تروریسم پست مدرن

پس از فروپاشی نظام دوقطبی شاهد بروز تحولات جدید و گسترده در سطح روابط بین الملل , نظیر پایان نظام دو قطبی ، پایان جنگ سرد و تشكیل دولتهای نوپا و مستقل هستیم. دگرگونی در تعاملات بین الملل و برهم خوردن نظم موجود در جهان موجب ظهور تغییرات جدید در ساختار و ماهیت نظام بین الملل شد . یكی از این تغییرات گسترش تروریسم در قالب و اشكال متفاوت آن است. مقاله حاضر به بررسی یكی از انواع آن با عنوان ?تروریسم پست مدرن? می پردازد.
-ترور در ادبیات سیاسی و روابط بین الملل به كاربرد سیستماتیك ارعاب و خشونت پیش بینی ناپذیر بر ضد حكومتها ، سازمانها و ملتها برای دستیابی به اهداف سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی اطلاق می شود. گرچه می توان پیشینه تروریسم را به دوران جنگ سرد و رقابت میان دو ابرقدرت شرق و غرب برای ضربه زدن به دیگری نسبت داد ؛ اما آنچه اكنون از آن به عنوان تروریسم یاد می شود با تروریسم دوران جنگ سرد كاملاً متفاوت است چه آنكه تروریسم در آن دوران عملیاتی پراكنده ، محدود و نسبتاً مشخص بوده كه بیشتر جنبه داخلی داشته و به طور عمده متوجه رهبران و دیپلمات ها می شده و به عنوان بخشی از روابط بین الملل مورد حمایت یكی از دو قطب بوده است.
اما در سیستم بین الملل كنونی دیگر تروریسم به اقدام علیه دولتها محدود نمی شود زیرا دولتها تنها بازیگران عرصه بین الملل نبوده و نیروهای فراملی جدیدی نظیر سازمان های بین المللی ، شركتهای چندملیتی و به طور عمده NGO ها به عنوان عوامل محدود كننده قدرت و امنیت دولت ها وارد صحنه بین الملل شده اند و همین امر سبب شده تا گستره تروریسم فراگیر شده و علاوه بر دولتها ، سازمانها ، گروههای مختلف ، حتی افراد و ملتها را نیز در برگیرد.
تروریسم به گونه های مختلفی نمایان می شود كه از شایع ترین آنها می توان به تروریسم ایدئولوژیك ( تلاش برای تغییر قدرت سیاسی حاكم ) ، تروریسم دولتی ( كاربرد خشونت توسط دولت یا تهدید به استفاده از آن ) ، تروریسم ناسیونالیستی ( تلاش برای كسب حق خودمختاری ملی و یا جدایی طلبی قومی ) و تروریسم سازمان یافته فراملی اشاره كرد.
بررسی آنچه که ما آن را تروریسم پست مدرن می نامیم ، نیازمند شناخت بیشتر نسبت به تئوری های پست مدرنیستی است . ظهور اندیشه های پست مدرنیستی توسط روشنفکران اروپایی ، نتیجه سرخوردگی جامعه روشنفکری اروپا از دستاوردهای مدرنیته در غرب بود. علاوه بر بروز تمایلات پست ماتر یالیستی در میان شهروندان غربی، پست مدرن های سیاسی متوجه ویرانی تدریجی بنیانهای سیاسی عصر مدرن نظیر امنیت ، منافع ملی، حقوق بشر ، حاكمیت و ... - كه پست مدرنیسم از آن به عنوان ?نفی فراروایتها? یاد می كند ? شدند. از بارزترین شاخصه های اندیشه های پست مدرنیستی می توان به عدم تجانس ، ناهماهنگی و تغییر و تحول مداوم ?عدم پایبندی به اصول و قواعد از پیش تعیین شده و ثابت ? تحرك ، پویایی ، دگرگونی مستمر و بی اعتمادی شدید به تمامی گفتمانهای جهانی ، عام و كلی اشاره كرد. از آنجا كه پست مدرنیسم نسبت به تمامی فرهنگها و خرده فرهنگ ها توجه دارد ، همواره در پی تمرکز زدایی از هر گونه مرکزیت است و چه بسا که در بررسی كاركرد های فرهنگی و اجتماعی ، ?حاشیه? را نقش آفرین تر از متن می یابد و در پی آنست كه به فرعی ها ، خرده فرهنگها ، خرده گروهها و زیر سیستم ها - بیش از فرا روایت ها - اعتبار و هستی بخشد.
بطور كلی تلاش نویسندگان پست مدرن در بعد سیاسی ، وارد کردن افراد ، طبقات و گروههای مذکور ?اعم از نژادی ، فرهنگی و قومی- از حاشیه به متن جامعه است.
-علل و عوامل گسترش تروریسم
پس از پایان نظام دوقطبی و در دوران جدید ، تروریسم به اشكال و انحاء مختلف ظهور پیدا كرده است . از جمله مهمترین علل و دلایل گسترش و موفقیت تروریست ها را می توان در چند مورد خلاصه كرد :
الف) گسترش
۱-پدیدآمدن كشورهای جدید و بالنتیجه بروز مشکلات جدید در آنها به دلیل مسائل اقتصادی ، خلا قدرت مركزی در برخی از نقاط مرزی و رقابت بین المللی برای سلطه براین كشورها .
۲-نوآوری های فنی كه موجب تسهیل اعمال تروریستی در سطح بین المللی شده است. (به ویژه استفاده از جنگ افزارهای خودكار ، موادمنفجره و تجهیزات كامپیوتری)
۳-فقر اقتصادی و فرهنگی در بسیاری از كشورها كه موجب ناتوانی دولتها در سامان دادن به مسایل خانوادگی و اجتماعی شهروندان شده و جوانان را به سوی بی هدفی یا اهداف غیر اصولی سوق می دهد.
۴-رونق تجارت جنگ افزار كه عاملی برای دسترسی سهل و سریع تروریست ها به آن شده است.
۵-تلاش آمریكا در دوران پس از جنگ سرد برای سلطه بی رقیب و هژمونیک بر جهان كه با واكنش هایی از سوی كشورهای در حال توسعه و حتی متحدان آمریكا روبرو شده است.
۶-نقش رسانه ها در انتشار وسیع اخبار مربوط به عملیات تروریستی به ویژه پس از انقلاب رسانه ای كه از یكسو در ترویج افكار تروریستی مؤثر بوده و از سوی دیگر به حصول اهداف تروریست ها مبنی بر جلب نظر افكار عمومی اثر گذار بوده است.
ب)دلایل موفقیت
۱-جلب توجه افكار عمومی ۲-فلج كردن فعالیت های تجاری و حكومتی ۳-ایجاد ارعاب و وحشت به جهت انجام عملیات انتحاری ، كشتار و تخریب ۴-سازمان نیافتگی همكاری های بین المللی برای مبارزه با تروریسم به جهت عدم ارایه تعریف اصولی و منسجم از این مفهوم .
تروریسم پست مدرن در پی آنست كه باتوجه به بی عدالتی های سیاسی ? اقتصادی ? اجتماعی موجود در جهان ، نژادپرستی ، نابرابری در رشد و توسعه میان كشورهای شمال و جنوب ، نقض گسترده حقوق بشر ، گرسنگی و فقر و ... با دست زدن به اقدامات تروریستی علاوه بر ابراز نارضایتی به احقاق حقوق از دست رفته خویش نیز اقدام كند . در این میان نا کار آمدی برخی دولتها در انجام برخی کارویژه ها مانند ایجاد اصلاحات و تغییرات اجتماعی در جهت وارد ساختن حاشیه نشینان به متن ، در دامن زدن به اقدامات تروریستی مؤثر می باشد. از اینروست كه پس از پایان جنگ سرد و تسریع روند جهانی شدن در ابعاد مختلف و بروز مسایل ارضی ، قومی ، نژادی ، فرهنگی و به ویژه اقتصادی - كه موجب پدید آمدن مشكلات متنوع برای بخشهای بزرگی از جوامع بشری گردید - بسیاری از جوانان درگیر این مشكلات كه افق روشنی را حتی در دوردست متصور نیستند برای ابراز نارضایتی و جلب توجه جهانیان به اعمال تروریستی روی آورده اند . حوادث ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱و فروپاشی برج های دوقلو را می توان در قالب تروریسم پست مدرن و برای اعتراض به وضع موجود توجیه كرد . امری كه سیستم بین الملل را دستخوش چنان تغییر و تحولی نموده كه بسیاری از تحلیلگران روابط بین الملل آن را یک نقطه عطف در تحولات سیستم بین الملل می دانند كه به همان اندازه دگرگونی در سیستم بین الملل پس از پایان جنگ سرد و نظام دوقطبی حائز اهمیت است.

نکته : تروریسم پست مدرن دوقطبی روابط بین الملل
نویسنده: زهرا سادات كاظمی
منبع: noandish.com.www ،۲۴/۳/۸۴

منبع : باشگاه اندیشه