تکفا۲، منفعت با مصلحت

ماه‌هاست تکفا متوقف مانده و هیچ اطلاع‌رسانی صریح و شفافی درباره دلیل توقف این برنامه که از سال ۸۱ تا به حال در دو مرحله میلیون‌ها تومان بودجه کشور را به خود اختصاص داده است، صورت نگرفته. برنامه‌ای که روزی براساس تبصره ۱۳ با هدف ایجاد زیرساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور، توسعه اشتغال، توسعه مشارکت بخش خصوصی در بازار ICT و افزایش توان اقتصادی و مالی کشور تدوین شد، طی ۵ سال صدها میلیون تومان جذب کرد تا امروز با حضور مشاوران ارشد بین‌المللی علاوه بر اضافه کردن یک برنامه به برنامه‌های شکست خورده، وجهه بین‌المللی کشور را نیز خدشه‌دار کند.
تکفا دو نامی است که شورای عالی اطلاع‌‌رسانی با آن چندان موافق نبود و برنامه‌ای است که یک سال پس از انعقاد قراردادش صاحب طرح و لوگو شد. یک سال قبل از خروج نصر‌اله جهانگرد از شورای عالی اطلاع‌رسانی و محمد خاتمی از کابینه دولت، تکفا دو تبدیل به پروژه‌ای شد که براساس قراردادی بین شورای عالی اطلاع‌رسانی به عنوان کارفرما و کنسرسیوم ایرانی- هلندی به عنوان مجری باید با استفاده از تجربیات مشاوران عالی رتبه اروپایی، چشم‌انداز ۵ سال آینده وضعیت اقتصادی کشور را از منظرهای مختلف پیش‌بینی کرده و با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات اولویت‌ها را تعیین کند.
نماینده کنسرسیوم ایرانی- هلندی، مجموعه پرورش داده‌ها بود که مدیریت اجرایی تکفا دو را به شرکت انگاره نگار از زیر مجموعه‌های پرورش داده‌ها سپرد. جالب است در حالی که پروژه تکفا دو مدت‌هاست معلق و متوقف مانده، چند ماهی است هیچ نشانی از حیات شرکت انگاره نگار نیز وجود ندارد. آن چه در این میان به شایعات، شبهات و ابهامات اجرای قرارداد تکفا دو دامن می‌زند، سکوت مجری در خصوص برچیدن نقش انگاره نگار در پروژه است که گمان می‌رود دلیل این حذف، اطلاع‌رسانی‌های نماینده کنسرسیوم بوده.
از ابتدای اجرای قرارداد تکفا دو کارفرما هیچ تمایلی به اطلاع‌رسانی نداشت، این در حالی است که طرف خارجی این قرارداد اطلاع‌رسانی شفاف و مداوم درباره روند اجرای این قرارداد را الزامی می‌داند. بعد از چندین ماه طرح سوالات بی‌جواب حدود یک ماه پیش دبیر شورای عالی اطلاع‌رسانی در نشست خبری و در مواجهه با سوالات خبرنگاران درباره تکلیف تکفا دو اعلام کرد به مجری تکفا دو اولتیماتوم داده شده که تا پایان سال ۸۶ این قرارداد را به اتمام برساند در غیر این صورت از ادامه آن صرف‌نظر کرده و درباره چگونگی اجرای آن تجدید نظر خواهد شد.
آیا این اولتیماتوم قبل از به اتمام سال ۸۶ به مرحله اجرا رسیده که خبری از نماینده کنسرسیوم ایرانی این قرارداد و فعالیت‌هایش نیست؟ آخرین باری که نماینده ایرانی کنسرسیوم بین‌المللی ( فرهاد جواهر دشتی) طرف قرارداد تکفا دو به صورت مشروح به اطلاع‌رسانی درباره مشکلات و موانع ادامه این قرارداد پرداخت، پس از برگزاری نشستی بین کارفرما و مجری بود.
فرهاد جواهردشتی ضمن مطرح کردن مراتب نارضایتی مشاوران خارجی از نحوه برخورد غیرمتعارف کارفرما با این پروژه که تاکنون صورت مساله را چندین بار به صورت یکجانبه - علیرغم تناقض آشکار با توافقات به‌عمل آمده- تغییر داده، و در حین انجام یک کار فشرده شش ماهه گروهی، پس از گذشت قریب به یکسال از زمان شروع آن، یکباره آن را به مدت ۹ ماه به حالت تعلیق در ‌آورده است، از آثار نامطلوب این نوع رویکرد همچون خدشه وارد آمدن به اعتبار کشور و احتمال ازدست دادن فرصت‌های استثنایی برای کشورمان سخن گفت.
وی همچنین مشکلات فزاینده برای مجری و نیز موانع موجود بر سر راه ادامه منطقی پروژه را مورد توجه قرار داد و گفت: به تعلیق در آوردن پروژه توسط کارفرما (دولت در این مورد به‌خصوص) به هر دلیلی حقی است که طبق قانون و بر اساس شرایط عمومی اکثر قراردادها برای وی درنظر گرفته می‌شود؛ البته مشروط بر اینکه تمهیدات قانونی مرتبط با آن لحاظ گردد. در غیر اینصورت، همانگونه که می‌دانیم این امر تخلف به‌حساب می‌آید. قطعاً عوامل محترم ذیربط در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی که خود شرایط عمومی قرارداد را تعریف، رعایت آن را تکلیف کرده و بخش عمده‌ای از مسئولیت تعلیق پروژه را می‌توان به آنها نسبت داد، واقف به این قضیه هستند که لازم است خسارات وارد آمده بر مجری طی دوره تعلیق جبران شود.
جواهردشتی در ادامه اظهارات خود افزود: به‌طور کلی، مبنای محاسبه هزینه خدمات مشاوره‌ای در جهان عمدتاً به دو صورت «فروش وقت کارشناسی» که در آن سقف انتظارات و زمان انجام کار تا حد زیادی باز است و دیگری بر پایه «هزینه ثابت» که بر اساس ابعاد کمی و کیفی از پیش تعریف شده و طی یک زمان مشخص به انجام می‌رسد، محاسبه می‌شود. این در حالی است که در پروژه «تدوین برنامه جامع راهبردی فناوری اطلاعات ایران» که اصطلاحاً «تکفا ۲» نامیده می‌شود، با وجود اینکه قرارداد مربوطه از نوع دوم یعنی با هزینه ثابت تعریف گشته و لیکن کارفرما تاکنون بدون توجه به عواقب آن برای مجری و یا مشاوران خارجی (آنهم کارشناسان صاحب‌نام در سطح اتحادیه اروپا که دخالت آنها در این پروژه انعکاس گسترده‌ای در محافل تخصصی خارج از کشور داشته است) در عمل، پروژه را بر پایه انتظارات متغیر و زمان نامحدود به‌پیش برده است.
نماینده کنسرسیوم مسئول پروژه تکفا۲ ، ضمن تاکید بر ضرورت همسویی با اصول متعارف جهانی در این خصوص و اشاره به ثمرات ناشی از انجام موفقیت‌آمیز این پروژه برای کشور، اعلام داشت که در صورت عدم عنایت مسئولین امر به مفاد قرار داد و حقوق مجری در این رابطه و تحمیل مشکلات خود بر پروژه، متاسفانه ناگزیر خواهیم بود پیگیری موانع و مشکلات را از مسئولین مربوطه در لایه‌های بالاتر در پیش گیریم.
پس از انتشار این مصاحبه، دیگر مسوولان دولتی و خصوصی به صورت پراکنده و کوتاه درباره وضعیت تکفا دو اظهار نظر کردند. به این ترتیب پروژه ۹۵۰ میلیون تومانی تکفا ۲ که تا امروز ۲۰ درصد پیش پرداخت ابتدای قرارداد به اضافه ۳۵ درصد بودجه به مجری آن پرداخت شده در وضعیت نامعلومی به سر می‌برد که شورای عالی اطلاع‌رسانی و مجری- پرورش داده‌ها- برای روشن شدن وضعیت این قرارداد هیچ اقدامی انجام نداده‌اند.
حدس و گمان‌هایی که در اظهارنظرها و تحلیل‌های جسته و گریخته در رسانه‌ها منتشر می‌شود، متوقف شدن تکفا دو را معلول عواملی چون تغییر دولت، تغییر مدیریت و در نهایت ادغام شوراها می‌دانند. دبیر شورای عالی اطلاع‌رسانی که کارفرمای تکفا دو هست معتقد است شرایط برای اجرای قرارداد تکفا دو مهیاست و دلیل این توقف مشکلات داخلی است.
این در حالی است که بنا به گفته مجریان به این موارد باید عدم ایفای تعهدات مجری در قبال پیمانکاران داخلی و خارجی را به عنوان دلیل اصلی اضافه کرد. گفتنی است اخیرا جواهر دشتی که پیش از این نماینده کنسرسیوم ایرانی- هلندی در قرارداد تکفا دو بود از طریق ایمیل متوجه شده پرورش داده‌ها بدون پیش زمینه قبلی، وی را از سمت خود خلع و فرد جدیدی را به عنوان نماینده کنسرسیوم معرفی کرده است.
به هر حال، هر چند این روند ابهام‌آمیز در بسیاری از پروژه‌های بزرگ داخلی به وجود آمده و در نهایت پس از برقرار شدن سکوت خبری به دست فراموشی سپرده شده و مدت‌ها بعد با نادیده گرفتن هزینه‌های هنگفت دوباره ا جرای آن از سر گرفته شده است اما گمان نمی‌رود طرف خارجی قرارداد این روند را بپذیرد. طبیعی است در صورت حل نشدن مشکلات و مسایل فرا روی اجرای قرارداد تکفا دو، وجهه بین‌المللی ایران خدشه‌دار خواهد شد.

شبنم کهن‌چی

منبع : اخبار فناوری اطلاعات ایتنا