تداخلات غذا- دارو

● کدامیک واقعاً مهم است؟
شاید معمولترین سوالی که بیماران در مورد دارویشان، در کنار " چرا قیمت این دارو بسیار گران است؟" می پرسند این باشد، " این دارو باید با غذا یا بدون غذا مصرف شود؟" در بیشتر موارد، به محض مشاهده بسته بندی یا منبع اطلاعات دارو، داروساز در می یابد که بیشتر داروهای مورد سوال ممکن است بدون توجه به وعده های غذایی تجویز شوند.
هرچند، برخی فراورده های غذایی با ویتامین ها و یا مواد معدنی غنی می شوند که می تواند با داروهای خاصی تداخل کند. بنابراین، سوال مناسبتر این است " از کدام غذاها با دارویم باید اجتناب کنم"؟ به علاوه، بسیاری از بیماران ویتامین به مقدار زیاد و مکمل های با تداخلات دارویی شناخته شده مصرف می کنند، با وجود اینکه آنها اغلب از این تداخلات ناآگاهند. هدف این مقاله تجهیز کردن داروسازان در فهم بهتر تداخلات دارو- غذا است. این مقاله با بررسی های سنتی روی این موضوع متفاوت است زیرا ماده غذایی به صورت جداگانه طبقه بندی می شود و داروهای مورد تداخل تحت یک عنوان بحث می شوند. درحالیکه صدها تداخل دارو- ماده غذایی گزارش شده در نوشته های علمی وجود دارند، هدف اینجا تمرکز بر آنهایی است که معمولتر و از نظر بالینی قابل توجه هستند.
● گریپ فروت
یکی از شناخته شده ترین تداخلات غذا- دارو عصاره گریپ فروت و مهار کننده های HMG-COA ردوکتاز، معمولتر به عنوان استاتین ها شناخته می شوند، است. عصاره گریپ فروت، در مقادیر زیاد (۹۸۵۰ سی سی یا بیشتر در روز)، می تواند آنزیم سیتوکروم P۴۵۰ ۳A۴ (CYP۳A۴) را مهار کند و سطوح خونی داروهایی که با این مسیر متابولیزه می شوند، از قبیل داروهای استاتین خاص را افزایش دهد.۲و۱ توجه کنید که این تداخل با عصاره گریپ فروت ایجاد می شود، نه کل خود میوه. به علاوه، تمام استاتین ها این تداخل را نشان نمی دهند: تنها آتورواستاتین(Lipitor)، سیموستاتین(Zocor)، و لووستاتین (Mevacor) با ایزوفرمCYP۳A۴ متابولیزه می شوند.از این سه استاتین، آتورواستاتین، کمتر از همه با گریپ فروت تحت تاثیر قرار می گیرد. بنابراین استاتین های دیگر به نام روزوواستاتین، پروواستاتین، و فلوواستاتین ممکن است ممکن است برای بیمارانیکه به صورت معمول مقادیر زیاد عصاره گریپ فروت مصرف می کنند جایگزین مورد قبولی باشد.
در پس این تداخل توانایی برخی از ترکیبات عصاره گریپ فروت در مهار CYP۳A۴ در روده، بنابراین کاهش متابولیسم استاتین ها و افزایش فراهمی زیستی دارو است. بنابراین، هنگامیکه مقادیر زیادی از عصاره گریپ فروت در ترکیب با این داروها مصرف می شود، بیماران در افزایش خطر عوارض جانبی وابسته به استاتین، قابل توجه تر از همه، سمیت عضلانی هستند که ممکن است درد عضلانی، میوپاتی ، یا رابدومیولیز را نشان دهد.
در حالیکه استاتین ها بیشترین توجه همگانی را برای تداخلشان با عصاره گریپ فروت دریافت می کنند، داروهای دیگر همین تداخل را نشان می دهند. بلاک کننده های کانال کلسیم داروهای عمومی هستند که با عصاره گریپ فروت تداخل می کنند. تمام داروهای بلاک کننده کلسیم دی هیدروپیریدینی، از قبیل آمیلودیپین (Norvasc)، نی فدیپین (procrdia) و نیکاردیپین (Cardene)، همینطور عامل غیر – دی هیدروپیریدینی وراپامیل (Calan) با عصاره گریپ فروت تداخل می کنند.
آنتاگونیست کلسیم که بیش از همه با عصاره میوه تحت تاثیر قرار می گیرد Felodipine (plendil) است که به میزان ۲۰۰% افزایش در سطح زیر منحنی (AUC) با تجویز همزمان را ثابت می کند. دیلتیازم (Cardizem) اگر چه یک سوبسترا برای متابولیسم CYP۳A۴ است، افزایش زیادی در غلظت های سرمی بواسطه مصرف عصاره گریپ فروت نشان نمی دهد.۳ با این وجود داروسازان باید به بیماران هشدار دهند که از نوشیدن حجم های زیاد عصاره گریپ فروت همزمان با هر آنتاگونیست کلسیم اجتناب کنند. در غیر اینصورت، بیماران ممکن است در افزایش خطر این قبیل عوارض جانبی مثل افت فشار خون ارتواستاتیک باشند.
مهارکننده های فسفودی استراز، سیلدنافیل(ویاگرا)، واردنافیل (لویترا)، و تادالافیل (Cialis) که برای نقص عملکرد جنسی بکار می روند نیز می توانند سطوح خونی را با کاربرد همزمان عصاره گریپ فروت افزایش دهند، اما این تداخل غیر قابل پیش بینی است. در حالیکه اثرات بالینی این تداخل نسبت به دیگر رده های دارویی کمتر شناخته می شوند، بیماران ممکن است مختصراً خطر بالاتری از واکنش های جانبی از قبیل پریاپیسم، افت فشارخون، و اختلالات بالینی را داشته باشند.۳و۱
ضد بارداریهای خوراکی حاوی استروژن نیز با عصاره گریپ فروت تحت تاثیر قرار می گیرند، سطوح سرمی آنها تنها به میزان متوسطی هنگام مصرف همزمان عصاره گریپ فروت افزایش می یابد.۳ ضد افسردگی های سه حلقه ای با عصاره گریپ فروت تحت تاثیر قرار می گیرند زیرا آنها نیز سوبستراهایی برای CYP۳A۴ هستند، کلومیپرامین (آنافرانیل) مستدل ترین دارو از این رده است که مورد تداخل در نظر گرفته می شود. دیازپام، تمازپام، و میدازولام عوامل مورد تداخل از رده بنزودیازپین هستند که افزایش غلظت و اثرات دپرسیون سیستم اعصاب مرکزی با عصاره گریپ فروت دارند.۳و۱ هرچند، دیگر بنزودیازپین ها (به عنوان مثال، لورازپام، اگزازپام) بنظر نمی رسد که تحت تاثیر قرار بگیرند.
عصاره گریپ فروت اثرات سیستمیک خوراکی بودزونید (Entocort) را دو برابر می کند، که خطر اثرات شایع قبلی گلوکوکورتیکوئید را افزایش می دهد.۳ سطوح بوسپیرون و سطوح کاربامازپین با تجویز همزمان عصاره گریپ فروت افزایش می یابند.۱ اگر چه سطوح زیپرازیدون می تواند با مصرف همزمان عصاره گریپ فروت بالا رود دیگر ضد سایکوزهای atypical بنظر نمی رسد که تحت تاثیر قرار گیرند.۲
توجه به این نکته که تجویز همزمان عصاره گریپ فروت با داروی ضد آریتمی آمیودارون می تواند مشکل ساز باشد مهم است. AUC آمیودارون به میزان ۵۰% در ۱۱ نفر افزایش یافت هنگامیکه با عصاره گریپ فروت (سه لیوان ml۳۰۰ در روز تجویز آمیودارون) داده شد.۴ هرچند آمیودارون یک متابولیت فعال دارد که آن نیز توسط عصاره گریپ فروت مهار می شود که پیش بینی اثر بالینی خالص تداخل را سخت می کند.
تداخل بالقوه قابل توجه دیگر گریپ فروت با سرکوب گر ایمنی تاکرولیموس (prograf ) است. این دارو اغلب به دنبال پیوند عضو مصرف می شود. بواسطه توانایی عصاره گریپ فروت در مهار متابولیسم تاکرولیموس، سازنده اجتناب از کاربرد عصاره گریپ فروت در طی درمان را توصیه می کند.
● کافئین
نه تنها غذاها متابولیسم داروها را تحت تاثیر قرار می دهند بلکه در برخی موارد داروها تداخل می کنند و متابولیسم افزودنیهای غذایی از قبیل کافئین را تغییر می دهند. در حالیکه در نظر گرفتن کافئین به عنوان دارو به جای یک افزودنی غذایی فی نفسه مناسب است، برخی بیماران ممکن است از این واقعیت که محتوای بالای کافئین در قهوه، چای، نوشابه های غیر الکلی، و دیگر غذاها و نوشیدنیهای " انرژی زا" یافت می شود، چشم پوشی کنند.
بسیاری از داروهای معمول با متابولیسم کافئین تداخل می کنند که منجر به افزایش سطوح کافئین در خون می گردند. مصرف نوشیدنیهای کافئینه در آخر شب در ترکیب با این داروها ممکن است منجر به بی خوابی شبانه شود.
به علاوه، این مسئله ممکن است اثر دیورتیک کافئین را بالا ببرد. سیپروفلوکساسن متابولیسم کافئین را مهار می کند، منجر به افزایش اثرات کافئین می گردد.۳ فلوروکینولون های دیگر به نظر نمی رسد که متابولیسم کافئین را تحت تاثیر قرار دهند و بنابراین ممکن است به عنوان جانشین برای بیمارانیکه مقادیر زیادی کافئین در طول روز مصرف می کنند باشند. سایمتیدین نیز سطوح کافئین را افزایش می دهد، بنابراین یک آنتاگونیست H۲ متفاوت ( به عنوان مثال رانی تیدین، فاموتیدین) باید در مصرف کنندگان کافئین تجویز شود. ضد بارداریهای خوراکی و پردنیزولون نیز سطوح کافئین را بواسطه مهار متابولیسم کافئین افزایش می دهند.
۳ بالعکس، کافئین متابولیسم تئوفیلین را مهار می کند که در یک ساختمان شیمیایی مشابه با کافئین شریک است و می تواند غلظت های تئوفیلین را افزایش دهد.۱ دارو سازان باید به بیمارانیکه تئوفیلین مصرف می کنند هشدار دهند که نوشیدنیهای حاوی کافئین ممکن است بیماران را به اثرات جانبی وابسته به تئوفیلین، از قبیل عصبانیت، بی خوابی و آریتمی قلبی مستعد کنند.
● فراورده های لبنی/کلسیم
برخلاف کافئین و عصاره گریپ فروت ، کاربرد فراورده های لبنی حاوی کلسیم ممکن است یک تداخل شیمیایی ایجاد کند، نه یک تداخل متابولیکی. کلسیم با دارو شلات تشکیل می دهد و ممکن است جذب آنرا کاهش دهد. بیشتر داروسازان با تداخلات آنتی اسید معمولی و فراورده لبنی آشنا هستند. هرچند، تعداد بیشتری از غذاها با کلسیم غنی می شوند. عصاره پرتقال، نان و دیگر غذاهای غنی شده با کلسیم می توانند منجر به نوع مشابه تداخلات دیده شده با آنتی اسیدهای حاوی کلسیم و فراورده های لبنی شوند.۵ فلوروکینولونها(به عنوان مثال سیپروفلوکساسین، لووفلوکساسین) ممکن است هنگامیکه همزمان با فراورده های لبنی یا مکمل کلسیم مصرف شوند بی اثر شوند.۵و۲ بیشتر سازندگان به حداقل رساندن این تداخل را با تجویز یک کینولون خوراکی حداقل دو ساعت قبل یا شش ساعت پس از دوز یک مکمل کلسیم خوراکی یا غذای غنی از کلسیم پیشنهاد می کنند. بیماران باید در مورد کاهش اثرات درمانی کینولون خوراکی مانیتور شوند اگر با مکمل های خوراکی کلسیم تجویز شود. تتراسایکلین ها نیز با تجویز همزمان کلسیم ویا فراورده های لبنی با کلسیم بالا تداخل می کنند.
بیوفسفوناتها (آلندرونات، رزی درونات، و ایبان درونات) فراهمی زیستی پایینی دارند و هنگامیکه با هر نوع غذا یا آشامیدنی غیر از آب مصرف شوند داروی کمی جذب می شود، این مسئله بخصوص با فراورده های لبنی مشکل ساز است.
سطوح سفوروکسیم ، یک آنتی بیوتیک سفالوسپورین هنگامیکه با فراورده های لبنی مصرف می شود، کاهش می یابد.۱ سفالوسپورین های دیگر بنظر نمی رسد که تحت تاثیر قرار بگیرند. به علاوه سطوح متوترکسات با مصرف غذاهای غنی از شیر کاهش می یابد.۳ به صورت یک قانون عمومی تجویز فراورده های لبنی و یا مکمل های کلسیم باید از داروی مورد تداخل به اندازه حداقل دو تا چهار ساعت فاصله داشته باشد.
● غذاهای غنی از پروتئین
غذاهای غنی از پروتئین می توانند با داروها تداخل کنند یا جذب داروهای مختلفی را تقویت کنند. مصرف یک وعده غذایی با پروتئین بالا و مصرف پروپرانولول به صورت همزمان می تواند فراهمی زیستی بتا بلاکر را افزایش دهد. هنگامیکه پروپرانولول با غذاهای غنی از پروتئین داده می شود افزایش متوسطی در فراهمی زیستی به میزان ۵۳% گزارش شد.۶ تجویز همزمان پروتئین و پروپرانولول ممکن است عوارض جانبی از قبیل برادی کاردی، هیپوتانسیون، و بواسطه غیر انتخابی بودن برای گیرنده های بتا ۱ انقباض برونش را افزایش دهد.۳ رژیم های غذایی با پروتئین بالا می تواند غلظت و اثر بخشی کاربی دوپا/ لوودوپا و تئوفیلین را کاهش دهد که منجر به سطوح دوز در حالی کمتر و تشدید بیماریها شود.۱
● وعده های غذایی غنی از چربی
فارماکوکینتیک بسیاری داروها توسط غذاهای چرب تغییر کرده اند. بیشتر مونوگراف های دارو ذکر می کنند که غلظت حداکثر کاهش می یابد، اما جذب کل یکسان باقی می ماند.۳ بواسطه کثرت این داروها و تنوع مشاهده شده، آنها در این مقاله مورد بحث قرار نمی گیرند. فارماکوکینتیک برخی داروها براساس محتوای چربی وعده های غذایی تغییر کرده اند. به عنوان مثال گریزئوفولوین هنگامیکه با غذا بخصوص یک وعده غذایی با چربی بالا مصرف می شود افزایش جذب قابل توجهی دارد. بنابراین گریزئوفولوین توصیه می شود که با وعده غذایی چرب داده شود که از این تداخل سود برده شود.۷ هرچند این عمل باید بر یک پایه منسجم انجام شود و فرمولوسیون های خاص طولانی اثر ممکن است با وعده های غذایی چرب افزایش " آزادسازی دوز" نشان دهند در حالیکه دیگر فرمولاسیون ها اینکار را نمی کنند.
● فیبر
فیبر بسیار شبیه کلسیم با اتصال به داروها عمل می کند و منجر به کاهش غلظت ها می شود. به عنوان مثال بیماران مبتلا به دیابت که تلاش می کنند سطوح کلسترول خود را با خوردن بلغور جو دوسر پس از مصرف متفورمین کاهش دهند ممکن است کنترل دیابت خود را بدتر کنند. سطوح خونی متفورمین هنگامیکه با فیبر مصرف شود تغییر می کند. دیگوکسین و پنی سیلین نیز با این تداخل غذا- دارو تحت تاثیر قرار می گیرند. هرچند، آنتی بیوتیک های دیگر دردسته پنی سیلین بنظر نمی رسد که با مصرف فیبر رژیم غذایی تغییر کنند.۳و۱
● ویتامین C و عصاره میوه ها
به صورت فراینده بیشتر عصاره های میوه با ویتامین C و دیگر ویتامین ها غنی می شوند، اگر از قبل حاوی این ویتامین ها نباشند. جذب داروهای حاوی آمفتامین (به عنوان مثال Adderall) تغییر می کند، افزایش یا کاهش می یابد اگر با غذاهای اسیدی یا عصاره ها یا ویتامین C داده شود.۳ حداکثر جذب آمفتامین در محیط قلیایی روده رخ می دهد. غذاها یا عصاره های اسیدی که به صورت همزمان با این داروها مصرف شوند ممکن است جذب گوارشی را مختل کنند. غذاهایی که ادرار را اسیدی می کنند ممکن است کلیرنس کلیوی آمفتامین را افزایش دهند و منجر به کاهش سطوح دارو شوند. به علاوه سطوح فکسوفنادین هنگامیکه با عصاره های میوه مصرف می شود کاهش می یابد. دیگر آنتی هیستامین های نسل دوم از قبیل ستیریزین و لوراتادین ممکن است تحت تاثیر قرار گیرند اما نه به میزان مشابه با فکسوفنادین.۲و۱ یکی از بزرگترین جمعیت هایی که این داروها را مصرف می کنند- - کودکان (برای اختلال بیش فعالی با نقص توجه)- - باید از این داروها با عصاره سیب یا پرتقال در صبح اجتناب کنند.
● غذاهای حاوی تیرامین
تیرامین یک ماده شیمیایی است که در غذاها و نوشیدنیهایی از قبیل پنیر و شراب قرمز یافت می شود. این ترکیب یک تداخل مهم با مهار کننده های مونوآمینواکسیداز (MAOIs) دارد. این داروها اغلب مصرف نمی شوند اما گاه گاهی جهت درمان افسردگی مصرف می شوند و به صورت فزاینده ای برای درمان بیماری پارکینسون عمومی می شوند. Linezolid یک آنتی بیوتیک اکسازولیدون جدیدتر تا حدودی خصوصیات MAOIs دارد، بنابراین خصوصیات و پتانسیل برای این تداخل نشان می دهد.۱ بنابراین، Linezolid باید در بیمارانیکه مهار کننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) را مصرف می کنند با احتیاط بکار رود.۳ بالاخره ایزونیازید یک عامل اصلی در درمان سل نیز اثرات MAOIs را نشان می دهد و نباید با غذاهای حاوی تیرامین مصرف شود.۹و۱
● وارفارین
غلظت با وارفارین در تمام شرایط کلیدی است. شناخته شده ترین تداخل غذا- دارو مرتبط با وارفارین با " سبزیجات سبز برگ دار" بواسطه محتوای غنی ویتامین K آنها رخ می دهد. وارفارین با مکانیسم عملش با سنتز فاکتورهای انعقادی مشتق از ویتامین K تداخل می کند.۳ افزایش جذب ویتامین K به فاکتورهای انعقادی بیشتر منجر خواهد شد که اثر بخشی وارفارین را کاهش می دهد. برخی مردم به غلط اعتقاد دارند که دریافت کنندگان وارفارین نمی توانند هیچ گونه سبزیجات برگ دار بخورند. هرچند اگر بیماران مداوم روی دریافت ویتامین K باقی بمانند و دارویشان را همانطور که راهنمایی شده مصرف کنند تداخل مهم نیست. با این وجود هنگامیکه بیماران گیاه خوار شوند یا از این غذاها پس از مصرف منظم کاملاً اجتناب کنند، عوارض جانبی یا تغییرات در INR (نسبت نرمال بین المللی) رخ می دهد. شیر سویا، غذاهای گریل شده نیم سوخته، و Sushi (یک نوع غذای ژاپنی) حاوی جلبک دریایی نیز ممکن است اثر وارفارین را کاهش دهند.۱۰ در مقابل عصاره Cranberry می تواند به میزان قابل توجهی INR را افزایش دهد و اثرات ضد انعقادی وارفارین را تقویت کند.
● الکل
در حالیکه به خودی خود یک غذا نیست، تداخلات دارویی با الکل متعدد و مهم هستند. فهرست از داروهایی که هنگامیکه با الکل بکار می روند خصوصیات سداتیو دارند تقریباً بی شمار است. برخی مثال ها بنزودیازپین ها، ضد افسردگیها، باربیتورات ها، آنتی هیستامین ها، اوپیوئیدها، شل کننده های عضلانی، ضد سایکوزها و ضد تشنج ها هستند.هنگامیکه این داروها به صورت همزمان با الکل داده می شوند بیماران در خطر افزایش آتاکسی، خواب آلودگی، دپرسیون تنفسی، و اختلال حرکتی هستند که می تواند منجر به افتادن، تصادف و صدمه بدنی شود. مصرف بسیار زیاد استامینوفن با مصرف منظم الکل خطر سمیت کبدی را افزایش می دهد. به بیماران باید توصیه شود که از ۴ گرم استامینوفن در ۲۴ ساعت تجاوز نکنند و اگر آنها سه بار یا بیشتر در روز به صورت منظم الکل می نوشند با پزشکشان مشورت کنند. یک واکنش دی سولفیرام (گرگرفتگی صورت، استفراغ، تکی کاردی) می تواند اتفاق افتد اگر الکل با داروهایی از قبیل مترونیدازول، سولفونیل اوره، یا ایزونیازید مصرف شود.
● تداخلات مهم دیگر
لووتیروکسین نباید با غذاهایی که ممکن است ایجاد گواتر کنند، مصرف شود.۳ مصرف بالای سدیم می تواند سطوح دارویی لیتیم را کاهش دهد، و مصرف پایین سدیم می تواند سطوح لیتیم را افزایش دهد، بنابراین پیوستگی و تعادل مهم است.۱ به علاوه بیماران با فشار خون بالا و افراد با نارسایی قلبی باید تا حد ممکن از سدیم اجتناب کنند چرا که این عامل می تواند علایم هر دو بیماری را تشدید کند.۱ کلشی سین و متفورمین جذب ویتامین B۱۲ را کاهش می دهند که ممکن است در بیماران با انواع خاصی از آنمی تاثیر داشته باشد.
فنوباربیتال و کورتیکواستروئیدها جذب کلسیم را کاهش می دهند. به عنوان یک نتیجه، بیماران روی درمان طولانی مدت کورتیکواستروئید باید سطوح بالایی از مکمل کلسیم همینطور بیوفسفوناتها را برای پیشگیری از پوکی استخوان داشته باشند.۳و۱ در نهایت، بیمارانیکه یک مهار کننده آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین یا دیورتیک نگهدارنده پتاسیم ( به عنوان مثال، اسپیرنولاکتون یا تریامترن) مصرف می کنند باید از مصرف بسیار زیاد پتاسیم اجتناب کنند، زیرا این داروها از قبل سطوح پتاسیم در بدن را افزایش می دهند.۳
● نتیجه گیری
همانطور که توسط تمام تداخلات بحث شده نشان داده شد، به نظر می رسد که بی خطر ترین چیز جهت مصرف داروها با آن مگر به روشنی غیر از این شناخته شده باشد، یک لیوان بزرگ آب است. رژیم های غذایی مد روز ممکن است تداخلات جدیدی بیاورد که شناخته نشده اند. به عنوان مثال، عصاره انار به شکل فزاینده ای معمول می شود و پیامدهایی از مهار CYP۳A۴ ، مشابه عصاره گریپ فروت نشان داده است. تا کنون، هیچ تداخلات دارویی به صورت مستقیم به آن مربوط نشده است، اما این عصاره باید به عنوان یک مقصر بالقوه در نظر گرفته شود.
هرجا که ممکن باشد، داروسازان باید دستورالعمل های تجویز دارو را با هر بیمار بحث کنند. در مواردیکه غذاها یا آشامیدنی های خاصی مشخص شده اند که بر درمان تاثیر می گذارند، داروساز باید ارتباط بالینی را اگر چیزی وجود داشته باشد، مشخص کند. و به صورت مناسب به بیماران توصیه کند. بسیاری از داروها با الکل، گیاه درمانی، و مکمل های غذایی نیز تداخل می کنند. بنابراین برای داروساز مهم است که یک سابقه رژیم غذایی دقیق را جهت تشخیص اینکه آیا بیماران به مشاوره اضافی در مورد تجویز دارو نیاز دارند یا نه، بدست آورد.

مترجم دکتر نگار اصغربیک
References
۱. Leibovich ER, Deamer RL, Sanserson LA. Food-drug interactions: careful drug selection and patient counseling can reduce the risk in older patients. Geriatrics. ۲۰۰۴;۵۹:۱۹-۳۳.
۲. Huang SM, Lesko LJ. Drug-drug, drug-dietary supplement, and drug-citrus fruit and other food interactions: what have we learned? J Clin Pharmacol. ۲۰۰۴;۴۴:۵۵۹-۵۶۹.
۳. Lacy CF, Armstrong LL, Goldman MP, Lance LL. Lexi-Drugs – Comprehensive and specialty fields. Hudson, OH: Lexi-Comp, Inc; ۲۰۰۶.
۴. Libersa CC, Brique SA, Motte KB, et al. Dramatic inhibition of amiodarone metabolism induced by grapefruit juice. Br J Clin Pharmacol. ۲۰۰۰;۴۹:۳۷۳-۳۷۸.
۵. Wallace AW, Amsden GW. Is it really ok to take this with food? Old interactions with a new twist. J Clin Pharmacol. ۲۲۰۲;۴۲:۴۳۷-۴۴۳.
۶. Liedholm H, Wahlin-Boll E, Melander A. Mechanisms and variations in the food effect on propranolol bioavailability. Eur J Clin Pharmacol. ۱۹۹۰;۳۸:۴۶۹-۴۷۵.
۷. Hardman JG, Limbird LE, Gilman AG. Goodman and Gilman&#۰۳۹;s the pharmacological basis of therapeutics. ۱۰th ed. New York: McGraw-Hill; ۲۰۰۱.
۸. Wonnemann M, Schug B, Schmucker K, Brendel E, et al. Significant food interactions observed with a nifedipine modified-release formulation marketed in the European Union. Int J Clin Pharmacol Ther. ۲۰۰۶;۴۴:۳۸-۴۸.
۹. Kaneko T, Ishigatsubo Y. Isoniazid and food interactions: fish, cheese, and wine. Intern Med. ۲۰۰۵;۴۴:۱۱۲۰-۱۱۲۱.
۱۰. Holbrook AM, Pereira JA, Labiris R, et al. Systematic overview of warfarin and its drug and food interactions. Arch Intern Med. ۲۰۰۵;۱۶۵:۱۰۹۵-۱۱۰۶.
۱۱. Summers KM. Potential drug-food interactions with pomegranate juice. Ann Pharmacotherapy. ۲۰۰۶;۴۰:۱۴۷۲-۱۴۷۳.

منبع : محیا نیوز