نکته های تغذیه پس از عمل جراحی

بیمارانی كه عمل جراحی می شوند مسلماً چند روز و گاهی یك هفته و یا بیشتر در بیمارستان بستری هستند و در این مدت از نظر غذایی زیر نظر پزشك، متخصصان تغذیه و پرستاران مراقبت می شوند. زمانی كه این بیماران به منزل منتقل می شوند باید در مورد تغذیه آنها اطرافیان و یا خود بیمار دستورات پزشك و یا متخصصان تغذیه را اجرا كنند. نوع رژیم غذایی این بیماران در منزل ادامه رژیم غذایی در بیمارستان است و با بهبود و پذیرش او برای مصرف غذایی بیشتر لازم است رژیم غذایی او نیز تغییر یابد و از رژیم های غذایی كامل تری استفاده كند.
تجربه نشان داده است كه بیمارانی كه قبلاً با رژیم غذایی آشنا شده اند، در پیروی از رژیم های غذایی همكاری بیشتری دارند و با رعایت اصول صحیح تغذیه سریع تر بهبود یافته و با عوارض كمتری مواجه می شوند، ما با توجه به این اصل عقیده داریم كه حتی بیماران قبل از آنكه جراحی شوند بهتر است با رژیم های غذایی بعد از آن آشنا شوند.
شما ممكن است جراحی در پیش داشته باشید و یا تحت جراحی قرار گرفته باشید و حالا در وضعی هستید كه باید شخصاً در تغذیه خود اقدام نمایید، توصیه ما این است كه سفارشات پزشك معالج خود و متخصص تغذیه ای كه با شما در ارتباط بوده اند را دقیقاً در نظر داشته و به آنها عمل كنید و برای آشنایی بیشتر با رژیم های غذایی بعد از جراحی به مطالب این قسمت توجه نمایید.
قبل از شرح رژیم های غذایی بعد از جراحی توجه به این نكته نیز ضروری است كه متخصصین عقیده دارند بیمارانی كه لازم است جراحی بشوند، قبل از آن باید از نظر تغذیه ای مورد مطالعه و مراقبت قرار گیرند، زیرا ثابت شده است افرادی كه قبل از عمل خوب تغذیه شده اند جراحی را بهتر تحمل می كند، و زودتر بهبود می یابند و به عوارض بعد از آن به خصوص سوءتغذیه كمتر مبتلا می شوند. بعد از جراحی بیمار مدتی نمی تواند از رژیم غذایی كامل و كافی از نظر تغذیه ای استفاده كند. معمولاً بی اشتهایی و استفراغ و تب از مشكلات عمومی بعد از جراحی است كه در این شرایط بیمار نمی تواند غذای كافی مصرف كند. چنانچه اعمال جراحی بر روی دهان یا فك، مری و دستگاه گوارش انجام شده باشد به علت محدودیت های زیادی كه بیمار برای خوردن دارد احتیاج به مراقبت های تغذیه ای ویژه ای دارد.
● رژیم غذایی
بیمارانی كه جراحی شده اند و یا مشكلات دیگری داشته اند و توانسته اند رژیم های غذایی مایعات رقیق و مایعات غلیظ را تحمل كنند قبل از اینكه از رژیم غذایی معمولی استفاده كنند غالباً لازم است برای مدتی از رژیم غذایی نرم استفاده كنند. این رژیم غذایی به خصوص برای بیمارانی كه قدرت جویدن ندارند، مناسب است.
رژیم غذایی نرم شامل غذاهایی است به صورت مایع، خمیری و یا پوره بوده و از موادی تهیه می شود كه هضم آنها آسان باشد بنابراین مصرف مواد غذایی كه حاوی فیبر هستند مانند سبزی ها و میوه های خام و سبوس غلات و پوسته حبوبات و غذاهای سرخ شده در روغن، ادویه ها، چاشنی های تند و مواد محرك مجاز نیست. ولی می توان سبزی و میوه های پخته، نان بدون سبوس، آرد غلات بدون سبوس را مصرف كرد، برای تهیه سوپ و پوره می توان از گوشت های تازه استفاده كرد. مواد خوراكی مجاز را می توان پس از ریختن به كمك شیر، آب میوه، خامه، كره، تخم مرغ به صورت پوره یا خمیری و نرم در آورد.
اگر مصرف چربی برای بیمار منع نشده باشد با اضافه كردن خامه و كره می توان كالری دریافتی بیمار را افزایش داده و با افزودن شیر خشك و یا تخم مرغ به مایعات می توان پروتئین رژیم غذایی را افزایش داد. شیربرنج و فرنی از غذاهای مناسب در این رژیم هستند. تخم مرغ را می توان به صورت خام مخلوط با شیر استفاده كرد و یا می توان تخم مرغ را آب پز كرد و سپس آن را له كرد و به كمك شیر و كره به شكل پوره درآورد. مصرف آب میوه های تازه و شیرین برای تامین ویتامین ها و مواد معدنی مجاز است.
رژیم غذایی نرم در صورتی كه با دقت تهیه شود از نظر تغذیه ای كمبودی ندارد و برای مدت طولانی می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
● رژیم غذایی مایعات رقیق
این رژیم غذایی در دوران حاد بیماری های سخت، در مواردی كه بیمار دچار تب، تهوع، استفراغ، بی اشتهایی شدید، نفخ و اسهال و بلافاصله بعد از اعمال جراحی توصیه می شود. مایعاتی كه در این رژیم غذایی مجاز هستند شامل آب معمولی، چای كم رنگ، شربت قند ساده و رقیق، آب میوه های شیرین صاف شده و رقیق و سوپ تهیه شده از گوشت تازه بدون چربی و صاف شده است.
در شروع استفاده از این رژیم، حجم مایعات حدود نصف استكان كوچك (۳۰ میلی لیتر) و ساعت به ساعت است و با بهبودی بیمار به یك استكان كامل (۶۰ میلی لیتر) در ساعت می رسد. مسلماً در این مدت در صورتی كه لازم باشد دستور تزریق سرم داده خواهد شد. رژیم غذایی مایعات رقیق از نظر تغذیه ای كامل نیست و بعد از یك یا چند روز بر حسب دستور پزشك می توان از رژیم غذایی مایعات غلیظ كه كامل تر است استفاده كرد.
● رژیم غذایی مایعات غلیظ
بیمارانی كه دوران حاد بیماری ها را تا حدودی سپری كرده اند، با بهبودی نسبی خود می توانند از رژیم غذایی مایعات غلیظ استفاده كنید.
مواد مجاز در این رژیم غذایی علاوه بر مایعات مجاز در رژیم غذایی مایعات رقیق شامل مواد دیگری می شود كه تدریجاً می توان وارد برنامه غذایی بیمار كرد. این مایعات شامل شیر بدون چربی، شیر معمولی، مخلوط شیر و تخم مرغ و سوپ های تهیه شده از گوشت تازه، حبوبات یا غلات و سبزی است. این سوپ ها پس از آماده شدن باید صاف شوند و سپس مصرف شوند. باید دقت شود كه این مایعات تدریجی و با حجم كم وارد برنامه غذایی بیمار شود و به تدریج حجم مایعات هر وعده را افزایش داده و فاصله وعده ها را زیادتر كرد، تا اینكه به ۶ وعده در شبانه روز برسد. در صورتی كه بیمار منعی در مصرف خامه نداشته باشد می توان به مایعات مجاز در این رژیم غذایی خامه اضافه كرد و به این ترتیب كالری دریافتی بیمار را افزایش داد در صورتی كه بیمار بتواند رژیم غذایی مایعات غلیظ را به خوبی تحمل كند با بهبودی بیشتر و كاهش عوارض بیماری می تواند از رژیم های غذایی نرم كه رژیم كامل تر است استفاده كند.

دكتر رضا آمری نیا

منبع : روزنامه شرق