم چهار سال پیش نیستند و در نیمه نهایی هم با خوش اقبالی پیروز ضربات پنالتی شدند. انصافاً هلند شایستگی بیشتری برای برد در آن بازی داشت. به هر حال این دو تیم فینالیست شدند.سال گذشته این دو تیم در جام جهانی كوچك به تساوی یك - یك رسیدند. در همان بازی بود كه روبرتو كارلوس آن ضربه آزاد استثنایی را وارد دروازه بارتز كرد. همه منتظر یك دیدار تماشایی دیگر بودند.تمامی نگاه ها به دو نفر بود. گویی قرار است این دو بازیكن در استاد دوفرانس با هم دوئل كنند.
● زیدان- رونالدو
كارت قرمزی كه زیزو در بازی با عربستان گرفت جام جهانی او را خراب نكرد و او پس از دو جلسه محرومیت به میدان بازگشت و مثل قبل شاه مهره فرانسه در میانه میدان بود. در واقع باید گفت زیدان در جام جهانی ۹۸ زیدان شد و قبل از فینال هم اكثراً اعتقاد داشتند او بهترین بازیكن جام است هر چند كه در كارنامه او گلی دیده نمی شود و این نقطه ضعف بزرگی برای او به شمار می رفت.
شاید به همین علت بود كه قبل از فینال، خبرنگاران رونالدو را به عنوان بهترین بازیكن جام برگزیدند.كدام یك بهتر بودند؟ خیلی ها منتظر بودند كه جواب این سئوال را در فینال بگیرند.در آن سو رونالدویی قرار داشت كه با چهار گل زده در طول رقابت ها خوب كار كرده بود. اوج هنر او را در مرحله یك هشتم نهایی مقابل شیلی دیدیم. یك روز قبل از فینال در دیدار رده بندی داوور شوكر كروات با گلزنی به هلند شمار گل های خود را به شش رساند و رونالدو قبل از رویارویی با فرانسه ادعا كرد كه حداقل دو گل می زند و آقای گل رقابت ها می شود.
ساعت ۲۱ به وقت پاریس فینال شروع می شد. یك ساعت قبل از بازی یك شایعه عجیب در ورزشگاه پیچید: از رونالدو در تركیب اصلی برزیل خبری نبود و نام ادموندو همان بازیكن بداخلاق برزیلی كه لقب «حیوان» را روی او گذاشته بودند، به جای رونالدو دیده می شد. به هر حال دو تیم وارد زمین شدند. رونالدو هم حضور داشت و تركیب دو تیم مطابق پیش بینی ها بود.
● بدون رئیس جمهور
لورن بلان غایب بزرگ فینال شانزدهم لقب گرفت. فریبكاری اسلاون بلیچ مدافع كرواسی در بازی نیمه نهایی موجب شد كه رئیس جمهور (لقب بلان) از بازی اخراج شود و مهم ترین بازی عمرش را از دست دهد، البته فرانسوی ها در دیدار رده بندی كه بین كرواسی و هلند در پارك دوپرنس برگزار شد انتقام بلان را گرفته و تا توانستند بلیچ را هو كردند. البته بلان به وظیفه خطیر خود عمل كرد و مثل تمامی بازی های فرانسه قبل از شروع بازی سر بی موی بارتز را بوسید تا فرانسوی های خرافاتی به قهرمانی خوش بین تر شوند.
در تیم ژاكه كه با سیستم ۱- ۳ - ۲- ۴ معروف خود بازی می كرد بارتز دروازه بان بود، تورام، دسایی، لبوف و لیزارازو خط دفاعی را تشكیل می دادند. جلوی این چهار نفر دشان و پتی قرار داشتند، كارمبئو، زیدان، ژوركائف و گیوارش هم نفرات هجومی تیم بودند. زاگالوی كهنه كار كه در این جام كنار دست پریرا نشسته در آن سال سرمربی برزیل بود و دوست داشت مثل سال ۱۹۷۰ دوباره قهرمان شود. تركیب او تركیب آشنایی بود.
تافارل درون دروازه قرار داشت كافو كه در دیدار با هلند دواخطاره بود و جای خود را به یك بازیكن عجیب و غریب به نام زی كارلوس داده بود. در كنار آلدایر، جونیور بایانو و روبرتو كارلوس چهار مدافع برزیل بودند. لئوناردو، سزارسامپایو، دونگا، ریوالدو، به به تو و رونالدو هم دیگر نفرات زاگالو را تشكیل می دادند. تمام فرانسه برای قهرمانی تیم شان بسیج شده بودند.
ژاك شیراك مثل بازی های قبل با پیراهن شماره بیست وسه اش در حال تشویق كشورش بود و بازی شروع شد.از همان ابتدا معلوم بود كه روز، روز فرانسه است. فرصت ها یكی پس از دیگری نصیب اشتفان گیوارش مهاجم بی استعداد میزبان می شد و او آنها را هدر می داد. تیری آنری و دیوید ترزگه ۲۱ ساله روی نیمكت نشسته بودند و ژاكه به گیوارش باتجربه اعتماد كرده بود. دو مهاجم جوان موناكو در طول رقابت ها هر وقت كه به بازی گرفته شدند خوب كار كردند. باید به ضربات پنالتی آنها در دیدار حساس مقابل ایتالیا اشاره كرد. هر دو نفر پنالتی شان را گل كردند اما در حسرت بازی در فینال باقی ماندند.
در آن سو گیوارش موقعیت ها را به آسمان می فرستاد و در این طرف تك حملات برزیل با حركات نمایشی بارتز خنثی می شد. معلوم نبود چرا برزیل و رونالدو اینقدر بی رمق هستند، گویی تمامی خوشبختی های عالم نصیب یك نفر شده؛ زین الدین زیدان، هافبك شماره ۱۰ فرانسه در همان نیمه اول تكلیف قهرمان شانزدهم را مشخص كرد. دو كرنر در دقایق ۲۷ و ۴۵ با ضربات سر دقیق زیزو همراه شد تا زاگالو و شاگردانش راحت تر از آنچه تصور می شد دست ها را بالا ببرند. چه كسی فكر می كرد زیدانی كه با پاهایش جادو می كرد با سر گل بزند آن هم دو تا! زیزو آن موقع ۲۵ سال داشت. هنر و تكنیك ناب او را اگر با آمادگی بدنی آن سال هایش همراه كنید به یاد می آورید كه زیدان در آن سال ها چه هافبك درجه یكی بود.یك سر و گردن بالاتر از همه. جام جهانی ۹۸ مزد بازی های درخشان زیدان را با دو گلی كه او در فینال به ثمر رساند داد. زیزو كار را در نیمه اول یكسره كرد. هنگامی كه گل های زیدان را به یاد می آوریم روبرتو كارلوس هم در ذهنمان زنده می شود. ابتدا آمد برگردان بزند و كرنر داد و در ادامه ضربه سر زیدان از میان پاهایش به شكل مضحكی وارد دروازه شد. زاگالوی پیر نیمه دوم را با یك تغییر آغاز كرد و دنیلسون تكنیكی را به میدان فراخواند. برای مدافع باكلاس و قدرتمندی مثل تورام راحت ترین كار دریبل نخوردن از یك بازیكن صرفاً چپ پا مثل دنیلسون بود و دفاع راست فرانسه مثل آب خوردن حركات دنیلسون را بی ثمر می گذاشت.
از ریوالدو هم كاری برنمی آمد. به به تو صاحب توپ نمی شد و از همه اینها بدتر رونالدو بود كه تنها سایه اش در زمین قرار داشت. برزیل كاری از پیش نمی برد حتی اخراج مارسل دسایی در دقیقه ۶۸ هم برای قهرمان چهار دوره جام چاره ساز نشد، همان طوری كه آمدن ادموندو بد اخلاق افاقه نكرد. ادموندو به جای اینكه به فكر فوتبال بازی كردن باشد بر سر ریوالدو داد می زد كه چرا بازی جوانمردانه را رعایت كرده! شكست دو بر صفر به اندازه كافی برای برزیل سنگین بود اما امانوئل پتی آن را تحقیرآمیز هم كرد.
فرار او در دقیقه ۹۰ با پاس هنرمندانه ویرا همراه شد تا فرانسه قهرمان جهان شود. چه كسی باور می كرد كه برزیل در فینال سه بر صفر باخته، البته آنها شانس آوردند كه فرانسه مهاجمان گل نزنی چون گیوارش و دوگاری داشت والا معلوم نبود چه بر سرشان می آمد. سوت پایان كه به صدا درآمد همه نگاه ها به سمت یك نفر متوجه شد.
زیدان قهرمان این بازی بود و طبیعی است كه قهرمانی ۱۹۹۸ به پای او نوشته شده. زیزو قبل از جام جهانی هم بازیكن كوچكی نبود و در یوونتوس برای خودش آقایی می كرد اما جام جهانی ۱۹۹۸ سرآغاز پیوند این فرانسوی با تاریخ فوتبال بود. او كه در سال های قبل فینال جام یوفا و لیگ قهرمانان اروپا را به همراه بوردو و یوونتوس واگذار كرده بود این بار خودش دست به كار شد و اجازه نداد باز هم در فینال بازنده شود، زیزو در آن سال، مرد سال جهان و اروپا شد.در سال های بعد قهرمانی اروپا و لیگ قهرمانان و دو عنوان مرد سال جهان دیگر را تصاحب كرد تا به این بازیكن پرافتخار امروز تبدیل شود. هر چند كه تمامی افتخارات او یك طرف و فینال ۹۸ طرفی دیگر. هر چقدر ۱۲ جولای روز خوبی برای زیدان بود به روز غم باری برای رونالدو و یارانش تبدیل شد. برزیل پر افتخار بیاید و در فینال سه گل بخورد! باورنكردنی به نظر می رسید و سئوال دیگر این بود چرا رونالدو آنقدر بی رمق ظاهر شد؟
در همان لحظه ای كه دیدیه دشان در حال بالای سر بردن جام بود برزیلی ها به دنبال پیدا كردن پاسخ این سئوال ها بودند و از چند ساعت بعد حرف و حدیث ها شروع شد. شایعه پردازان فینال را یك تبانی دانستند و برد فرانسه را زیر سئوال بردند اما هیچ انسان عاقلی نمی پذیرد برزیلی ها كه پس از خدا فوتبال مهمترین مسئله زندگی شان هست حاضر شوند فینال را ببازند. بر سر رونالدو چه آمده بود؟ روبرتو كارلوس حقیقت را افشا كرد. چند ساعت قبل از بازی رونالدو از هوش رفته بود و اصلاً قرار نبود بازی كند و ادموندو جانشین او شد اما چند دقیقه قبل از بازی دوباره رونالدو وارد تركیب شد و به زمین رفت و نتوانست هیچ كاری انجام دهد. بعدها مشخص شد كه فشار شركت «نایك» كه طرف قرارداد تیم ملی برزیل و رونالدو بوده باعث شد كه رونالدو در تركیب قرار بگیرد. به هر حال برزیلی ها نمی توانستند با این باخت كنار بیایند و هفته ها در شوك این نتیجه قرار داشتند.
به نظر می رسید تنها برزیلی ای كه از این اتفاق خوشحال شده روماریو است كه فرصت خوبی برای انتقام از زاگالو پیدا كرده. چند روز قبل از شروع جام جهانی روماریو به علت آسیب دیدگی از فهرست بازیكنان برزیل كنار گذاشته شد و امرسون جای او را گرفت. روماریو انتظار داشت زاگالو او را در تیم حفظ كند به این امید كه به بازی های آخر برسد و حالا فرصت خوبی برای انتقام پیدا كرده بود. فینال ۹۸ كاملاً برزیل را به هم ریخته بود و در این میان حال و روز رونالدو از همه بدتر بود ۱۲ جولای برای او تبدیل به یك كابوس شده بود و حتی هنگامی كه او به فینال ۲۰۰۲ رسید خیلی ها چهار سال پیش را به یاد او می آوردند و رونالدو با به ثمر رساندن دو گل موفق شد بالاخره از شر فینال ۹۸ خلاصی پیدا كند.
● تكرار خاطره
امروز پس از هشت سال، آن فینال تكرار می شود، البته این بار در مرحله یك چهارم نهایی مثل جام جهانی ۱۹۸۶. تا قبل از فینال ۹۸ همیشه مسابقه برزیل - فرانسه یادآور آن بازی كلاسیك و تماشایی جام جهانی ۸۶ بود. دیداری كه از آن به عنوان بهترین بازی تاریخ جام جهانی نام برده می شود و هرگز كهنه نمی شود. آن بازی به ۲۰ سال قبل برمی گردد و در آن هم فرانسه برنده شد. طبیعی است كه مسابقه هشت سال پیش دو تیم بیشتر در ذهن ها باقی مانده و وجود بازماندگانی از آن فینال عجیب باعث می شود كه همه از دیدار ۱۲ جولای یاد كنند و نگاه ها متوجه زیدان و رونالدو شود.
درست است كه پریرا گفته به انتقام فكر نمی كند اما چه كسی است كه نداند برزیل برای جبران آن نتیجه تحقیرآمیز لحظه شماری می كند. این مرتبه برزیل تیم بهتری به نظر می رسد و قهرمان پنج باره جام جهانی آماده است تا با پیروزی برابر فرانسه به عمر فوتبال زیدان پایان دهد. چه انتقام شیرینی! زیدان با گلی كه مقابل اسپانیا به ثمر رساند، با روحیه ای بالا به نبرد برزیل آمده و نمی خواهد امروز بازنشسته شود. رونالدو هم شرایطی مشابه دارد و با عبور از ركورد ۱۴ گل گرد مولر با اعتماد به نفس بالایی می خواهد جبران مافات كند.
به غیر از این دو، بارتز، تورام، ویرا، كافو و روبرتو كارلوس نیز در آن فینال به میدان رفتند همچنین دیدا، امرسون، زی روبرتو، آنری و ترزگه هم روی نیمكت دو تیم حضور داشتند اما به بازی گرفته نشدند. اینها بازماندگان فینال ۹۸ هستند و حضورشان در زمین دیدار هشت سال پیش را زنده می كند. هر چند كه حضور زیدان و رونالدو برای یادآوری كافی است. اولی به دنبال تكرار آن خاطره است و دومی برای پاك كردن آن خاطره.

مهدی زعیم زاده

منبع : روزنامه شرق