بازار روانکارهای چین

در سال۲۰۰۵، گزارشی با عنوان فرصت های مناسب در بازار روانكارهای چین منتشر شد. در این گزارش آماری، روانكارهای ویژه خودرو و صنایع هر كدام۴۵ درصد و سایر روانكارها۱۰ درصد كل روانكارهای تولیدشده- كه میزان تقریبی آن۴ میلیون و۸۰۰ متریك تن و ارزش اقتصادی آن۵ میلیارد و۹۸۰ میلیون دلار در سال است- را تشكیل می دهند.
صرف نظر از واحدهای تولیدكننده روانكار چینی، در جهان حدود یكهزار و۴۰۰ واحد بلندینگ و یكهزار نوع محصول روانكار وجود دارد و این در حالی است كه كشور چین، به تنهایی دارای۴ هزار واحد تولیدكننده با ظرفیتی بیش از۴ هزار نوع محصول روانكار است.
بازار روانكارهای چین تا سال۱۹۹۲ به صورت مركزی توسط سیاست گذاران دولتی اداره می شد. از آن تاریخ به بعد آزاد سازی آن شروع شد. در سال۲۰۰۰ دولت یك خط فرضی در راستای دیوار بزرگ چین میان كشور ترسیم كرد و بازار روانكار قسمت های شمالی و غربی دیوار چین را به شركت پتروچاینا (PetroChina) و جنوب و شرق آن را به شركت سینوپك (Sinopec) واگذار كرد. این تقسیم بندی كه به صورت جغرافیایی تعیین شده بود بتدریج جای خود را به رقابت آزاد در كل كشور داد. امروزه بازار روانكارهای كشور چین به صورت رقابتی و كاملاً آزاد درآمده و شركتهای مختلف این كشور در تلاشند تا سهم بیشتری از بازار را بدست آورند. در طی پنج سال گذشته رشد رقابت در این بازار منجر به كاربرد روشهای نوین مدیریتی شده است. تا قبل از سال۱۹۹۲ كه مدیریت بخش دولتی تعیین كننده خط مشی كلی بازار بود، كارایی پایین، تراكم نیروی انسانی، رقابت ضعیف و در نتیجه كیفیت نامناسب محصولات، عدم امكان رقابت با بازار جهانی، بوروكراسی اداری و از جمله موارد بیشماری بود كه امكان رشد در این بازار را میسر نمی ساخت و با حذف این سیاست گذاری ها، كاربرد روشهای نوین علمی و اقتصادی در اكثر زمینه ها شروع شد. مهمترین اقدامات شركت های تولیدكننده عبارت بود از: حذف بوروكراسی های اداری و بخش های زیان آور، كوچك سازی، كاربرد نیروهای متخصص و انتخاب روش های اقتصادی كه در كشورهای پیشرفته اقتصادی مورد استفاده قرار گرفته بود.
در حال حاضر، دو شركت مهم »پتروچاینا« و سینوپك۶۳ درصد بازار روانكارهای چین، را در اختیار دارند. شركت »پتروچاینا« بزرگترین تولیدكننده روانكار در چین تا۵ سال آینده و یكی از عمده ترین تولیدكنندگان روانكار در جهان تا سال۲۰۱۵ خواهد بود. این شركت در حال حاضر دارای۱۱ بلندینگ، دو مركز بزرگ توسعه و تحقیق و یك آزمایشگاه بزرگ تحقیقاتی است. این شركت با حذف روشهای گذشته طرحی را در دو بخش به اجرا درآورده است. بخش اول این طرح دارای۵ اصل بود كه شامل تمركز برنامه ریزی و تخصیص منابع، استاندارد ساختن محصولات، افزایش فعالیتهای تحقیق و توسعه، تدوین روش های قیمت گذاری و بازسازی شبكه توزیع می شود. بخش دوم نیز شامل حذف اسامی مختلف روانكار و عرضه انواع تولیدات با استفاده از یك نام ثابت با عنوان Kunlun است. برنامه ریزی و اقدام برای كوچك سازی، مهمترین بخش اجرایی این طرح بود. بدین ترتیب۹۳ سازمان عرضه محصولات روانكار این شركت در۶ مركز فروش متمركز شدند و
روغن های تولید شده از۱۳۷ نوع به۷۷ نوع كاهش یافت. متمركز ساختن مراكز بسته بندی و ساخت ادتیوها منجر به صرفه جویی قابل توجهی در حدود۱۹ تا۲۵ میلیون دلار در سال شد. با انجام چنین اقداماتی فروش محصولات این شركت از یك میلیون و۲۱۰ هزار تن در سال۲۰۰۱ به یك میلیون و۸۳۰ هزار تن در سال۲۰۰۵ رسید كه سیر صعودی بسیار مطلوبی را نشان می دهد.
در حال حاضر شركت پتروچاینا بزرگترین تولیدكننده ادتیو در چین است و مركز تحقیق و توسعه بسیار وسیعی دارد. البته۸۰ درصد تولیدات پتروچاینا شامل محصولات صنعتی با كیفیت پایین و تنها۲۰ درصد آنها، روانكارهای خودرو با كیفیت ممتاز است و به طور كلی می توان گفت بیشتر محصولات این شركت از عرضه بسیار خوب و كیفیت پایینی برخوردارند.
هم اكنون، شركت پتروچانیا۳۶ درصد بازار روانكارهای چین را در اختیار دارد. پس از سال۲۰۰۱ هدف اصلی شركت برپایه ارایه محصولات تمام بسته بندی شده در ازای فروش روغن های پایه ای با كیفیت پایین و نظایر آن بنانهاده شد.
دومین شركت تولید كننده بزرگ روانكار در چین سینوپك است. این شركت دارای سیاستی شبیه به سیاست شركت پتروچاینا است و مانند شركت پتروچاینا بعد از برداشته شدن كنترلهای مركزی، سعی در كوچكتر ساختن خود كرد. ادغام سازمانهای برنامه ریزی، مدیریت، تخصیص منابع، بازاریابی، از جمله اقدامات آن بود. این شركت مانند شركت پتروچاینا در سال۲۰۰۳ عرضه كالاهای خود را با نامهای مختلف گذشته متوقف و محصولات تولیدی خود را فقط با یك نام تجاری، چانگ چنگ به معنی دیوار بزرگ (Great Wall) عرضه كرد. این عمل برای تمركز بر روی یك نام خاص بود و شناساندن این نام در سطح بین المللی و صادرات، هدف اصلی این برنامه بود. نكته بسیار مهم دیگر كاهش هزینه های اضافی بود. حذف بخش های اضافی و غیراقتصادی و كاربرد روشهای نوین اقتصادی كمك شایانی به رشد اقتصادی این شركت كرد. این شركت در گذشته دارای۵ پالایشگاه تولید روغن بود و عرضه محصولات مختلف آن با مشكلات زیادی مواجه می شد.
امروزه هیچ روغن پایه ای به صورت بالك از این شركت به بازار عرضه نمی شود و تمامی فعالیت آن برای ساخت محصولات خود بكار گرفته می شود. این شركت۵ مركز فروش و بازاریابی را تاسیس و هدف اصلی را بر پایه كاهش هزینه ها و بالاترین كیفیت محصولات خود بنا نهاده است. سینوپك با انجام تبلیغات بسیار در رسانه ها به ویژه تلویزیون سعی در معرفی محصولات خود دارد و هدف نهایی خود را جهانی شدن قرار داده است. صادرات محصولات سینوپك در سال گذشته۲۰۰ درصد رشد داشته است. هم اكنون سهم شركت سینوپك از كل بازار چین۲۷ درصد است و در حال حاضر از نقطه نظر كیفیت در رتبه نخست روانكارهای این كشور قرار دارد. حجم عرضه كالای آن در سال۲۰۰۲ معادل۹ میلیون لیتر و در سال۲۰۰۴ با رشد قابل ملاحظه ای به یك میلیون و۳۰۰ هزار لیتر به ارزش اقتصادی یك میلیارد دلار ارتقا یافته است. رقابت میان این دو شركت برای بدست آوردن سهم بیشتری از بازار ادامه دارد.

نویسنده: مهندس سعید صالحی

منبع : ماهنامه نفت پارس