جمعه, ۱۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 3 May, 2024
مجله ویستا


عکاسی هنر است یا ...؟


عکاسی هنر است یا ...؟
● ابزار كار عكاسی‌لنز:
یكی‌ از اساسی‌ترین‌ ابزار عكاسی‌ لنزها هستند. خصوصیات‌ یك‌ لنز عبارت‌ است‌ از فاصله‌ كانونی‌ لنز،سرعت‌ لنز و قدرت‌ پوششی‌ لنز.
الف‌) فاصله‌ كانونی‌ لنز:
عبارت‌ است‌ از فاصله‌ بین‌ مركز نوری‌ عدسی‌ تا فیلم‌ اگر سوژه‌ در بی‌نهایت‌ باشد وتصویر آن‌ روی‌ فیلم‌ به‌ صورت‌ واضح‌ تشكیل‌ شود، این‌ فاصله‌ روی‌ دهانه‌ لنز (برچسب‌ میلیمتر) حك‌می‌شود. فاصله‌ كانونی‌ و اندازه‌ تصویر تشكیل‌ شده‌ نسبت‌ مستقیم‌ دارند یعنی‌ هر چه‌ فاصله‌ كانونی‌ لنزبیشتر باشد تصویر تشكیل‌ شده‌ روی‌ فیلم‌ بزرگتر و زاویه‌ دید یا فضای‌ دیده‌ شده‌ از دریچه‌ دوربین‌ كوچكترخواهد بود. پس‌ اگر عكاس‌ بخواهد (بدون‌ كم‌ كردن‌ فاصله‌ بین‌ دوربین‌ و سوژه‌) تصویری‌ بزرگتر مثلا دوبرابر تصویر كنونی‌ به‌ دست‌ آورد باید از لنزی‌ با فاصله‌ كانونی‌ دوبرابر استفاده‌ كند. هر چه‌ فاصله‌ كانونی‌لنز كمتر باشد تصویر كوچكتر بوده‌ و زاویه‌ دید بیشتر است‌ یعنی‌ عكاس‌ فضای‌ بیشتری‌ را از ویزور یاچشمی‌ دوربین‌ می‌بیند.
ب‌) سرعت‌ لنز:
عبارت‌ است‌ از ظ‌رفیت‌ لنز برای‌ عبوردهی‌ نور. هر چه‌ قط‌ر لنز بیشتر باشد نور بیشتری‌ ازخود عبور می‌دهد و سرعت‌ لنز بیشتر خواهد بود. از ط‌رفی‌ هر چه‌ فاصله‌ كانونی‌ لنز بیشتر باشد نور كمتری‌به‌ فیلم‌ رسیده‌ و سرعت‌ لنز كمتر خواهد بود. نسبت‌ فاصله‌ كانونی‌ لنز به‌ قط‌ر لنز عددی‌ به‌ دست‌ می‌دهد كه‌بیانگر سرعت‌ لنز است‌. هر چه‌ این‌ عدد بیشتر باشد (یعنی‌ فاصله‌ كانونی‌ بیشتر بود. یا قط‌ر لنز كمتر باشد)سرعت‌ لنز كمتر خواهد بود. مثلا لنزی‌ با فاصله‌ كانونی‌ ۵۰ میلیمتر و قط‌ر عدسی‌ ۲۵ میلیمتر دارای‌ سرعت‌۲۵/۵۰ یا F/۲ است‌. سرعت‌ لنز همان‌ عدد دیافراگم‌ برای‌ بازترین‌ حالت‌ دیافراگم‌ است‌.
ج‌ ) قدرت‌ پوششی‌ لنز:
عبارت‌ است‌ از توانایی‌ لنز برای‌ یكنواخت‌ پوشاندن‌ و واضح‌ نشان‌ دادن‌ تصویرسوژه‌ در تمامی‌ سط‌ح‌ نگاتیو یا فیلم‌ عكاسی‌، معمولا با تنگ‌تر كردن‌ دیافراگم‌ قدرت‌ پوششی‌ لنز تا حدی‌افزایش‌ می‌یابد.
▪ در زیر به‌ ذكر انواع‌ لنزها می‌پردازیم‌:
۱) لنزهای‌ استاندارد:
دارای‌ فاصله‌ كانونی‌ حدود ۵۰ میلیمتر بوده‌ و زاویه‌ دید آنها ۵۵ تا ۶۰ درجه‌ است‌.
این‌ لنزها دارای‌ وقت‌ كافی‌، قدرت‌ پوششی‌ قابل‌ قبول‌ و سرعت‌ مناسبی‌ هستند.
۲) لنزهای‌ واید:
فاصله‌ كانونی‌ كمتر از ۵۰ میلیمتر و حوزه‌ دید گسترده‌ای‌ (۶۰ تا ۱۰۰ درجه‌) دارند. درمواقعی‌ كه‌ فاصله‌ سوژه‌ تا دوربین‌ كم‌ باشد و نتوان‌ تمام‌ سوژه‌ را در تصویر جای‌ داد (مثلا در اتاقهای‌ منازل‌هنگام‌ گرفتن‌ عكسهای‌ دسته‌ جمعی‌) از این‌ لنزها استفاده‌ می‌شود. باید دقت‌ كرد كه‌ این‌ لنزها در فواصل‌ خیلی‌كم‌ باعث‌ تغییر شكل‌ تصویر سوژه‌ به‌ شكل‌ خنده‌آوری‌ می‌شوند.
۳) لنزهای‌ تله‌فوتو:
فاصله‌ كانونی‌ آنها زیاد بوده‌ و حوزه‌ دید كوچكی‌ (كمتر از ۵۰ درجه‌) دارند. از این‌ لنزهابرای‌ عكاسی‌ از سوژه‌های‌ در فواصل‌ دور استفاده‌ می‌گردد. باید دقت‌ كرد كه‌ اثر لرزش‌ دست‌، روی‌ عكس‌، ردهنگام‌ استفاده‌ از این‌ لنزها زیاد است‌ و باعث‌ تار شدن‌ عكس‌ می‌گردد و بهتر است‌ از سه‌ پایه‌ استفاده‌ كنیم‌.
۴) لنزهای‌ زوم‌:
این‌ لنزها یك‌ باره‌ از فواصل‌ كانونی‌ مثلا فواصل‌ كانونی‌ بین‌ ۴۳ تا ۸۶ میلیمتر را در اختیارعكاس‌ قرار می‌دهند. با استفاده‌ از این‌ لنزها می‌توان‌ سریعا و بدون‌ تغییر مكان‌ دوربین‌ از سوژه‌های‌ دور یانزدیك‌ عكسبرداری‌ كرد.
۵) لنزهای‌ كمكی‌:
این‌ لنزها ط‌وری‌ ساخته‌ شده‌اند كه‌ می‌توانند جلوی‌ لنزهای‌ معمولی‌ نصب‌ شده‌ و فواصل‌ كانونی‌ آن‌ را كم‌و یا زیاد كنند.
● فیلم‌:
فیلم‌ عكاسی‌ دارای‌ سط‌حی‌ پوشیده‌ از مواد شیمیایی‌ (امولوسیون‌) است‌ كه‌ نور با وجود آوردن‌ تغییرات‌ روی‌ این‌امولوسیون‌ باعث‌ ثبت‌ تصویر روی‌ آن‌ می‌گردد. فیلمها دارای‌ مشخصات‌ گوناگونی‌ بوده‌ و از لحاظ‌ قط‌ع‌ و اندازه‌، حساسیت‌در برابر نور، دقت‌، كنتراست‌ و غیره‌ ط‌بقه‌بندی‌ می‌شوند. دو خصوصیت‌ عمده‌ فیلمها در زیر بیان‌ شده‌ است‌:
۱) رنگی‌ و سیاه‌ و سفید بودن‌:
فیلمها یا سیاه‌ و سفید هستند كه‌ خود انواع‌ گوناگونی‌ دارند و یا رنگی‌اند كه‌ خود به‌ دو دسته‌تقسیم‌ می‌شوند: یكی‌ فیلمهای‌ رنگی‌ ریورسال‌ یا اسلاید كه‌ در آن‌ تصویر سوژه‌، روی‌ فیلم‌ را می‌توان‌ مستقیما توسط‌پروژكتور نشان‌ داد و رنگهای‌ فیلم‌ همان‌ رنگهای‌ سوژه‌ است‌. دوم‌ فیلمهای‌ رنگی‌ نگاتیف‌ هستند كه‌ رنگ‌ تصویر مكمل‌ رنگ‌سوژه‌ است‌. برای‌ دیدن‌ این‌ فیلمها باید آنها را روی‌ كاغذ چاپ‌ كرد.
۲) حساسیت‌ در برابر نور:
هر چه‌ حساسیت‌ یا سرعت‌ فیلم‌ بیشتر باشد برای‌ به‌ دست‌ آوردن‌ تصویری‌ روشن‌ نور كمتری‌مورد نیاز است‌. در حقیقت‌ در فیلمهای‌ با سرعت‌ بالا، نور سریع‌تر باعث‌ تغییر روی‌ امولوسیون‌ فیلم‌ می‌گردد. برای‌حساسیت‌ فیلم‌ اعدادی‌ در نظ‌ر گرفته‌ شده‌ كه‌ عبارتند از: (... و ۵۰ و ۶۴ و ۸۰ و ۱۰۰ و ۱۲۵ و ۱۶۰ و ۲۰۰ و ۲۵۰ و ۳۲۰ و ۴۰۰و .ASA (...هر چه‌ این‌ شماره‌ها بیشتر باشد سرعت‌ فیلم‌ بیشتر بوده‌ و در نتیجه‌ نور كمتری‌ برای‌ عكس‌ مورد نیاز است‌.
حساسیت‌ معمول‌ برای‌ كارهای‌ عادی‌ ASA ۱۰۰ است‌. در شب‌ كه‌ نور كم‌ است‌ برای‌ به‌ دست‌ آوردن‌ یك‌ عكس‌ روشن‌ ازفیلمهای‌ با حساسیت‌ بالا مثلا ASA ۲۰۰ استفاده‌ می‌شود.
▪ در مورد فیلم‌ باید به‌ نكات‌ زیر توجه‌ كنید:
۱) امولوسیون‌ یا سط‌ح‌ فیلم‌ را با دست‌ یا انگشت‌ لمس‌ نكنید چرا كه‌ باعث‌ به‌ وجود آمدن‌ لكه‌های‌ پاك‌نشدنی‌ می‌گردد.
۲) فیلم‌ را در معرض‌ گرما و رط‌وبت‌ قرار ندهید.
۳) جاگذاری‌ فیلم‌ در دوربین‌ را در سایه‌ انجام‌ دهید.
۴) در هنگام‌ خرید به‌ انقضا فیلم‌ توجه‌ كنید.
۵) وقتی‌ در نور شدید عكاسی‌ می‌كنید پس‌ از گرفتن‌ عكس‌ در پوش‌ لنز را بگذارید.
▪ سایبان‌ لنز:
جهت‌ داشتن‌ عكس‌ با كیفیت‌ خوب‌ لازم‌ است‌ كه‌ فقط‌ نورهایی‌ وارد دوربین‌ شود كه‌ از خود سوژه‌ منعكس‌شده‌اند. برای‌ جلوگیری‌ از ورود نورهای‌ اضافی‌ محیط‌ باید از سایبان‌ لنز استفاده‌ كرد. سایبان‌ لنز باید به‌ اندازه‌ كافی‌ ط‌ول‌بلندی‌ داشته‌ باشد تا به‌ ط‌ور كامل‌ از ورود نورهای‌ اضافی‌ جلوگیری‌ كند، البته‌ نباید آنقدر بلند باشد كه‌ حوزه‌ دید لنز رامحدود كند. یك‌ سایبان‌ خوب‌ از تماس‌ قط‌ره‌های‌ باران‌ و دانه‌های‌ برف‌ به‌ لنز و كثیف‌ شدن‌ آن‌ جلوگیری‌ می‌كند.
در ادامه‌ به‌ نكاتی‌ اشاره‌ می‌شود تا شما بتوانید در ایام‌ عید عكسهای‌ خوب‌ و بیادماندنی‌ بگیرید.
بهترین‌ نوع‌ دوربین‌ جهت‌ عكاسی‌ راحت‌ در میهمانیها و مسافرتها یك‌ دوربین‌ ۳۵ میلیمتری‌ است‌. اگر یك‌ دوربین‌ ۳۵میلیمتری‌ تماما اتوماتیك‌ دارید كار چندانی‌ نمی‌توانید انجام‌ دهید فقط‌ بایستی‌ در كادربندی‌ درست‌ دقت‌ كنید. در دوربینهای‌اتوماتیك‌ ساده‌ كه‌ لنز آنها امكان‌ فوكوس‌ كردن‌ ندارد بهترین‌ فاصله‌ بین‌ دوربین‌ و سوژه‌ دو تا پنج‌ متر است‌. در فضاهای‌بسته‌ حتما از فلاش‌ استفاده‌ كنید و هنگام‌ عكاسی‌ مراقب‌ باشید كه‌ دستتان‌ یا بند دوربین‌ جلوی‌ لنز دوربین‌ قرار نگیرد.
در صورتی‌ كه‌ یك‌ دوربین‌ عكاسی‌ قابل‌ تنظ‌یم‌ دارید بایستی‌ دقت‌ و زمان‌ بیشتری‌ را به‌ عكاسی‌ معط‌وف‌ دارید. در این‌صورت‌ اولین‌ كاری‌ كه‌ می‌كنید كادربندی‌ درست‌ است‌. یعنی‌ باید كادری‌ را انتخاب‌ كنید كه‌ سوژه‌ دلخواه‌ در آن‌ بیشترین‌جلوه‌ را داشته‌ باشد. عناصر اضافی‌ را از صحنه‌ خارج‌ كرده‌ و فضاهای‌ اضافی‌ را حذف‌ كنید. قدم‌ بعدی‌ فوكوس‌ كردن‌ است‌.
این‌ عمل‌ بایستی‌ به‌ دقت‌ و به‌ درستی‌ صورت‌ گیرد چرا كه‌ كمترین‌ اشتباه‌ باعث‌ تار شدن‌ سوژه‌ و خراب‌ شدن‌ عكس‌ می‌گردد.
در هنگام‌ فوكوس‌ كردن‌ دقت‌ كنید كه‌ سوژه‌ موردنظ‌ر از درون‌ ویزور یا چشمی‌ دوربین‌ به‌ ط‌ور كاملا واضح‌ و روشن‌ و بدون‌شكست‌ دیده‌ شود.
مرحله‌ بعد تنظ‌یم‌ مقدار نور رسیده‌ به‌ فیلم‌ است‌. این‌ كار با تنظ‌یمات‌ درجه‌ دیافراگم‌ و سرعت‌ شاتی‌ صورت‌ می‌گیرد. درجه‌دیافراگم‌ و سرعت‌ شاتر بایستی‌ متناسب‌ با نور محیط‌ تنظ‌یم‌ شوند. در دوربینهایی‌ كه‌ دارای‌ نورسنج‌ هستند می‌توان‌ مقداردرجه‌ دیافراگم‌ و نیز سرعت‌ شاتر را با استفاده‌ از آن‌ تنظ‌یم‌ كرد. نوردادن‌ یك‌ كار حساس‌ بوده‌ و نیاز به‌ تجربه‌ دارد ولی‌ یك‌راهنمایی‌ آن‌ است‌ كه‌ در محیط‌های‌ آفتابی‌ و روشن‌ بیرون‌ درجه‌ سرعت‌ بایستی‌ ۲۵۰ یا ۱۲۵ بوده‌ و دیافراگم‌ نیز ۱۱ یا ۱۶باشد. در محیط‌های‌ سایه‌ یا آسمان‌ ابری‌ درجه‌ سرعت‌ ۶۰ یا ۳۰ بوده‌ و دیافراگم‌ ۵/۶ یا ۸ باشد. لازم‌ به‌ یادآوری‌ است‌ كه‌مقادیر بالا كاملا تقریبی‌ است‌ و تنها معیار دقیق‌ میزان‌ نور واقعی‌ در محل‌ و استفاده‌ از نورسنج‌ است‌. در محیط‌های‌ بسته‌ ودرون‌ منازل‌ حتی‌ در روز استفاده‌ از فلاش‌ می‌تواند مفید باشد. جهت‌ استفاده‌ از فلاش‌ به‌ نكات‌ زیر دقت‌ كنید.
بدترین‌ كار استفاده‌ از یك‌ فلاش‌ تنها است‌ كه‌ البته‌ در اكثر موارد نیز فقط‌ از یك‌ فلاش‌ استفاده‌ می‌شود. یك‌ فلاش‌ تنها باعث‌ایجاد سایه‌های‌ وحشتناك‌ شده‌ و حالت‌ غیرواقعی‌ به‌ سوژه‌ می‌دهد. بهتر است‌ از دو فلاش‌ استفاده‌ گردد ط‌وری‌ كه‌ یكی‌ از آنها مستقیما به‌ ط‌رف‌ سوژه‌ بوده‌ و دیگری‌ به‌ سمت‌ سقف‌ متمایل‌ گردد تا سایه‌های‌ بوجود آمده‌ از فلاش‌ اول‌ را تا حدی‌خنثی‌ كند.
در استفاده‌ از فلاش‌ بایستی‌ به‌ تنظ‌یم‌ سرعت‌ شاتر و نیز درجه‌ دیافراگم‌ دقت‌ گردد. معمولا در كناره‌ فلاشها جداولی‌ موجوداست‌ كه‌ می‌توان‌ از آنها استفاده‌ كرد. ولی‌ می‌توان‌ به‌ ط‌ور تقریبی‌ به‌ صورت‌ زیر عمل‌ كرد.
روی‌ پیچ‌ تنظ‌یم‌ سرعت‌ دوربینهای‌ مختلف‌ معمولا شماره‌ سرعت‌ مورد نیاز برای‌ استفاده‌ از فلاش‌ با رنگ‌ متفاوت‌ یا باعلامت‌ خاص‌ نشان‌ داده‌ شده‌ است‌. بعد از تنظ‌یم‌ سرعت‌ روی‌ شماره‌ مشخص‌ شده‌ نوبت‌ به‌ تنظ‌یم‌ دیافراگم‌ می‌رسد. درجه‌ دیافراگم‌ به‌ مقدار فاصله‌ سوژه‌ از دوربین‌ بستگی‌ دارد.
به‌ ط‌ور تقریبی‌ اگر فاصله‌ سوژه‌ تا دوربین‌ یك‌ متر باشد دیافراگم‌ روی‌ ۱۱، اگر فاصله‌ دو متر باشد دیافراگم‌ روی‌ ۸، اگرفاصله‌ سه‌ متر باشد دیافراگم‌ روی‌ ۵/۶ و اگر فاصله‌ چهار متر باشد دیافراگم‌ روی‌ ۴ تنظ‌یم‌ می‌گردد.
در هنگام‌ مسافرت‌ بهتر است‌ قبل‌ از سفر یك‌ فیلم‌ در دوربین‌ قرار دهید و از تمام‌ مراحل‌ سفر یعنی‌ هنگام‌ بستن‌ چمدان‌، خروج‌از منزل‌، سوار شدن‌ به‌ اتوبوس‌، قط‌ار یا هر وسیله‌ دیگر، ورود به‌ هتل‌ یا برپایی‌ چادر و كمپ‌، بازدید از مناط‌ق‌ و مكانهای‌خاص‌ و غیره‌ عكس‌ بگیرید. مط‌مئن‌ باشید كه‌ این‌ روش‌ بعد از سالها كه‌ به‌ عكسهای‌ آن‌ سفر با ترتیب‌ زمانی‌ نگاه‌ می‌كنید،تمام‌ مراحل‌ سفر و خاط‌رات‌ آن‌ را به‌ یاد آورده‌ و لذت‌ خواهید برد.
از گرفتن‌ عكس‌ با سوژه‌های‌ تكراری‌ و عادی‌ بپرهیزید.
همواره‌ یك‌ فیلم‌ اضافی‌ به‌ همراه‌ داشته‌ باشید تا هیچ‌ صحنه‌ و خاط‌ره‌ای‌ را به‌ خاط‌ر تمام‌ شدن‌ فیلم‌ از دست‌ ندهید.
مناسب‌ترین‌ فیلم‌ یك‌ فیلم‌ با حساسیت‌ ۱۰۰ است‌. در سفرها بهتر است‌ از یك‌ لنز زوم‌ استفاده‌ كنید تا آزادانه‌ بتوانیدكادربندی‌ كنید. همواره‌ از تمیز بودن‌ لنز دوربین‌ مط‌مئن‌ باشید و در صورت‌ كثیف‌ شدن‌ لنز از دستمالهای‌ خاص‌ ویژه‌ لنز ویا دستمالهای‌ ویژه‌ عینك‌ جهت‌ تمیز كردن‌ آن‌ استفاده‌ كنید.
اگر در خانه‌ عكس‌ می‌گیرید استفاده‌ از یك‌ لنز واید می‌تواند به‌ شما كمك‌ كند چرا كه‌ می‌توانید بدون‌ اینكه‌ از سوژه‌ خیلی‌ دورشوید فضای‌ بیشتری‌ را روی‌ فیلم‌ ثبت‌ كنید.
نرگس مزروعی
منبع : سورۀ مهر