نظام صنفی رایانه‌ای در مسیر تحول

تلاش جمعی و همکاری در قالب یک پیکر و برای رسیدن به یک منظور، از مهم‌ترین یافته‌های بشر است که نشانه اوج گرفتن از خواسته‌های شخصی و فردی، و حرکت به سوی خواسته‌های بزرگ‌تر و عمیق‌تر است؛ بدین‌ترتیب است که شاهد تولد خواسته‌ها و اهداف بزرگی هستیم که بدون تردید توسط هیچ‌کس از افراد بشر به تنهایی قابل دستیابی نیست.
شکل‌گیری جوامع ابتدایی، و سپس ایجاد تغییرات و تحول در سطح و عمق زندگی انسان، و نهایتا پدیدار شدن «تمدن» محصول همین روح همکاری و همفکری است.
در دنیای امروز این روح، جایگاهی مهم‌تر یافته است و بسیاری اهداف و آرمان‌های میان مدت و بلندمدت تنها در سایه آن دست‌یافتنی است. از جمله پیدا شدن مجموعه‌ها و نهادهای جمعی و صنفی، مصادیق مشخص همین مسئله به شمار می‌رود که زمینه‌ساز رسیدن اجزاء و نیز کلیت این مجموعه‌ها، به اهداف فردی و جمعی‌شان است.
اهمیت این موضوع امروزه به قدری است که اساسا تصور فعالیت جدی در صحنه اجتماع و امید به کسب حقوق فردی و قانونی، و دوری از خطرات و عوارض زندگی جمعی بدون حضور در نهادهای صنفی نیست و از همین روست که از دید کلان نظام‌ها و دولت‌ها حضور هر جزء و عنصر در این مجموعه‌ها، عموما الزامی به شمار می‌رود.
● فعالیت صنفی در حوزه ICT ایران
حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران،‌ با وجود آنکه حوزه‌ای جوان و نونهال است، اما در همین مدت کوتاه لزوم تشکیل نهادهای صنفی و مدنی مورد توجه بوده است، هر چند البته به مانند دیگر فعالیت‌های جمعی در کشورمان شاهد مشکلات و فراز و نشیب‌های زیادی در این زمینه بوده‌ایم.
«‌انجمن شرکت‌های انفورماتیک» از قدیمی‌ترین و فراگیرترین نهادهای صنفی این حوزه است که توانست به طور نسبی موفق عمل کند و بی‌شک مهم‌ترین موفقیتش استفاده از فضای ایجاد شده در اقبال به این صنعت، و تلاش برای تدوین قانون و آیین‌نامه از طریق دستگاه‌های مربوطه، و شکل قانونی دادن به این نهاد بود که با تنفیذ حکم رییس تشکیلات از سوی رییس‌جمهور، جایگاهی والا را به آن می‌بخشید.
نهاد جایگزین که در سال ۱۳۸۴ و در روزهای پایانی دولت هشتم شکل گرفت «سازمان نظام صنفی رایاینه‌ای کشور» نام دارد و مطابق قانون، ساختاری درختی و و برآمده از اعضای مختلف در سطح کشور را دارد.
این نکته یعنی ساختار دموکراتیک آن، نقطه قوتی است که دیگر مجموعه‌های مشابه فاقد آن هستند. همچنین پشتوانه قانونی آن و اتکا به حکم رییس قوه مجریه می‌تواند اقدامات و حوزه نفوذ آن را بمراتب مؤثر‌تر نماید.
نخستین دوره مدیریت این سازمان در سال ۱۳۸۴ شکل گرفت که طرح ملی «تکفا» در عرصه ICT فعال بود و دولت بودجه خاصی برای توسعه این فناوری در کشور اختصاص می‌داد.
اما در دولت نهم این توجه ویژه از بین رفت و به همین دلیل به تدریج سازمان نظام صنفی به انتقاد و مخالفت با تصمیمات دولت در این حوزه روی آورد، و نهایتا رابطه خصمانه در فضای بین دو طرف مسلط گردید.
برخی صاحب‌نظران این موضوع را مورد انتقاد قرار داده و این نوع تعامل با دولت را رد می‌کنند. در این دیدگاه سازمان نظام صنفی اساسا نباید به مجادله و تقابل با دستگاه‌های دولتی کشیده شود، بلکه همواره باید مشتی تعامل سازنده و حفظ منافع اعضاء و صنف را مد نظر قرار دهد؛ و به عنوان مثال درخواست تغییر یک مدیر بلندپایه دولتی و برقراری دیالوگی تند و خصمانه، شبهه فعالیت غیرصنفی و کار سیاسی را متوجه این نهاد می‌کند.
هر چند این انتقادات در مقاطعی، مواضع مدیران این سازمان را ملایم‌تر نمود، اما با گذشت زمان در به روی همان پاشنه می‌چرخید و این موضوع با نزدیک‌تر شدن به زمان انتخابات دوره جدید مدیریت این سازمان، دیدگاه‌های مدیران فعلی مورد نقد فراوان‌تر قرار گرفت.
اکنون و در حالی که عملا چند ماهی از زمان قانونی تجدید مدیریت این سازمان می‌گذرد، مراحل اولیه انتخابات جدید انجام شده، کاندیداها ثبت نام کرده‌اند و تاریخ ۲۵ مهر ماه جاری برای انتخابات تعیین شده است.
البته این انتخابات مربوط به استان تهران است که طبعا نقش تاثیرگذاری در ترکیب نهایی سازمان خواهد داشت. دیگر استان‌ها نیز با جدول زمانی مشخصی، شاهد انتخابات خود خواهند بود.
آنطور که واقعیات و تحولات چند سال گذشته نشان می‌دهد، یکی از چالش‌های اساسی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای، وجود تشکل‌های صنفی موازی است که خود در این عرصه مدعیند، و حتی گاه این سازمان را نیز غیرقانونی می‌شمارند! این چالش البته در درجه اول، مصداق مشخص دشواری کار جمعی در کشور ماست که مانند حرکت در یک مسیر ناهموار و با شیب تند به سمت بالاست! اما همین نکته هم که دوره اول مدیریت این سازمان در رفع این چالش نتوانسته توفیقی بیابد، از دید منتقدان و صاحبنظران بدور نمانده تا خواهان تحول و تغییر در مدیریت جدید باشند.
● به سوی تغییرات
برآیند واقعیات گفته شده باعث شده که بخش اصلی بدنه مدیریتی این سازمان در دوره جدید، بازی را واگذار کرده و نامزد انتخابات هم نشود؛ رییس و نایب رییس این سازمان که فعال‌ترین اعضای این مدیران و تشکیلات بودند به صراحت خداحافظی نموده و میدان را به نیروهای جدید‌تر واگذار کرده‌اند.
این تصمیم البته در کنار آخرین اقدام آنها به خوبی معنا می‌دهد. اخیرا این سازمان یکی از نمایندگان پیشیین پارلمان که چهره‌ای میانه‌رو به شمار می‌رود و در عین انتقاد از دولت، تعامل مناسبی هم با دولتیان دارد، به عنوان دبیر اجرایی خود برگزید و اکنون پازل مدیریت پیشین تکمیل می‌شود. بدین ترتیب می‌توان دریافت که یافتن مسیر تعامل مناسب‌تر با دولت در عین حفظ هویت و منافع جمعی، می‌تواند از آثار پختگی بیشتر تلقی گردد.
با این حال ترکیب کاندیداها نشان از وجود و بروز رقابتی در این انتخابات دارد. هرچند هنوز اطلاعات دقیق‌تری از جرئیات این رقابت منتشر نشده، اما عملا نوعی تقابل میان گذشته و حال، و یا تداوم و تغییر را نشان می‌دهد.
به نظر می‌رسد همین رقابت را هم بتوان در قالب حرکت به سمت بلوغ بیشتر تفسیر نمود، بدین معنا که دیدگاه‌ها و نگرش‌های مختلف در جهت تامین و استمرار منافع صنفی مطرح گردند و مدلی کوچک از دموکراسی شکل گیرد. مسیری که البته چندان سهل نیست.

محمود اروج‌زاده

منبع : اخبار فناوری اطلاعات ایتنا