قصه گوهای بی ادعا

«کلید اسرار» از جمله سریالهای خارجی در حال پخش از سیماست که این شب ها شاهد پخش آن از شبکه سوم هستیم. این مجموعه در کشور ترکیه تولید شده و توانسته است با مخاطب ایرانی به خوبی ارتباط برقرار سازد.
طرح موضوعات ساده، مضامین برگرفته از آموزه های دینی و البته اشتراکات فرهنگی میان مجموعه و مخاطب ایرانی به عمق این ارتباط دامن می زند.
طرح سریع داستان و پیش بردن وقایع بدون قصد اطاله بیش از اندازه زمان نمایش، سبب گردیده، اگرچه داستانها ساده، افسانه وار و گاه حتی پیش پا افتاده (به لحاظ ترکیب پیرنگی)به نظر می رسند، اما مخاطب به سرعت در متن ماجرا قرار می گیرد و با داستان ارتباط برقرار می کند.
اشتراکات فرهنگی که شامل اشتراکات تاریخی، افسانه ای قومی و ملی و گاه حتی زبانی هستند نیز حس نزدیکی هرچه بیشتر تماشاگر را با مجموعه دامن می زند و چنین می نماید که در ذهن هر مخاطب پس زمینه ای از آشنایی نیز وجود دارد.
کارگردانی و تصویر برداری مجموعه و نحوه دکوپاژ تکنیکی نیز بسیار ساده و کاملاً در خدمت راحتی روایت است. اما از سوی دیگر از آنجا که اغلب مجموعه ها برمبنای داستان پیش می روند و نه شخصیت، شخصیت پردازی ها ناکامل و ناقص هستند.
روایت موضوعی، اساس و ساختار اصلی خود را بر جذابیت داستان و قبول آن نزد تماشاگر می گذارد، اما درام شخصیت پردازانه تلاش دارد با همذات پنداری میان شخصیت و مخاطب این دو را به همدلی و همراهی عاطفی و حسی بکشاند.
تکیه بر روایت داستانی، اغلب سبب می شود، کلیت مجموعه ساده انگارانه به نظر آید و از حد استاندارد معمول پایین تر به نظر برسد.
برای رفع این مسأله سازندگان می توانستند در جهت دراماتیزه کردن شخصیت ها نیز اقدام کنند و قوت بیشتری به آن ببخشند.
ظاهربینی، سطحی نگری و قابل پیش بینی بودن ماجراها، بهره گیری از قصص قرآنی شناخته شده و یا قصص تاریخی و قومی، نتیجه گیری سریع از انجام اعمال نیک و تکیه دوباره بر همین مسأله از ناحیه راوی داستان، سبب افت کیفی کلیت مجموعه شده است.
دخالت راوی در جریان توضیح داستان و یا پل ارتباطی قرار گرفتن میان دو مجموعه دراین جهت است که ماجرا را مستند گونه و تا حد امکان به واقعیت نزدیک نشان بدهد تا نتیجه گیری توسط مخاطب نیز به همان میزان، شکلی از مستند گونگی پیدا کند.
اگرچه گاهی اتفاقها و حوادث با توجه به میزان جذابیت آنها نمی تواند مخاطب را به نتیجه موردنظر بکشاند، اما چنین به نظر می آید راوی تلاش می کند تا نتیجه مورد نظر را شکل بخشد.
نقص دیگر مجموعه در شخصیت پردازی مطلق آن است که شخصیت ها یا خوب خوب هستند و یا بد مطلق.
تغییر آنها نیز از یک بعد مثلاً بعد مثبت به منفی یا برعکس کاملاً پیش پا افتاده است. به سطح کشاندن احساسات، صحبت های به ظاهر فیلسوفانه در جهت اثبات موضوع مورد نظر نویسنده و بازگشت اثر اعمال کاراکترها در قالب نیک و بد به آنها به علاوه لحن نصیحت گونه داستانها و شرح و توضیح راوی سبب گردیده مجموعه بیش از اندازه ساده بوده و هرگز مخاطب را درگیر کنش داستانی ننماید.
اما در هر حال به دلیل شناختی که از قدرت تولیدی تلویزیون ترکیه وبه خصوص مراکز تولیدی استانی آن داریم، مجموعه«کلید اسرار» توانسته است به حد استاندارد معمول خود نزدیک شده و به لحاظ اجتماعی اثری پذیرفتنی و قابل قبول باشد.
اگرچه باید به این مسأله نیز اشاره داشت که طرح کلی این مجموعه از یک اثر آمریکایی(مجموعه تلویزیونی) که بر مبنای نوشته ها و خاطرات مخاطبان ساخته می شد گرفته شده است.

رضا خسروزاد

منبع : روزنامه قدس