چهارشنبه, ۱۹ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 8 May, 2024
مجله ویستا


قلعه‌ ساسان (آرامگاه بزرگ) ، روستای تارم ، قزوین


این قلعه در دهستان طارم قرار دارد و بر فراز تپه بلندی ساخته شده كه قسمت بالای آن فاقد پوشش گیاهی است و به صورت سكویی از سنگ سیاه خودنمایی می‌كند. این بنا از سه جهت دارای شیب تند است كه تا حدی دسترسی به بنای روی تپه را دشوار می‌سازد. در حال حاضر، آب دریاچه سدی كه در نزدیكی آن قرار دارد، تا پای این تپه ادامه یافته و چشم‌انداز زیبایی را پدید آورده است.
بنای قلعه ساسان عبارت است از برجی با طرح هشت‌ضلعی كه در قسمت پایین آن دور‌تادور دیواری به ارتفاع 2 متر قرار دارد. طول هر ضلع برج از خارج 6/50 متر است.
این بنا كه به دلیل دور از دسترس بودن، به طور كامل سالم مانده است، دارای یك پنجره و یك در با سردری بلند و باشكوه است. پنجره برج در جانب شرق و درِ آن در سمت جنوب قرار دارد. قوس در و پنجره ‌هر دو شبیه قوس‌های جناغی است. اطراف قوس‌های مزبور 3 دوره یا 3 قاب قرار دارد كه در عین سادگی، به علت ارتفاع چشم‌گیر قوس‌ها و عمقی كه به كمك سه دوره‌ مزبور برای آن‌ها به وجود آمده، به صورت باشكوهی جلوه‌گر شده‌اند. در گذشته، روبه‌روی درِ بنا پلكان پهنی نیز وجود داشته كه در حال حاضر ویران شده است. هر ضلع خارجی بنا، به صورت طاق‌نمایی در میان دو ستون مدور قرار دارد كه در جهت طولی به 2 بخش تقسیم شده است.
طرح داخل برج عبارت است از یك هشت‌ضلعی كه در وسط هر ضلع آن طاق‌نمایی برپا شده است. در كنج میان دو ضلع و در داخل یكی از ستون‌ها، راه‌پله‌ مارپیچی به عرض 80 سانتی‌متر جاسازی شده است كه از آن می‌توان به بام بنا رسید.
پوشش زیرین بنا، به كمك هشت ترنبه و هشت شكنجی رسمی 10 متری برپا شده است. كاربندی مزبور در كنج‌ها به صورت ترنبه‌های كم‌عمق و در حدفاصل آن‌ها، با نقش گشنیزمانند به وجود آمده است. به احتمال زیاد، سقف بنای مزبور دارای دو پوشش بوده كه پوشش خارجی آن به صورت هرمی شكل و شبیه برج «شبلی» بوده است. از این‌رو می‌توان این بنا را از نخستین و كهن‌ترین بناها با گنبد دوپوسته به شمار آورد.
این بنا در دوره‌های بعد از دوره ساسانی و دوره آل‌بویه ساخته شده است و از این رو حائز اهمیت می‌باشد.