برنامه یی سیاسی برای خروج از عراق

بحران در عراق کم کم به نقطه اوج خود نزدیک می شود. متاسفانه سرخوردگی و یأس عمومی در میان جامعه امریکا کاملاً مشهود است. در چنین شرایطی کنگره امریکا باید فشار بیشتری به دولت وارد کند تا راه حلی برای این بحران پیدا کند. حتی اگر در حال حاضر خارج کردن نظامیان امریکایی از عراق امری غیر منطقی و نادرست است حداقل به دنبال یک راه حل سیاسی باید باشیم تا این بحران بیش از این اوج پیدا نکند.
البته خروج فوری امریکا از عراق بحران بزرگ تری ایجاد خواهد کرد. این اقدام نه تنها به جنگ پایان نمی دهد بلکه آن را به نقاط دیگر مثل لبنان، اردن و عربستان سعودی نیز خواهد کشاند. در چنین شرایطی جنگ میان قومیت های مختلف در عراق هم گسترده تر خواهد شد.
اگر امریکایی ها از عراق خارج شوند تبعات منفی آن می تواند تمام دنیا را تحت تاثیر قرار دهد. این اقدام این طرز فکر را ایجاد خواهد کرد که با افزایش فشار می توان امریکایی ها را وادار به عقب نشینی کرد. اسلام گرایان تندرو در هند و اندونزی گرفته تا پایتخت های کشورهای مهم اروپا با خروج نظامیان امریکایی از عراق بر شدت اقدامات تندروانه خود خواهند افزود.
در بحران عراق با دوگانگی های زیادی روبه رو هستیم. دولت بوش انتظار دارد با یک پروسه سیاسی امریکایی در کنار اقدام نظامی بتواند دولتی در عراق ایجاد کند که توانایی امنیت و مبارزه با شورشیان را داشته باشد. چنین امری تقریباً محال است.
با توجه به شرایط امروز عراق بعید است که در حال حاضر بتوان راه حل سیاسی برای پایان دادن به بحران پیشنهاد کرد.
چیزی که امریکا و در کل تمام دنیا به آن نیاز دارد خروج یک جانبه از عراق نیست، بلکه ایجاد یک ثبات سیاسی در این کشور است. در شرایط فعلی خروج نظامیان از عراق اقدامی غیرعاقلانه است. ایجاد ثبات سیاسی موردنظر با استفاده از نیروی نظامی موجود در عراق قابل دستیابی است.
هیچ کدام از همسایگان عراق حتی ایران در موقعیتی نیستند که نسبت به رقبای خود بتوانند دست بالا را داشته باشند.
در مورد بحران عراق باید سه جنبه را درنظر داشت؛ داخلی، منطقه یی و بین المللی.
داخلی ها که شامل شیعیان، سنی ها و کردها می شود خواستار برقراری آرامش و صلح در کشورشان هستند اما در میان هر کدام از آنها گروه ها و افرادی حضور دارند که مخالف برقراری آرامش و امنیت در عراق هستند و از هر وسیله یی برای گسترش خشونت و ترور و خونریزی استفاده می کنند. دلیل این اقدام ها را هم می توان به سهم خواهی آنان از قدرت و ساختار آینده عراق ارتباط داد. هر کدام که سهم بیشتری در قدرت داشته باشند راحت تر کنار می آیند و دست از اقدامات خشونت طلبانه برمی دارند اما اگر سهم چندانی از قدرت نداشته باشند اجازه نخواهند داد دیگران هم به راحتی به قدرت برسند.
نکته مهم در این میان این است که امریکایی ها نباید در مورد بحران عراق تنها اولویت های داخلی و حتی منطقه یی را درنظر بگیرند. توافق بین المللی بهترین راه برای حل بحران عراق است. در چنین شرایطی نفوذ همسایگان عراق هم به حداقل می رسد و اجماعی بین المللی برای حل این بحران به وجود خواهد آمد.
اگر قدرت های جهانی هر چه زودتر برای حل این بحران وارد عمل شوند آن وقت شرایط راحت تری برای استقرار صلح و امنیت در این کشور ایجاد خواهد شد. اگر وضعیتی که امروز در عراق جریان دارد تا چند ماه و یا طی چند هفته دیگر ادامه پیدا کند شورشیان را برای انجام اقدامات تروریستی بیشتر تحریک خواهد کرد.
شاید در این مورد ترکیه مثال خوبی باشد. این کشور که چند سالی بود چندان با کردهای عراقی درگیر نمی شد در هفته های اخیر اقدامات گسترده یی برای آرام کردن کردهای عراقی انجام داده و بارها ارتش خود را به داخل خاک عراق فرستاده است.
مطمئناً اگر این وضعیت ناآرام ادامه پیدا کند دیگر همسایگان هم مانند ترکیه این جرات را پیدا خواهند کرد تا برای رسیدن به منافع خود به راحتی پا به داخل خاک عراق بگذارند. کردهای عراق مشکلات و درگیری های زیادی با ترکیه دارند. آنها خواهان ایجاد سرزمینی مستقل در شمال عراق هستند که با مخالفت شدید ترک ها مواجه هستند.
از سوی دیگر عربستان سعودی و اردن نیز حساسیت زیادی در قبال اوضاع شیعیان و سنی های عراق دارند. تجربه نشان داده در صورتی که هر کدام از این فرقه ها قدرت بیشتری در عراق پیدا کنند بدون هیچ ملاحظه یی طرف مقابل را مورد آزار و اذیت و حتی کشتار قرار می دهند و به این ترتیب موج ناآرامی و اعتراض را در میان کشورهای اسلامی برمی انگیزد.
دستیابی به راه حل بین المللی و چندجانبه در بحران عراق این مزیت را برای امریکا در پی خواهد داشت که بتواند از افزایش فشارها و انتقادات بین المللی بر خود بکاهد. شاید برای حل بحران عراق مدلی مانند کره شمالی قابل استفاده باشد. در مورد بحران کره شمالی هم شش کشور دور هم جمع شدند تا سرانجام توانستند این بحران را حل کنند. در عراق نیاز بیشتری به چنین راه حل هایی حس می شود.
دلیل اصلی آن هم موقعیت استراتژیک عراق در خاورمیانه است.در صورتی که با استقرار نیروهای چندملیتی در عراق موافقت شود امریکا می تواند مدیریت و کنترل بر این نیروها را برعهده بگیرد و طبعاً کمتر شاهد بروز تلفات میان سربازان امریکایی و حتی انگلیسی خواهیم بود.
مزیت دیگر استفاده از نیروهای چند ملیتی در عراق این است که فشار افکار عمومی امریکا نسبت به دولت بوش کاهش خواهد یافت و به این ترتیب بوش با خیال راحت تری می تواند به تدوین استراتژی در عراق بپردازد.در حال حاضر وعده دادن در مورد زمان خروج نظامیان از عراق تنها آتش خشونت در عراق را گسترش خواهد داد اما دستیابی به راه حلی سیاسی و نظامی بهترین راه حل برای پایان دادن به این بحران است.

هنری کسینجر

منبع : روزنامه اعتماد