زمزمه طبیعت در شعر

● كلام سپهری از ویژگی تصویرسازی بهره می برد
سهراب سپهری شاعر نوپرداز معاصر ، از شاعرانی است كه در زمانه ما مورد توجه خاص و عام قرار گرفته و طیف وسیعی را تحت الشعاع افكار و آثار ادبی خود قرار داده است.
سپهری درپانزدهم مهرماه سال ۱۳۰۷ در كاشان به دنیا آمد. در خرداد ۱۳۰۹ دوره شش ساله ابتدایی را در دبستان خیام، كاشان به پایان رساند و در خرداد ۱۳۲۲ موفق به پایان دوره اول دبیرستان در دبیرستان پهلوی سابق در كاشان شد.
با به پایان رساندن دوره دو ساله دانشسرای مقدماتی پسران در تهران به استخدام اداره فرهنگ (آموزش و پرورش) در آمد ولی در شهریور ۱۳۲۷ از این شغل استعفا داد.
در سال ۱۳۳۰ با اراده و پشتكار ادبی اش اولین مجموعه اشعارش را با عنوان «مرگ رنگ» منتشر ساخت. دو سال بعد با شركت در چند نمایشگاه نقاشی در تهران فعالیت هنری اش را رسما آغاز كرد و تابلوهای خود را به معرض نمایش هنردوستان وهنرجویان گذارد. در همین سال دومین مجموعه اشعارش را با عنوان «زندگی خوابها» به اتمام رساند. تا پایان عمرش در اردیبهشت ماه سال ۱۳۵۹ ، هشت مجموعه شعر را به چاپ رساند كه همگی در دیوان هشت بهشت او گردآوری شده اند.
برخی كارشناسان ادبی شعر سپهری را به دو دوره كلی تقسیم می كنند: دوره نخست كه شامل چهار مجموعه اولین اوست: یعنی «مرگ رنگ»، «زندگی خوابها»، «آواز آفتاب»،«شرق اندوه»و دوره دوم كه چهار مجموعه آخرین او را شامل می شود: «صدای پای آب»، «مسافر »، «حجم سبز»،«ماهیچ، ما نگاه». خواننده ای كه با نظر انتقادی به هشت كتاب می نگرد، خود را با دو نوع شعر روبرو می بیند شعرهای پیچیده اوایل كار شاعری سپهری (مرگ رنگ، زندگی خوابها و بخشی از آواز آفتاب) و شعرهای ساده دوران میانی زندگی شعری او (بخش دیگری از آواز آفتاب ، شرق اندوه، حجم سبز، صدای پای آب) و گرچه منظومه «مسافر» و دفتر «ماهیچ، ما نگاه» به آسانی در یكی از این دو طبقه جای نمی گیرد، اما خواننده ، به ویژه وقتی كه در مقام نقد باشد این اختلاف را حس می كند.
مرور دیوان سپهری این نكته را به ذهن متبادر می سازد كه شاعر در این كتاب از یاس به امید و از خوف به رجا رسیده است و آنگونه كه خود به زبان نمادها باز گفته است ؛ از شب به صبح.
برخی منتقدین هشت كتاب را گذار شورانگیز سپهری از سیاهی به سپیدی ، از تاریكی فلسفه به چشمه جوان عرفان می دانند كه هیچ در آن با همه چیز برابر است.
در مورد عرفان سپهری نظریات ضد و نقیض بسیار مطرح شده است . حمید مصدق در این زمینه معتقد بود: «سپهری در شعرهایش بیشتر به بیان حالات روحی و احساسی خودش می پرداخت. او الزاما قصد بیان یك مكتب عرفانی را نداشت. او شاعری گوشه گیر و منزوی بود كه در خلوت خودش به شعر و نقاشی می پرداخت و از این بیشتر هیچ.»
مهدی اخوان ثالث نیز از عرفان سپهری انتقاد كرده، طعنه وار آن را عرفان بودایی اسلامی می خواند و از خود می پرسد:«آیا اینهاست همان شعر مدرن؟ همان درخور مقایسه با آیات آسمانی كتاب دینی مسلمانان؟»
اما عده ای دیگر از نویسندگان و منتقدان در كتابها و مقالاتشان سخت به عرفان سپهری معتقدند و گاه سعی در گشودن راز و رمزهای تعابیر اشعارش با كلید اصطلاحات عرفانی دارند. حسن حسینی در كتاب خود به مسأله وحدت وجود كه از اركان اصلی عرفان اسلامی است اشاره می كند و معتقد است كه جهان بینی سپهری ، جهان بینی وحدت است.
در هر حال بسیاری از ادیبان و شاعران كلام سپهری را واجد ویژگی تصویرسازی می دانند كه این امر در نتیجه طبیعت گرایی این شاعر و هنرمند نقاش است.

منبع : روزنامه ابرار