یکشنبه, ۲۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 12 May, 2024
مجله ویستا
رانت خواری
کلمه «رانت» از واژه «Rent» که ریشه لاتینی دارد، گرفته شده است و به معنای اجاره است. در دوره فئودالی، مالکان زمین، اجاره زمینهای کشاورزی خود را براساس حاصلخیزی زمین و کیفیت محصول تعیین میکردند ولی خود صاحبان زمین در بالا بردن کیفیت آن نقشی نداشتند. از همان ایام، کلمه «رانت» وارد اقتصاد شده است. بنابراین میتوان گفت: «رانت» امتیاز است و به کسی تعلق میگیرد که سایرین در همان شرایط بهرهای از آن ندارند.
به عنوان مثال اگر فردی از نحوه تدوین قوانین اطلاع داشته باشد، اگر امتیاز روزنامهای را کسب کند که افراد دیگر از به دست آوردن آن محروم هستند و یا اگر به یک خبر دولتی دسترسی داشته باشد که برای دیگران امکان آگاهی وجود نداشته باشد، آن فرد در هر یک از موارد فوق از رانت بهرهمند شده است. رانت زاییده انحصار است.انحصار بر دو نوع است. انحصار دولتی و انحصار بخش خصوصی.
در انحصار دولتی، بهره به دولت تعلق میگیرد و در نهایت نفعش به عموم مردم میرسد، اما در انحصارات بخش خصوصی، ثروتهای بادآورده به دست عده معدودی میرسد.
امروزه در سطح جهان، اقتصاد کاملاً دولتی که همه چیز در انحصار دولت باشد، با شکست مواجه شده است. اقتصاد کاملاً خصوصی نیز از طرف اقتصاددانان مورد پذیرش نیست، بلکه آنان اقتصاد مختلط را برای کشورها مفید ارزیابی میکنند.حدوداً سه دهه پیش بانک جهانی به کشورهای در حال توسعه، پیشنهاد کرد که به کاهش تصدی دولت و افزایش خصوصیسازی اقدام کنند. براثر مرور زمان، خصوصیسازی به انتقال داراییها از انحصار دولت به انحصار بخش خصوصی انجامید. این تحول انحصاری در ایران نیز به وقوع پیوست. قبل از انقلاب، افرادی در بخش خصوصی شرکت کردند که اغلب با ساخت قدرت مرتبط بودند. آنها برای این که صنعت نوپا سرپا بماند، به حمایت دولت نیاز داشتند. این حمایت از طریق ایجاد ممنوعیت در واردات اعمال شد که خود به وجود آورنده انحصار در داخل بود. با گذشت زمان و نبود رقابت خارجی به تدریج کیفیت کالاها رو به نقصان نهاد و از طرف دیگر، کالاها با قیمت گران به دست مصرفکننده رسید. در حقیقت دو نوع زیان به مصرفکننده تحمیل شد (به عنوان مثال میتوان به صنعت خودرو اشاره کرد). لازم به ذکر است که در وهله نخست برای توسعه صنعت داخلی، انحصار مفید است و سود سرشاری به سرمایهگذاران میرساند تا آنان به ادامه سرمایهگذاری تشویق شوند ولی زمانی که رشد به حد مطلوبی رسید، باید انحصار برداشته شود تا رقابت صورت پذیرد، کیفیت کالاها بالا برود و قیمتها تنزل یابد.در جامعهای که رانتخواری وجود داشته باشد، ثروت مملکت در دست عده معدودی جمع میشود و اختصاص منابع به طور صحیح صورت نمیپذیرد که پیامد آن نبود رشد مناسب اقتصاد کشور خواهد بود. از آن جایی که ثروت در اقتصاد رانتی در اختیار افراد کمی قرار میگیرد. آنان از قدرت اقتصادی خود برای تعیین سیاست کشور سوء استفاده میکنند و بدین ترتیب، رانت اقتصادی به انحراف سیاسی کشور میانجامد.برخی از محققان بر این باورند که «جامعه مدنی» در یک کشور تحقق نمییابد مگر این که اقتصاد رانتی از بین برود. برای جلوگیری از رانت خواری، انحصارات باید از میان برداشته شود و دموکراسی سیاسی و اقتصادی به وجود آید.
فتحعلی امنعلیپور
منبع : روزنامه اطلاعات
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران انتخابات مجلس دوازدهم انتخابات مجلس مجلس شورای اسلامی مجلس انتخابات مجلس دوازدهم انتخابات مجلس شورای اسلامی ستاد انتخابات کشور رئیس جمهور دولت سیزدهم رهبر انقلاب
هواشناسی سلامت زلزله تهران سیل شهرداری تهران فضای مجازی سازمان هواشناسی پلیس بارش باران قتل آموزش و پرورش
قیمت خودرو خودرو بازار خودرو گاز قیمت طلا قیمت دلار ایران خودرو بانک مرکزی بورس پالایش و پتروشیمی نمایشگاه نفت مالیات
نمایشگاه کتاب رضا عطاران کیانوش عیاری نمایشگاه کتاب تهران کتاب تلویزیون سینمای ایران نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران دفاع مقدس سریال مهران مدیری تئاتر
فناوری
جنگ غزه رژیم صهیونیستی اسرائیل فلسطین غزه آمریکا روسیه حماس سازمان ملل رفح اوکراین افغانستان
پرسپولیس فوتبال هوادار استقلال لیگ برتر لیگ برتر فوتبال ایران لیگ برتر ایران رئال مادرید سپاهان باشگاه پرسپولیس لیگ قهرمانان اروپا بازی
ایلان ماسک طوفان خورشیدی ناسا اپل گوگل مایکروسافت هوش مصنوعی فیبرنوری پهپاد
سیگار خواب استرس فشار خون بارداری افسردگی شیر زایمان دندان